Δεν ταιριάζουν ενθουσιασμοί για το Κουρδιστάν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Δεν ταιριάζουν ενθουσιασμοί για το Κουρδιστάν

Οι ΗΠΑ πρέπει να μιλήσουν για τους προτιμώμενους συμμάχους τους

Στις 16 Οκτωβρίου, ο κόσμος ξύπνησε με βιντεοσκοπημένα πλάνα του ιρακινού στρατού [1] να εφορμά προς το Κιρκούκ, αρκετές εκατοντάδες μίλια βόρεια της Βαγδάτης. Η αποστολή τους ήταν να διεκδικήσουν την πόλη, όχι όμως από τους τζιχαντιστές˙ αντίθετα, σχεδίαζαν να την πάρουν πίσω από τους Κούρδους [2]. Πριν από τρία χρόνια, καθώς το Ισλαμικό Κράτος (ISIS) τεμάχιζε το Ιράκ, η Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) στην χώρα αντιστάθηκε εναντίον των φονταμενταλιστών και κατέλαβε [3] το Kirkuk για τον εαυτό της. Εκείνη την εποχή, η Βαγδάτη συγκατατέθηκε διστακτικά. Αλλά μέχρι τον Οκτώβριο του 2017, η κεντρική κυβέρνηση του Ιράκ έγινε ανήσυχη. Η KRG, ενισχυμένη από τα έσοδα του Kirkuk από το πετρέλαιο, πραγματοποίησε ένα δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία [4] τον Σεπτέμβριο. Η Ουάσιγκτον παρότρυνε [5] γρήγορα την Βαγδάτη να μην προχωρήσει με οποιαδήποτε επίθεση εναντίον των Κούρδων. Ωστόσο, ο ιρακινός στρατός, ούτως ή άλλως, πίεσε προς το Kirkuk, βασιζόμενος σε στρατιωτικές πολιτοφυλακές υποστηριζόμενες από το Ιράν [6], ενώ ταυτόχρονα φλερτάριζε με την τουρκική υποστήριξη.

10112017-1.jpg

Ο Ιρακινός Κούρδος πρόεδρος Masoud Barzani σε συνέντευξη Τύπου στην Erbil, τον Σεπτέμβριο του 2017. AZAD LASHKARI / REUTERS
-------------------------------------------------------------

Σε αυτό το έπος των δυναμικών της ισχύος και των καλειδοσκοπικά μεταβαλλόμενων αντιπαλοτήτων, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι παίκτης-κλειδί. Αλλά η ελλιπής κατανόησή τους [7] για τις περιφερειακές δυναμικές βλάπτει τόσο τα συμφέροντα των ιδίων όσο και των συμμάχων τους. Πράγματι, η κατανόηση της Ουάσινγκτον ειδικά για τους Κούρδους είναι περιορισμένη, δεδομένου ότι ορίζεται [8] από μια εστίαση [9] στον πόλεμο κατά του ISIS, καθώς και μια απροθυμία να εγκαταλείψει το αραβικό Ιράκ και τα τεράστια πετρελαϊκά του αποθέματα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν κατάφεραν να κατανοήσουν το γεγονός ότι η κουρδική ανεξαρτησία αποτελεί άμεση απειλή για την εδαφική και πολιτική ακεραιότητα όλων των γειτόνων της KRG, είτε πρόκειται για φίλους είτε για εχθρούς της Αμερικής, και ότι ως εκ τούτου οποιαδήποτε πολιτική των ΗΠΑ έναντι των Κούρδων πρέπει να εξετάζει τις ευρείες επιπτώσεις της κουρδικής αυτονομίας [10] και όχι απλώς να βλέπουν την ομάδα ως μέσο για την καταπολέμηση του ISIS.

ΚΑΛΥΤΕΡΟΙ ΦΙΛΟΙ, ΟΧΙ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ

Από την εποχή της ανάδυσης του ISIS, οι Κούρδοι που βοήθησαν στην απόκρουση της τζιχαντιστικής μάστιγας έχουν γίνει οι αγαπητοί τύποι των Αμερικανών. Τα περιοδικά υπολήπτονται την κυριαρχία των Κούρδων, δημοσιεύοντας άρθρα όπως το «Το όνειρο μιας κοσμικής ουτοπίας στην αυλή του ISIS» [11]. Τα περιοδικά [12] φετιχοποιούν [13] τις Κούρδισσες -ακόμη και τα παιδιά [14]- επειδή πήραν τα όπλα ενάντια στον ισλαμικό φονταμενταλισμό. Ακόμη και οι απλοί Αμερικανοί είναι πρόθυμοι να πολεμήσουν και να πεθάνουν [15] δίπλα στις κουρδικές πολιτοφυλακές. Ο κουρδικός ζήλος και η αποτελεσματικότητα στον αγώνα κατά του ISIS, σε συνδυασμό με την αδύναμη θέση τους ως έθνος χωρίς κράτος [16], οδήγησε τις Δυτικές αντιλήψεις στο ότι αξίζουν στήριξη.

Το σημείο καμπής μπορεί να είναι η επιθυμία πολλών Κούρδων για ένα ανεξάρτητο κράτος. Παρόλο που η KRG αναδύθηκε από το δημοψήφισμα με σαφή εντολή [17], η Δυτική αφήγηση καλύπτει βαθιές διαμάχες που εξακολουθούν να πλήττουν την ενδο-κουρδική πολιτική. Ακόμη και όταν οι ιρακινές δυνάμεις προετοιμάστηκαν να ξεχυθούν στο Kirkuk, τα κορυφαία κουρδικά πολιτικά κόμματα του βόρειου Ιράκ παρέμειναν διχασμένα, με μια φατρία μέχρι και να επιλέγει [18] να συντονιστεί με την ιρακινή κεντρική κυβέρνηση. Για δεκαετίες, οι περιφερειακοί δρώντες με κουρδικό πληθυσμό -όπως το Ιράν, η Τουρκία, το Ιράκ και η Συρία- εκμεταλλεύτηκαν αυτές τις διαιρέσεις για να βάλουν τις κουρδικές ομάδες την μια εναντίον της άλλης, χρησιμοποιώντας τις ως πληρεξούσιους (proxies) στις διακρατικές τους συγκρούσεις. Οι Αμερικανοί πολιτικοί και οι ελίτ των μέσων μαζικής ενημέρωσης, εν τω μεταξύ, έχουν υποβαθμίσει ή αγνοήσει αυτή την σύνθετη δυναμική, προτιμώντας να επισημαίνουν τους Κούρδους ως απαραίτητους συμμάχους κατά του ISIS, μια απλούστευση από την οποία δεν μπορεί να διαμορφωθεί αποτελεσματική διπλωματική πολιτική.

