Η Κίνα φλερτάρει το Ιράν

Τόσο η κινεζική όσο και η κεντρο-ασιατική ηγεσία θεωρούν το Ιράν ως αναπόφευκτο συνεργάτη ασφάλειας. Αυτό οφείλεται όχι μόνο στην γεωγραφία του, αλλά και στην αντίληψη ότι το Ιράν δεν αποτελεί απειλή σε ό,τι αφορά σε ένα βασικό ζήτημα: Την εξαγωγή του ριζοσπαστικού Ισλάμ στις αυλές τους. Παρά την προσήλωση της Τεχεράνης στην ισλαμική της ιδεολογία, οι κυβερνήσεις της Κεντρικής Ασίας και της Κίνας πιστεύουν ότι το Ιράν έχει σταματήσει σε μεγάλο βαθμό τις προσπάθειες να εξαγάγει το πολιτικό του μήνυμα στους βόρειους γείτονές του. Αντ’ αυτού, οι προσπάθειες της Τεχεράνης για εξαγωγή της δικής της εκδοχής του Ισλαμισμού έχουν ως στόχο τον αραβικό κόσμο -και ιδιαίτερα τις κοινότητες των αραβικών σιιτικών μειονοτήτων. Εν τω μεταξύ, ως έθνος σιιτικής πλειοψηφίας, το ισλαμικό μήνυμα του Ιράν θα είχε πάντα περιορισμένη ελκυστικότητα στα σουνιτικά κράτη της Κεντρικής Ασίας ή μεταξύ της μουσουλμανικής μειονότητας της Κίνας. Αντίθετα, η Κίνα και τα κράτη της Κεντρικής Ασίας έχουν ιστορικά φοβηθεί τον ρόλο των σουνιτικής πλειοψηφίας κρατών για την διάδοση ριζοσπαστικών θρησκευτικών δογμάτων.

Με την σειρά της, παρά τις τεράστιες ποσότητες [αγαθών που διακινούνται μέσω] του εμπορίου, η Κίνα συνεργάζεται ελάχιστα με τα αραβικά κράτη του Κόλπου στον τομέα της ασφάλειας. Μόνο πρόσφατα η Σαουδική Αραβία και η Κίνα πραγματοποίησαν τις πρώτες συνομιλίες τους για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Αντίθετα, η Κίνα διεξήγαγε μια σειρά συνομιλιών για την ασφάλεια και την άμυνα με το Ιράν, ενώ οι στρατιωτικοί δεσμοί μεταξύ Κίνας και Ιράν είναι βαθείς και χρονολογούνται από τις αρχές της δεκαετίας του 1980.

ΝΕΟΙ ΦΙΛΟΙ;

Παρά τα χρόνια συγκρουσιακών σχέσεων με τα Δυτικά κράτη, το Ιράν θεωρείται από την Κίνα ως ένα ανθεκτικό και ισχυρό έθνος-κράτος στη Μέση Ανατολή, το οποίο παρ’ όλα αυτά έχει αφεθεί έξω από οποιεσδήποτε περιφερειακές οικονομικές συμμαχίες και συμμαχίες ασφαλείας. Η Κίνα πιστεύει ότι θα μπορούσε να προσφέρει την εταιρική σχέση που σήμερα λείπει από το Ιράν.

Τούτου λεχθέντος, η Κίνα εξακολουθεί να έχει τις υποψίες της για το Ιράν. Δείτε την πρόσφατη στάση της Κίνας προς τη μακρόχρονη προσπάθεια του Ιράν να ενταχθεί στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) ως πλήρες μέλος αυτής της οργάνωσης. Η Ρωσία πιστεύεται ευρέως ότι ευνοεί την ένταξη του Ιράν στο πολυμερές συλλογικό όργανο, το οποίο καθοδηγείται από τη Μόσχα και το Πεκίνο. Ωστόσο, οι Ιρανοί δεν είναι σίγουροι για το πόσο το Πεκίνο είναι ανοικτό σε αυτήν την ιδέα. Ο SCO έχει επανειλημμένα αρνηθεί να ξεκινήσει ενταξιακές συνομιλίες με την Τεχεράνη, προς μεγάλη απογοήτευση του Ιράν.

Η διαδικασία του SCO εκνεύρισε τους Ιρανούς τόσο πολύ που λέγεται ότι επανεξετάζουν την προσπάθειά τους για ένταξη. Όντως, αμέσως μετά την αποτυχία της προσχώρησης του Ιράν, μια σειρά ημιεπίσημων ιρανικών πηγών αμφισβήτησε την χρησιμότητα της συμμετοχής στον SCO. Ωστόσο, η πολιτική και συμβολική αξία στο να ενταχθεί το Ιράν σε πολυμερείς οργανισμούς, όπως ο SCO, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ελαφρά. Από τότε που η Ισλαμική Δημοκρατία δημιουργήθηκε το 1979, το Ιράν έχει επανειλημμένα αποτύχει να συμμετάσχει σε συλλογικά όργανα που θα μπορούσαν να διευκολύνουν τις διπλωματικές και οικονομικές εμπλοκές με οποιοδήποτε ουσιαστικό τρόπο. Η εμπειρία της Τεχεράνης στην δαπανηρή οικονομική απομόνωση μόνο αύξησε την όρεξή της για ενσωμάτωση.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ

Η κινεζική επένδυση είναι αρκετή αιτία για το Ιράν προκειμένου να καλωσορίσει την OBOR, αλλά άλλοι εγχώριοι παράγοντες την καθιστούν ακόμη πιο ελκυστική. Η φατρία των σκληροπυρηνικών του Ιράν υποστήριξε εδώ και καιρό ότι η Τεχεράνη θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα σε διπλωματικούς και οικονομικούς δεσμούς με κράτη όπως η Ρωσία και η Κίνα έναντι των Δυτικών κρατών.

Αυτή η πολιτική άρχισε ως σύνθημα στην δεκαετία του 1990 και μέχρι το τέλος της προεδρίας του Mahmoud Ahmadinejad, ήταν πραγματικότητα. Μέχρι το 2013, όταν ο Αχμαντινετζάντ έφυγε από το αξίωμα, η Κίνα αντιπροσώπευε περίπου το ένα τρίτο του συνολικού εμπορίου του Ιράν. Κάποιοι από τους ίδιους σκληροπυρηνικούς, ιδιαίτερα εκείνοι που βρίσκονται στις τάξεις του Σώματος της Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς (IRGC), εξακολουθούν να υποστηρίζουν στενότερους δεσμούς με την Κίνα. Ακόμα και η μετριοπαθής φατρία στην κυβέρνηση του προέδρου Χασάν Ρουχανί θεωρεί την Κίνα ως βασικό παράγοντα που μπορεί να συμπληρώσει τις συνολικές προσπάθειες του Ιράν να σπάσει την προηγούμενη διεθνή απομόνωσή του.

Τμήμα του κινεζικού στόλου αποπλέει από το λιμάνι Zhoushan για το Άντεν, στην Υεμένη, τον Απρίλιο του 2015. REUTERS
--------------------------------------------------------------