Πράγματι, δημιούργησε μια κεντρική και συγκεχυμένη αμφισημία: Ενώ η Ουάσινγκτον ραίνει τους Κούρδους με επαίνους για την καταπολέμηση των κοινών εχθρών, αντιτίθεται σθεναρά [19] στην ανεξαρτησία των Κούρδων. Η KRG, ενθαρρυμένη [20] από το πρόσφατο δημοψήφισμα, αναμφίβολα θα επιδιώξει να κρατήσει την Ουάσινγκτον στα σημεία της δικής της ρητορικής. Ήδη, οι Δυτικοί ειδικοί το κάνουν [21] γι’ αυτούς, χρεώνοντας [22] στις Ηνωμένες Πολιτείες ότι αποφεύγουν [23] το «χρέος» τους στους τολμηρούς Κούρδους συμμάχους τους.

Επομένως, η Ουάσινγκτον πρέπει να αποβάλει το απλουστευτικό παράδειγμα «Κούρδοι εναντίον ISIS» και να αρχίσει μια ειλικρινή συζήτηση για τις περίπλοκες υποσχέσεις και τις παγίδες της κουρδικής ανεξαρτησίας και την σχέση των ΗΠΑ με τους Κούρδους.

10112017-2.jpg

Στρατιωτικά οχήματα του ιρακινού στρατού στο Kirkuk, τον Οκτώβριο του 2017. REUTERS
------------------------------------------------------------------------

ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΚΟΥΡΔΙΣΤΑΝ

Η επαναθεώρηση των Κούρδων από την Αμερική πρέπει να ξεκινήσει με τον όρο «Κουρδιστάν». Οι πιο διαβασμένοι Αμερικανοί θεωρούν ότι αυτό σημαίνει το κυριαρχούμενο από Κούρδους βόρειο τμήμα του Ιράκ, που διοικείται από την KRG. Αλλά για πολλούς Κούρδους, σημαίνει μια πολύ μεγαλύτερη έννοια που περιλαμβάνει κυρίως κουρδικές περιοχές του Ιράν, της Τουρκίας και της Συρίας. Επιπλέον, ο αναγνώστης πρέπει να θυμάται ότι ο κουρδικός λαός γενικώς αυτο-κυβερνήθηκε σε αυτά τα εδάφη επί εκατοντάδες χρόνια, μέχρι την συγκριτικά πρόσφατη υποταγή του στα νεοσυσταθέντα εθνικά κράτη στον 20ο αιώνα. Επομένως, η κουρδική ιστορία βλέπει αυτά τα σύνορα ως σύγχρονα, αφύσικα και –όπως ελπίζουν- προσωρινά. Για τους Κούρδους, η βόρεια Συρία είναι στην πραγματικότητα η Ροζάβα (Rojava), δηλαδή η Δύση˙ το Βόρειο Ιράκ είναι το Μπασούρ (Basur), ο Νότος. η νότια Τουρκία είναι ο Μπακούρ (Bakur), ο Βορράς˙ και το δυτικό Ιράν [24] είναι το Rojhelat, η Ανατολή.

Ωστόσο, ακόμα και καθώς οι Κούρδοι περιορίζονται στα επιβληθέντα σύγχρονα σύνορα, τα ίδια αυτά σύνορα τους διχάζουν με σημαντικούς τρόπους. Ξεχωριστές κουρδικές «εθνικές» εμπειρίες και πολιτικές ηγεσίες έχουν προκύψει πίσω από κάθε σύνορο. Παρόλο που κάθε ένας από αυτούς τους ηγέτες αμφισβήτησε τα κράτη που περιβάλλουν την πατρίδα του, το έχουν κάνει μεμονωμένα ή με ανταγωνιστικό τρόπο -και μόνο σπάνια μέσω συνεργασίας- μεταξύ τους. Αυτή η αντιπαλότητα συνεχίζεται, εμφανώς, σήμερα.

ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΡΙΩΝ ΑΝΔΡΩΝ

Ο Mullah Mustafa Barzani ήταν ο πρώτος και σπουδαιότερος Κούρδος ηγέτης της εποχής μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μια σειρά από εξεγέρσεις τον κατέστησαν εξόριστο από το Ιράκ μέχρι το πραξικόπημα του 1958 στην Βαγδάτη. Τότε επέστρεψε για να συνεχίσει την προσπάθειά του για απόσχιση των Κούρδων υπό την αιγίδα του Κουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος (KDP), που ιδρύθηκε στο Ιράν το 1946. Όταν ο ιρακινός στρατός κατανίκησε τον Μπαρζανί και τον ανάγκασε να παραδεχτεί την ήττα του το 1975, πολλοί φοβήθηκαν ότι το κουρδικό εθνικό κίνημα ήταν νεκρό.

Αλλά η αποτυχία του Μπαρζανί απλώς γέννησε μια νέα γενιά σχισματικών Κούρδων ηγετών. Ο Jalal Talabani -ο οποίος έγινε ο πρώτος μεταπολεμικός πρόεδρος του Ιράκ και πέθανε στα τέλη του 2017 [25]- αποχώρησε [26] από το KDP και σχημάτισε την Πατριωτική Ένωση του Κουρδιστάν (PUK) το 1975. Εν τω μεταξύ, στην Τουρκία, ο νεαρός επαναστάτης Abdullah Ocalan ίδρυσε το ακροαριστερό, κουρδικό εθνικιστικό Εργατικό Κουρδικό Κόμμα (PKK) το 1976. Τρία χρόνια αργότερα, ο Barzani πέθανε και ο γιος του, Massoud Barzani, τον διαδέχτηκε ως ηγέτης του KDP.

Μέχρι το 1980, αυτοί οι τρεις άνδρες και οι οργανώσεις τους -ο Barzani και το KDP, ο Talabani και το PUK, ο Ocalan και το PKK- ανταγωνίστηκαν για την ηγεσία του κουρδικού λαού. Ως νεοφερμένος, ο Οτσαλάν αναζητούσε καλές σχέσεις με τους άλλους δύο, επιδιώκοντας την συνεργασία για την δημιουργία βάσεων στην Συρία μέσω του Talabani και αργότερα στο Ιράκ μέσω του Barzani. Εντούτοις, μια κουρδική συνεννόηση ήταν αδύνατη. Για να κερδίσει την εύνοια του Barzani, ο Ocalan τερμάτισε την συμμαχία του [27] με τον Talabani το 1982. Όταν το σύμφωνο μεταξύ του PKK και του KDP κατέρρευσε επίσης το 1986 -εν μέρει λόγω των επιθέσεων του PKK στους συμμάχους του KDP στο Ιράκ- ο Barzani άλλαξε πορεία, ενώνοντας τις δυνάμεις του με τον Ταλαμπανί (τον πρώην ανταγωνιστή του) κατά του Ιρακινού δικτάτορα, Σαντάμ Χουσεΐν. Ο Ocalan, σε εκείνο το σημείο, επέστρεψε πίσω στο PUK˙ αυτό οδήγησε στην συμφωνία PKK-PUK [28] το 1988, η οποία διήρκεσε μόνο έναν χρόνο.

Η δεκαετία του 1990 έφερε την αυτονομία του Ιρακινού Κουρδιστάν, αλλά όχι την ενότητα ή την διευθέτηση της μπαρόκ εσωτερικής σύγκρουσης. Οι κοινοβουλευτικές εκλογές του 1992 παρέλυσαν την κουρδική πολιτική, προκαλώντας έναν εμφύλιο πόλεμο τον Μάιο του 1994. Καθώς οι μάχες εντατικοποιήθηκαν το φθινόπωρο του 1996, το ιρακινό Κουρδιστάν διχάστηκε περαιτέρω: Το KDP του Barzani κυβερνούσε από την Erbil, μια πόλη κοντά στα τουρκικά σύνορα και το PUK του Talibani από την Sulaymaniyah, κοντά στο Ιράν. Η σύγκρουση συνεχίστηκε για άλλα δύο χρόνια, καθώς τα μέρη συμφώνησαν σε ελάχιστα -εκτός από την ανάγκη να συνεχίσουν να παραγκωνίζουν το ΡΚΚ.

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ συνένωσε τους Ιρακινούς Κούρδους σε μια προσπάθεια να διατηρήσουν την αυτονομία τους και η αντιπαλότητα στο ευρύτερο Κουρδιστάν κάλυψε την εν υπνώσει κουρδική αντιπαλότητα εντός του Ιράκ. Το PKK γέννησε [29] το Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης (PYD) στην Συρία και το Κόμμα Ελεύθερης Ζωής του Κουρδιστάν (PJAK [30]) στο Ιράν, το τελευταίο για να πολεμήσει [31] το θεοκρατικό καθεστώς εκεί. Με το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου στην Συρία το 2012, το PYD κατόρθωσε [32] την δική του αυτόνομη ζώνη στην βόρεια Συρία, καθιστώντας τον άξονα PKK / PYD κρίσιμο για την ηγεσία του Ιρακινού Κουρδιστάν. Στην συνέχεια, το 2013, το PUK ζήτησε, σύμφωνα με πληροφορίες, [33] υποστήριξη από το ΡΚΚ για να αντισταθμίσει την αυξανόμενη επιρροή του KDP του Barzani στην Συρία. Εν τω μεταξύ, το PYD, με την απομάκρυνση του ISIS από την βόρεια Συρία, κέρδισε [34] την υποστήριξη της Δύσης [35] και επέκτεινε την επικράτεια υπό τον έλεγχό του. Και στο ιρακινό Κουρδιστάν, το PKK απελευθέρωσε την πόλη Sinjar και ανακήρυξε [36] την δική του αυτονομία εκεί.

Αυτό το γρήγορο και πυκνό χρονοδιάγραμμα καθιστά σαφές ένα πράγμα: Το «Κουρδιστάν» δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ως ένας απλός και τοπικός γεωγραφικός προσδιορισμός.

10112017-3.jpg

Γυναίκες peshmerga στο Zakho, στο Ιρακινό Κουρδιστάν, τον Μάρτιο του 2016. ARI JALAL / REUTERS
------------------------------------------------------

ΕΧΘΡΟΙ ΚΑΙ ΠΑΤΡΩΝΕΣ

Εν τω μεταξύ, σε αυτόν τον βάλτο των συμμαχιών, οι Κούρδοι [37] επανειλημμένα στηρίχτηκαν σε ξένους προστάτες για να επιτύχουν βαθμιαία κέρδη στην προσπάθειά τους για κρατική υπόσταση και, σε ορισμένες περιπτώσεις, εναντίον άλλων κουρδικών διεθνικών ομάδων. Το Ιράν, το Ιράκ, η Συρία και η Τουρκία δεν είχαν καμία τύψη για την καταστολή του δικού τους κουρδικού πληθυσμού, ενώ ταυτόχρονα εκμεταλλεύονταν τα παράπονα των Κούρδων πέρα από τα σύνορά τους. Ούτε οι Κούρδοι ηγέτες ήταν ενωμένοι αρκετά για να αντισταθούν σε μια τέτοια πατρωνία και εμπλοκή [38].

Για παράδειγμα, το μόνο ανεξάρτητο κουρδικό σύγχρονο κράτος, η βραχύβια «Κουρδική Δημοκρατία του Μαχαμπάντ» στο Ιράν το 1941, κατέστη δυνατό [39] λόγω της υποστήριξης της Σοβιετικής Ένωσης. Στην συνέχεια, καθώς το επίκεντρο του κουρδικού εθνικισμού μεταφέρθηκε στο Ιράκ με τον Μπαρζανί, οι Κούρδοι έγιναν στόχοι διακρατικού πληρεξουσιασμού. Το 1961, το Ιράν και το Ισραήλ ξεκίνησαν [26] να βοηθούν τον Μπαρζανί ενάντια [40] στον κοινό Μπααθιστή εχθρό τους στην Βαγδάτη, καταφέρνοντας ακόμη και να προσελκύσουν την υποστήριξη της Ουάσιγκτον [41] στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Η στρατηγική [42] λειτουργούσε: Το 1975 με την Συμφωνία του Αλγερίου [43], η Τεχεράνη έλαβε εδαφικές παραχωρήσεις από την Βαγδάτη με αντάλλαγμα το ότι συμφώνησε να μην εμπλακεί περαιτέρω με τις άλλες εθνοτικές μειονότητες του Ιράκ. Η Βαγδάτη υποσχέθηκε το ίδιο. Ο σάχης στην συνέχεια [44] τερμάτισε την ιρανική υποστήριξη προς την κουρδική εξέγερση, αναγκάζοντας την Αμερική να κάνει το ίδιο. Ένας αξιωματούχος του KDP αργότερα το χαρακτήρισε [45] ως την «πιο σκληρή προδοσία» στην κουρδική ιστορία.

Ωστόσο, ο εξοπλισμός του κουρδικού λαού μόλις άρχιζε να αποκτά ορμή. Με τον Μπαρζανί ταπεινωμένο, ο Οτσαλάν και ο Ταλαμπανί το 1979 μετακόμισαν στην Δαμασκό, όπου ο Σύρος δικτάτορας Χάφεζ αλ-Άσαντ τους χορήγησε ορισμένες ελευθερίες. Ο Άσαντ προσεκτικά υποστήριξε [46] το ΡΚΚ, το οποίο εκπαιδευόταν στον κατεχόμενο από την Συρία Λίβανο, επειδή το είδε ως διαπραγματευτικό χαρτί [47] έναντι της Τουρκίας. Η στήριξη αυτή επίσης απέδωσε: Το 1987, η κυβέρνηση της Τουρκίας στην Άγκυρα συμφώνησε σε ένα αντάλλαγμα (quid pro quo) που περιόριζε τα σχέδια για ένα αμφισβητούμενο φράγμα στον ποταμό Ευφράτη (τον οποίο μοιράζεται με την Συρία).

Ωστόσο, το Ιράν ήταν μακράν ο πιο ενεργός περιφερειακός πάτρωνας των Κούρδων. Μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, οι Κούρδοι του Ιράν εξεγέρθηκαν [48]. Ωστόσο, η Τεχεράνη εκμεταλλεύτηκε την αλλαγή του καθεστώτος της προκειμένου να αποκαταστήσει τους δεσμούς με τον Μπαρζανί στο Ιράκ. Αυτή η νέα σύμπραξη απαιτούσε από τον Μπαρζανί να πολεμήσει τις δικές του θυγατρικές στο Ιράν, πράγμα που το έκανε, ωθώντας [49] το PUK να αντιδράσει με το να βοηθήσει τους ξαφνικά καταπολεμούμενους (και, μερικοί θα έλεγαν, προδομένους) Ιρανούς Κούρδους. Έτσι ήταν στημένη η σκηνή για μια πλήρη σύγκρουση των κουρδικών πολιτικο-στρατιωτικών οντοτήτων: Τρία χρόνια μέσα στον πόλεμο Ιράν-Ιράκ [50] το 1983, το KDP βοήθησε [51] την πάλη της Τεχεράνης εναντίον της Βαγδάτης, ενώ το PUK ευθυγραμμίστηκε με τον Σαντάμ. Η σκηνή ανασχηματίστηκε πάλι, ωστόσο, το 1985˙ αυτή την φορά, το PUK συμμάχησε με την Τεχεράνη, και μέχρι το 1987, και οι δύο κουρδικές ομάδες πολεμούσαν στον πόλεμο του Ιράν ενάντια στο Ιράκ.

Τα πράγματα δεν έγιναν λιγότερο περίπλοκα από εκεί και μετά. Καθ’ όλη την διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ, η Τεχεράνη ήταν προσεκτική για να μην προκαλέσει την Άγκυρα, αλλά παρόλα αυτά είχε διακαή επιθυμία να αποσπά πληροφορίες από το ΡΚΚ, ειδικά για τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις των ΗΠΑ στην ΝΑΤΟϊκά συμμαχική Τουρκία. Σε αντάλλαγμα, το Ιράν φέρεται να πρόσφερε [52] στο ΡΚΚ ιατρικές και στρατιωτικές προμήθειες. Ο Οτσαλάν και το ΡΚΚ σφυρηλάτησαν παρόμοιους δεσμούς με το Ιράκ μετά το 1988 –μετά, άκουσον-άκουσον, την εκστρατεία γενοκτονίας του Σαντάμ [53] κατά των Ιρακινών Κούρδων. Προφανώς πρόθυμο να κοιμηθεί με τον εχθρό, το ΡΚΚ συμφώνησε να παράσχει στον Σαντάμ πληροφορίες για τις κινήσεις της Τουρκίας και του KDP στο βόρειο Ιράκ με αντάλλαγμα η Βαγδάτη να κάνει τα στραβά μάτια στις δικές του βάσεις.

Ξένοι παρενέβησαν ακόμη και όταν οι Κούρδοι συγκρούστηκαν μεταξύ τους. Στον ιρακινό κουρδικό εμφύλιο πόλεμο της δεκαετίας του '90, καθώς το KDP και το PUK πολέμησαν το ένα το άλλο, το Ιράν υποστήριξε πρώτα το πρώτο, αλλά στην συνέχεια επέλεξε το δεύτερο. Ο Talabani και το PUK κατέφυγαν στο Ιράν καθώς η Τεχεράνη απέστειλε [54] Σιίτες στρατιώτες από το Σώμα [55] Badr [56] για να ενισχύσουν τα οχυρά του PUK στο Ιράκ. Το 1996, το Ιράν κλιμάκωσε, αναπτύσσοντας [57] στρατεύματα στο έδαφος του PUK, προξενώντας συναγερμό στον Barzani. Για να αντισταθμίσει αυτή την υποστήριξη του Ιράν προς το PUK, ο Barzani ζήτησε βοήθεια για τον εαυτό του και το KDP από την Βαγδάτη.

Το Ιράν, εν τω μεταξύ, επίσης εμβάθυνε τους δεσμούς του [58] με το ΡΚΚ, με το οποίο απάντησε η Τουρκία [59] ρίχνοντας το βάρος της [60] στον Barzani. Το σχέδιο της Άγκυρας ήταν να συναινέσει με το KDP για να καταστρέψει το ΡΚΚ στο Ιράκ, εξισορροπώντας έτσι την επιρροή του Ιράν. Ο Μπαρζανί επέτρεψε όντως τις τουρκικές παρεμβάσεις εναντίον του ΡΚΚ στην επικράτειά του, με σημαντικές παράπλευρες απώλειες και επιπλοκές. Σε μια τουλάχιστον από τις εκστρατείες της το 1997, η Τουρκία βομβάρδισε [61] θέσεις του PUK παράλληλα με εκείνες του PKK. Και το 1999, οι τουρκικές επιδρομές σκότωσαν τυχαία [62] Ιρανούς εκεί που η Άγκυρα υποστήριξε ότι ήταν Ιράκ, αλλά η Τεχεράνη επέμεινε ότι ήταν Ιράν, προκαλώντας ένα διπλωματικό επεισόδιο.

Ο Ocalan φυλακίστηκε, με αμερικανική βοήθεια [63], το 1999 -μια προσπάθεια να καταπνιγεί το PKK. Στην συνέχεια η Συρία υπέγραψε μια συμφωνία με την Τουρκία, συμφωνώντας να σταματήσει να υποστηρίζει το PKK. Κατά την επόμενη δεκαετία, η Άγκυρα ενίσχυσε τους οικονομικούς δεσμούς της με την KRG, καθιστώντας την [64] τον κορυφαίο εμπορικό εταίρο της. Το 2011, η κατάσταση φαινόταν τελικά να καταλαγιάζει, με την Τεχεράνη να συμφωνεί [65] σε μια αδύναμη κατάπαυση του πυρός [66] με τους δικούς της Κούρδους και την Τουρκία να ξεκινά ειρηνευτικές συνομιλίες με το PKK το 2012.

Αλλά ο εμφύλιος πόλεμος της Συρίας και η άνοδος του ISIS ανακάτεψαν πάλι τις πολιτικές ισχύος της περιοχής, μετατρέποντας τους Κούρδους σε πληρεξούσιους για ακόμα μια φορά. Τον Σεπτέμβριο του 2012, οι τουρκικές Αρχές δημοσιοποίησαν βίντεο [67] υποτιθέμενων Ιρανών κατασκόπων που ρωτούσαν μαχητές του ΡΚΚ σχετικά με τις τουρκικές στρατιωτικές θέσεις κοντά στα ιρανικά σύνορα. Εκείνον τον Δεκέμβριο, ο υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας κατηγόρησε το Ιράν ότι παρέχει στο ΡΚΚ «υλικοτεχνική υποστήριξη». Την ίδια εποχή, ανέκυψαν φημολογίες [68] ότι ο τότε φιλο-ιρανός πρωθυπουργός του Ιράν, φιλοξενούσε το ΡΚΚ και την συριακή θυγατρική του στην Βαγδάτη για συνομιλίες. Τον Απρίλιο του 2013, ο διαβόητος αρχηγός της Δύναμης Quds του Ιράν, Qasem Soleimani, φέρεται να συναντήθηκε [69] με έναν ανώτατο διοικητή του ΡΚΚ στο Ιράκ, ο οποίος δήθεν προσέφερε στην ομάδα «βαρύ οπλισμό» εάν συμφωνούσαν να διατηρήσουν ενεργό παρουσία στην Τουρκία. Στα τέλη του περασμένου χρόνου, ο Σολεϊμανί φέρεται [70] ότι προέτρεψε την ομάδα να πολεμήσει στην Μοσούλη. Και τον Δεκέμβριο, υποστηριζόμενες από το Ιράν σιιτικές πολιτοφυλακές έστειλαν ενισχύσεις [71] στην ελεγχόμενη από το PYD Συρία, εξοργίζοντας την Τουρκία. Για να ελέγξει αυτές τις εξελίξεις, η Τουρκία έδωσε αμέριστη υποστήριξη στην συριακή θυγατρική του Barzani και το 2014, όταν το ISIS πολιορκούσε την ελεγχόμενη από το PYD συριακή πόλη Kobani, η Άγκυρα εμπόδισε την πρόσβαση στην περίκλειστη πόλη και, αντί να βοηθήσει τους Σύρους Κούρδους να αμυνθούν, επέτρεψε [72] μόνο σε Ιρακινούς Κούρδους να έρθουν να τους σώσουν.

10112017-4.jpg

Διαδήλωση Ιρακινών Κούρδων στο Duhuk για την υποστήριξη του δημοψηφίσματος ανεξαρτησίας, τον Σεπτέμβριο του 2017. ARI JALAL / REUTERS
-------------------------------------------------------------

ΕΥΘΡΑΥΣΤΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ

Και έτσι φτάνουμε τελικά στο σήμερα. Ιρακινοί και Σύροι Κούρδοι μάχονται το ISIS, ενώ το ΡΚΚ παραμένει στον πόλεμο με την Τουρκία. Για όσο τα θέατρα αυτά είναι αιματηρά, η δύναμη πυρός των Κούρδων θα κατευθύνεται μακριά από την Συρία και τον πάτρωνά της, το Ιράν (του οποίου όμως η κουρδική μειονότητα εξακολουθεί να είναι ανήσυχη [73]). Η Τεχεράνη και η Άγκυρα το συνειδητοποιούν, γνωρίζοντας ότι οποιαδήποτε τουρκική ειρήνη με το ΡΚΚ θα μπορούσε να ωθήσει τις θυγατρικές της οργάνωσης να αναζωπυρώσουν την εξέγερσή τους εναντίον του Ιράν.

Από τον Ιανουάριο, το κουρδικό «Game of Thrones» έχει επιταχυνθεί σε ένα μερικές φορές εκτυφλωτικό μπρος-πίσω συμμαχιών που διαλύονται, αναμορφώνονται και διαλύονται ξανά. Τον Μάρτιο, ένας αξιωματούχος του KDP διαμαρτυρήθηκε [74] στα τουρκικά ΜΜΕ ότι «στοιχεία» υποστηριζόμενων από το Ιράν σιιτικών πολιτοφυλακών στήριζαν ανοιχτά το ΡΚΚ. Τον ίδιο μήνα, το PJAK συγκρούστηκε με Ιρανούς συνοριοφύλακες στα σύνορα της Τουρκίας, παραβιάζοντας την εκεχειρία του, του 2011,με την Τεχεράνη. Το Ιράν κατηγόρησε [75] γρήγορα την Τουρκία για αυτήν την παραβίαση. Λίγο αργότερα, τα τουρκικά ΜΜΕ ανέφεραν [76] μια μυστική συνάντηση στη Συρία, όπου ο Σολεϊμανί –ο αρχηγός της ιρανικής Δύναμης Quds- φέρεται να προσέφερε πλήρη υποστήριξη στις κινήσεις του PYD κατά μήκος των τουρκικών συνόρων. Στις 7 Αυγούστου, ένας ιρανικός πρωτοσέλιδος τίτλος [77] αντέκρουσε: «Η Τουρκία, αφού δολοφόνησε Κούρδους, αρπάζει εδάφη στην Συρία». Την επόμενη εβδομάδα, το Ιράν φέρεται ότι βομβάρδισε [78] μαχητές μέσα στην [περιοχή της] KRG, μόνο για να υπογράψει [77] εμπορικές συμφωνίες με την KRG αρκετές ημέρες αργότερα. Στις 16 Αυγούστου, ένας κορυφαίος Ιρανός στρατηγός πραγματοποίησε μια πρωτοφανή επίσκεψη [79] στην Τουρκία, δεσμευόμενος να εμβαθύνει τους στρατιωτικούς δεσμούς. Οι Ιρανοί Κούρδοι σύντομα αύξησαν [80] τις επιθέσεις εναντίον της Τεχεράνης. Την επόμενη εβδομάδα, αναφορές [81] μιλούσαν για τουρκο-ιρανικό συντονισμό στην Συρία. Στις 21 Αυγούστου, η Άγκυρα πρότεινε [82] μια πιθανή «κοινή επιχείρηση [83]» με το Ιράν κατά του ΡΚΚ.

Ένα μήνα αργότερα, η Άγκυρα, η Βαγδάτη και η Τεχεράνη πραγματοποίησαν τριμερή συνάντηση για να συζητήσουν και να καταδικάσουν το ιστορικό δημοψήφισμα του Μπαρζανί, ίσως βρίσκοντας την σπάνια ώθηση για αληθινή συνεργασία εν μέσω των εντεινόμενων εκκλήσεων για αληθινή κουρδική αυτονομία. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, το Ιράν κινητοποίησε σιιτικές πολιτοφυλακές για να υποστηρίξει την τιμωρητική επίθεση της Βαγδάτης εναντίον του Κιρκούκ και μάλιστα κατάφερε να περιλάβει τον συντονισμό του PUK γι’ αυτό –μια κίνηση που οι αξιωματούχοι του KDP χαρακτήρισαν ως «ιστορική προδοσία» [84]. Η Βαγδάτη αδέξια αναφέρθηκε επίσης [85] στο Kirkuk ως casus belli για σύγκρουση, εξασφαλίζοντας [86] την υποστήριξη της Άγκυρας στην επιχείρηση.

ΕΝΑΣ ΡΟΛΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ;

Οι αναγνώστες ίσως να συγχωρούνται αν έχασαν τον δρόμο τους σε αυτή την πυκνή ομάδα προσωπικοτήτων, οντοτήτων και μετατοπισμένων συμμαχιών. Είναι αυτή η πολυπλοκότητα που κάνει την κατάσταση τόσο κατάφορτη για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν βοηθά τα πράγματα το γεγονός ότι, για όλα τα καθεστώτα που κυβερνούν τμήματα του «ευρύτερου Κουρδιστάν», το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία των Ιρακινών Κούρδων αποτελεί απειλή για την εδαφική τους ακεραιότητα και την εθνική τους ταυτότητα. Ο φόβος τους θα καθοδηγεί την περιφερειακή πολιτική για χρόνια. Το Ιράν, το Ιράκ και η Τουρκία ενεργούν ήδη [87] για να αντισταθμίσουν τις συνέπειες: Έχουν η καθεμιά χώρα απειλήσει να μπλοκάρουν οικονομικά [88] την περίκλειστη KRG και διεξάγουν [89] στρατιωτικές ασκήσεις [90] στα σύνορα με την KRG.

Η Ουάσιγκτον, αντιθέτως, ήταν πάρα πολύ πρόθυμη να δράσει, αγνοώντας την βασανισμένη ιστορία των Κούρδων. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ μπορεί να ισχυριστεί ότι ήταν αποκλειστικά επικεντρωμένη στην καταπολέμηση του ISIS, και όχι στα άλλα περιφερειακά ζητήματα, αλλά οι περιφερειακές δυνάμεις δεν βλέπουν κανένα τείχος προστασίας μεταξύ της τακτικής σχέσης της Ουάσινγκτον με τις κουρδικές ομάδες και των στρατηγικών σχεδίων αυτών των ομάδων για ένα μεγαλύτερο Κουρδιστάν. Το Ιράν έχει ήδη χαρακτηρίσει την προσπάθεια ανεξαρτησίας της KRG ως ένα Δυτικό αυτοκρατορικό σχέδιο, παρομοιάζοντας ένα δυνητικό κουρδικό κράτος με μια αποικιακή εμπροσθοφυλακή- ένα «νέο Ισραήλ» [91]. Εν τω μεταξύ, οι ανησυχίες της Τουρκίας είναι αναπόσπαστες από τις συνεχιζόμενες στρατιωτικές [92] ενισχύσεις των ΗΠΑ [93] σε Σύρους Κούρδους.

Με το να ισχυρίζεται [ότι ακολουθεί] μια περιορισμένη εστίαση στο ISIS, η Ουάσινγκτον δεν βοηθά τον εαυτό της. Αναλαμβάνει ευθύνες χωρίς κέρδος: Ταυτόχρονα υπονομεύει τους δεσμούς της τόσο με τα περιφερειακά κράτη όσο και με τους κουρδικούς δρώντες. Επιδιώκει [94] να παρακάμψει το Ιράκ για να οπλίσει άμεσα την KRG, αλλά λέγοντας [95] στην KRG να παραμείνει υποτελής στην Βαγδάτη. Εξοπλίζει [96] το PYD στην Συρία ενώ υποστηρίζει [97] ταυτόχρονα τον πόλεμο της Τουρκίας κατά του ΡΚΚ στο Ιράκ. Αυτές οι αντιφάσεις ενδέχεται να φαίνονται σαν να δίνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες ευελιξία, αλλά αυτό το μίγμα πολιτικής είναι τελικά αυτοκαταστροφικό. Η στήριξη των ΗΠΑ ενθάρρυνε τους Κούρδους δρώντες να οξύνουν τους ήδη έντονους φόβους της Άγκυρας, της Βαγδάτης και της Τεχεράνης, αλλά όχι αρκετά για να ελέγξουν τις αποσταθεροποιητικές -και ίσως καταστροφικές- αντιδράσεις αυτών των κρατών. Το στενό πρίσμα της Αμερικής, με άλλα λόγια, δεν προσφέρει οδικό χάρτη ούτε για τους Κούρδους ούτε για τους αντιπάλους τους. Αυξάνει μόνο τις πιθανότητες μελλοντικών συγκρούσεων. Η στρατηγική δεν είναι καν αποτελεσματική με τους δικούς της όρους: Οι περιφερειακοί δρώντες θα συνεχίσουν να βάζουν την μια κουρδική ομάδα εναντίον της άλλης, στοχεύοντας εκείνους που θεωρούν πιο φιλικούς προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, περιορίζοντας έτσι την αποτελεσματικότητα οποιασδήποτε συναλλακτικής σχέσης των ΗΠΑ με τους Κούρδους.

Αυτό που χρειάζονται οι ΗΠΑ είναι μια στρατηγική, μακροχρόνια σχέση με τους Κούρδους που να μελετά την τεράστια πολυπλοκότητα της θέσης τους στην περιοχή. Αυτό δεν σημαίνει ότι η διατύπωση μιας τέτοιας στρατηγικής είναι απλή. Κατ’ αρχήν θα χρειαστεί μια μεγαλύτερη αμερικανική πολιτική, οικονομική και στρατιωτική δέσμευση στη Μέση Ανατολή. Μια τέτοια στήριξη μπορεί να μην είναι ικανοποιητική για τους περισσότερους Αμερικανούς, οι οποίοι έχουν κουραστεί από την οικοδόμηση εθνών και τις δαπανηρές περιπέτειες στο εξωτερικό.

Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποφασίσουν να στηρίξουν μια ανεξάρτητη KRG, για παράδειγμα, αυτό θα σήμαινε ότι το Κουρδιστάν δεν θα γίνει ένα αποτυχημένο κράτος. Για μια μαχητή πιθανότητα ως δημοκρατία, οι ίδιοι οι Κούρδοι χρειάζονται [98] να λάβουν σοβαρά υπόψη τους την δημοκρατία και την οικοδόμηση θεσμών˙ σε αυτά είναι που η Αμερική μπορεί να βοηθήσει. Το να πεισθεί η KRG ότι είναι λανθασμένες οι δυναστειακές πολιτικές, ωστόσο, θα είναι μια ανηφορική μάχη.

Μεγαλύτερη πρόκληση θα είναι ο αστερισμός των περιφερειακών ζητημάτων που η αμερικανική βοήθεια θα συνεχίσει να πυροδοτεί, ανεξάρτητα από την πολιτική που θα επιλέξουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Το να καθησυχαστούν οι φόβοι ενός μετα-ISIS Ιράκ και το να βρεθούν τρόποι για να αποτραπεί από μια περαιτέρω διολίσθηση προς την ιρανική τροχιά, θα είναι η πρώτη και πιο προφανής πρόκληση. Μια άλλη θα είναι να διαβεβαιωθεί η Τουρκία, μια ασταθής σύμμαχος του ΝΑΤΟ, ότι η κουρδική ανεξαρτησία θα μπορούσε να περιοριστεί στο Ιράκ. Και για πολλούς συνηθισμένους Ιρανούς, για τους οποίους οι Ηνωμένες Πολιτείες διακηρύσσουν ότι θα σταθούν [99] μαζί τους απέναντι στο δεσποτικό καθεστώς τους, η εμφανής στήριξη των ΗΠΑ προς την KRG θα θεωρηθεί πρόδρομος μιας αμερικανικής υιοθέτησης των αποσχιστικών προσδοκιών των Ιρανών Κούρδων και ως εκ τούτου μια δικαίωση πολλών από τις αντι-αμερικανικές ρητορείες της ιρανικής κυβέρνησης [100].

Τελικά, μια επανακαθορισμένη αμερικανική σχέση με οποιαδήποτε κουρδική πολιτεία θα σημαίνει μια επανακαθορισμένη σχέση των ΗΠΑ με το Ιράν, το Ιράκ, την Συρία και την Τουρκία: Με άλλα λόγια, με ολόκληρη την περιοχή. Σε κάθε θέατρο, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να εκτιμήσουν το κόστος και τους κινδύνους που είναι πρόθυμοι να αναλάβουν και να καθορίσουν ποια, αν υπάρχουν, συμφέροντα των ΗΠΑ διακυβεύονται. Αλλά προτού αυτές οι προκλήσεις μπορέσουν καν να πλαισιωθούν στον δημόσιο διάλογο, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι ειδήμονες πρέπει να ξεκινήσουν μια ειλικρινή συζήτηση για τους Κούρδους που ξεπερνά την αφήγηση περί «ISIS εναντίον Κούρδων». Πρέπει να αναγνωρίσουν την πολύπλοκη ιστορία του κουρδικού κινήματος και να εξετάσουν τόσο την δυσχερή κατάσταση του κουρδικού λαού όσο και το επίπεδο της αμερικανικής αφοσίωσης στο υπάρχον κρατικό σύστημα της Μέσης Ανατολής. Αυτά αποτελούν ένα μεγάλο στοίχημα, αλλά είναι το μόνο που ταιριάζει στην μοναδική υπερδύναμη του κόσμου.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2017-11-08/kurd-your-enthu...

Σύνδεσμοι:
[1] https://twitter.com/KRSCPress/status/919721244425113605/video/1
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2017-10-20/clash-ove...
[3] https://www.theguardian.com/world/2014/jun/12/kurdish-peshmerga-kirkuk-i...
[4] http://abcnews.go.com/International/kurdish-referendum/story?id=50071418
[5] https://www.defensenews.com/congress/2017/10/16/baghdad-retakes-kirkuk-a...
[6] http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2017/10/iran-kirkuk-recapture-...
[7] https://www.foreignaffairs.com/articles/2017-09-19/politics-kurdish-inde...
[8] https://www.state.gov/r/pa/prs/ps/2017/09/274419.htm
[9] http://www.centcom.mil/MEDIA/PRESS-RELEASES/Press-Release-View/Article/1...
[10] https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2017-10-02/after-kur...
[11] https://www.nytimes.com/2015/11/29/magazine/a-dream-of-utopia-in-hell.ht...
[12] http://www.teenvogue.com/story/isis-fear-killed-by-women-heaven
[13] http://www.marieclaire.com/culture/news/a6643/these-are-the-women-battli...
[14] https://www.hrw.org/news/2015/07/10/syria-kurdish-forces-violating-child...
[15] https://www.nbcnews.com/storyline/isis-terror/another-american-volunteer...
[16] http://tvblogs.nationalgeographic.com/2016/03/06/fighting-isis-meet-the-...
[17] http://www.cnn.com/2017/09/27/middleeast/kurdish-referendum-results/inde...
[18] https://www.longwarjournal.org/archives/2017/10/iraqi-forces-recapture-c...
[19] http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2017/09/congress-warns-kurds-i...
[20] http://www.rudaw.net/english/kurdistan/260920179
[21] https://www.bloomberg.com/view/articles/2017-09-12/iraq-s-kurds-have-ear...
[22] http://foreignpolicy.com/2017/09/06/the-kurds-are-not-children-krg-indep...
[23] https://www.theguardian.com/commentisfree/2017/sep/27/kurds-iraq-loyal-a...
[24] https://www.foreignaffairs.com/articles/iran/2017-09-26/iran-and-kurds
[25] https://www.nytimes.com/2017/10/03/obituaries/jalal-talabani-kurdish-dea...
[26] http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/saddam/kurds/cron.html
[27] http://www.hurriyetdailynews.com/barzani-and-the-pkk.aspx?pageID=449&nID...
[28] https://books.google.com/books?id=6rcUCgAAQBAJ&pg=PA123&dq=PUK+agreement...
[29] http://carnegieendowment.org/sada/?fa=50852
[30] https://www.trackingterrorism.org/group/party-free-life-kurdistan-pjak
[31] https://now.mmedia.me/lb/en/NewsReports/565882-iran-revolutionary-guard-...
[32] https://now.mmedia.me/lb/en/NewsReports/565148-damascus-ready-to-accept-...
[33] http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2013/09/kurdkish-parties-puk-p...
[34] https://www.youtube.com/watch?v=vkwjm0te2vM
[35] http://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-visit/u-s-envoy-v...
[36] http://www.kurdistan24.net/en/news/dc6ea92a-a066-4231-9443-c58797465a14
[37] https://www.cia.gov/library/readingroom/docs/DOC_0000854674.pdf
[38] https://www.cia.gov/library/readingroom/docs/DOC_0000705726.pdf
[39] https://kurdistantribune.com/mahabad-first-independent-kurdish-republic/
[40] https://books.google.com/books?id=NjVjAwAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=Ro...
[41] https://2001-2009.state.gov/r/pa/ho/frus/nixon/e4/72108.htm
[42] https://books.google.com/books?id=kP_WxbkSokIC&pg=PA241&lpg=PA241&dq=Sha...
[43] https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%25201017/volume-1017...
[44] https://www.washingtonpost.com/archive/opinions/1991/04/07/1975-backgrou...
[45] http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/saddam/interviews/rahman.html
[46] http://carnegieendowment.org/files/USIP_SR_Turkey_Iraq.pdf
[47] http://graduateinstitute.ch/files/live/sites/iheid/files/sites/study/sum...
[48] https://www.csmonitor.com/1980/0613/061355.html
[49] https://books.google.com/books?id=6rcUCgAAQBAJ&pg=PA68&dq=aliza+marcus+%...
[50] http://nationalinterest.org/feature/the-long-shadow-the-iran-iraq-war-11...
[51] https://books.google.com/books?id=OzjZEndxG9cC&printsec=frontcover&dq=TH...
[52] https://jamestown.org/program/pjak-iran-and-the-united-states-kurdish-mi...
[53] http://uk.gov.krd/genocide/pages/page.aspx?lngnr=12&pnr=37
[54] https://books.google.com/books?id=zlD0gc-p0NkC&pg=PA95&lpg=PA95&dq=Iran+...
[55] http://www.start.umd.edu/baad/narratives/supreme-council-islamic-revolut...
[56] https://www.cia.gov/library/readingroom/docs/DOC_0001244948.pdf
[57] http://www.nytimes.com/1996/09/04/world/the-endless-battle-iraq-the-kurd...
[58] https://books.google.com/books?id=7RGgBAAAQBAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=IRAN+PK...
[59] https://books.google.com/books?id=b99dfVMJNRMC&pg=PA12&lpg=PA12&dq=PKK+I...
[60] https://www.huffingtonpost.com/aylin-unver-noi/turkeys-fight-with-isil-a...
[61] https://fas.org/irp/world/para/puk.htm
[62] https://books.google.com/books?id=XigAcphccngC&pg=PA55&lpg=PA55&dq=1999+...
[63] http://www.nytimes.com/1999/02/20/world/us-helped-turkey-find-and-captur...
[64] http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2014/11/turkey-krg-client-stat...
[65] http://www.ydh.com.tr/HD9350_iran--pjak-teslim-oldu-pkk--pjakla-iran-anl...
[66] https://komnews.org/pjak-kurds-iran-prepare-revolution/
[67] https://www.youtube.com/watch?v=QhELL0_2GcY
[68] http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2012/al-monitor/iran-turkey-sh...
[69] http://www.milliyet.com.tr/yazarlar/asli-aydintasbas/iran-dan-kandil-e--...
[70] https://now.mmedia.me/lb/en/NewsReports/567489-irans-soleimani-asks-pkk-...
[71] http://www.yeniakit.com.tr/haber/teror-orgutune-iran-destegi-pkknin-yard...
[72] http://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-turkey-airspace/turkey-...
[73] http://www.rudaw.net/english/kurdistan/050920171
[74] http://www.haber7.com/guncel/haber/2283703-irandan-pkkya-acik-destek
[75] http://www.al-monitor.com/pulse/en/originals/2017/05/iranian-kurdish-mil...
[76] http://www.medyasentez.com/gundem/iran-teror-orgutu-pkkyla-anlasti-h6166...
[77] http://www.presstv.ir/Detail/2017/08/07/530957/Syria-Turkey-Kurds-US
[78] https://twitter.com/FazelHawramy/status/896104497369329664
[79] http://uk.reuters.com/article/uk-turkey-iran-military-idUKKCN1AX1AJ
[80] http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2017/08/iran-kdpi-attacks-krg-...
[81] http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2017/08/turkey-iran-syria-coor...
[82] http://www.hurriyetdailynews.com/Default.aspx?pageID=238&nid=116981
[83] https://www.tasnimnews.com/en/news/2017/08/21/1497931/turkey-signals-joi...
[84] https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/iraqis-seize-military-b...
[85] https://www.dailysabah.com/war-on-terror/2017/10/15/pkk-existence-in-kir...
[86] http://aa.com.tr/en/middle-east/ankara-offers-cooperation-to-baghdad-to-...
[87] http://en.mehrnews.com/news/128182/Tehran-Ankara-Baghdad-must-unite-agai...
[88] https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-kurds-referendum/turke...
[89] http://www.presstv.ir/Detail/2017/09/25/536458/Iraq-Turkey-army-military...
[90] https://www.cnbc.com/2017/09/24/iran-launches-war-games-near-iraqi-kurdi...
[91] https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/07/12/1537116/%25D9%2587%25D9%25...
[92] http://thehill.com/homenews/administration/335661-us-sending-arms-to-syr...
[93] http://www.businessinsider.com/us-soldiers-ypg-patches-syria-2016-5
[94] http://thehill.com/policy/defense/262616-house-panel-supports-bill-to-di...
[95] http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2017/06/congress-threat-paymen...
[96] http://www.hurriyetdailynews.com/us-confirms-small-arms-ammunition-deliv...
[97] http://www.rudaw.net/english/middleeast/turkey/160520171
[98] http://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/irans-warming-re...
[99] http://foreignpolicy.com/2017/09/22/everyone-is-overlooking-the-most-imp...
[100] http://www.mehrnews.com/news/4100512/%25D9%25BE%25D8%25B1%25D9%2588%25DA...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition