Η άνθιση της κόκας της Κολομβίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η άνθιση της κόκας της Κολομβίας

Πίσω από την αποτυχία να εξαλειφθεί η καλλιέργεια

Παρόλο που η κυβέρνηση προτιμά να αποδίδει την επέλαση της κόκας στην δύναμη του αμερικανικού δολαρίου ή στις προσπάθειες των εγκληματιών του Μεξικού και της Βραζιλίας να αγοράσουν φύλλα [κόκας] στην Κολομβία για να επεξεργαστούν την δική τους κοκαΐνη –αμφότεροι βάσιμοι ισχυρισμοί- υπάρχουν επίσης αποδείξεις ότι οι Αρχές απέστρεψαν το βλέμμα τους από την αύξηση της κόκας σε μια κρίσιμη στιγμή. Στα τελευταία στάδια των ειρηνευτικών συνομιλιών, η κυβέρνηση Santos χαλάρωσε την πολιτική της για την εξάλειψη της καλλιέργειας, η οποία είχε επιτύχει κάποια αποτελέσματα. Επιπλέον, ο Σάντος το έπραξε χωρίς να εφαρμόσει ταυτόχρονα ένα πρόγραμμα που θα επέτρεπε στους αγρότες να αντικαταστήσουν εθελοντικά τις καλλιέργειες κόκας με άλλες νόμιμες. Ένα τέτοιο πρόγραμμα αποκαλύφθηκε από τους διαπραγματευτές της ειρήνης το 2014. Αλλά για δύο χρόνια, το κράτος ούτε ξερίζωνε τις καλλιέργειες ούτε έδωσε κίνητρα στους αγρότες να τις εγκαταλείψουν, θέτοντας τις βάσεις για μια έκρηξη κόκας σε μια ενδοχώρα που συχνά στερείται άλλων επιλογών.

Αναμφισβήτητα, το πρόγραμμα αντικατάστασης κόκας στην τελική ειρηνευτική συμφωνία, το οποίο προσφέρει μέχρι και 12.000 δολάρια μέσα σε δύο χρόνια στα νοικοκυριά που συμφωνούν να καταστρέψουν τα φυτά κόκας που διαθέτουν και να αποτολμήσουν να καλλιεργήσουν νόμιμες καλλιέργειες, μπορεί επίσης να επιδείνωσε στρεβλά την παραγωγή κόκας, με το να ενθαρρύνει τους αγρότες να ανταλλάξουν την συγκομιδή τους με μετρητά από το κράτος. Ως αποτέλεσμα, ορισμένοι κτηνοτρόφοι άρχισαν να καλλιεργούν κόκα για να έχουν κάτι να ανταλλάξουν. Αλλά τώρα που αυτό το πρόγραμμα βρίσκεται σε εξέλιξη, σημειώνει κάποιες επιτυχίες. Μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου, περίπου 25.000 οικογένειες είχαν εγγραφεί, με πολλές ήδη να λαμβάνουν πληρωμές˙ και περίπου 10.000 εκτάρια (100.000 στρέμματα) κόκας θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από άλλες καλλιέργειες μέχρι το τέλος του έτους.

Ακόμα, υπό την αυξανόμενη πίεση της Ουάσινγκτον, η κυβέρνηση Santos πρόσφατα δεσμεύθηκε να εξαφανίσει με την βία 50.000 εκτάρια μόνο αυτό το έτος. Η κυβέρνηση έχει ήδη εξαλείψει περίπου 40.000 εκτάρια. Ωστόσο, οι κίνδυνοι επανεμφάνισης των συγκρούσεων με την χρήση βίας στην καρδιά της κοκα-παραγωγικής Κολομβίας κατά την μετεμφυλιακή μετάβασή της είναι τεράστιοι. Στις αρχές Οκτωβρίου, επτά καλλιεργητές κόκας στη Nariño σκοτώθηκαν σε συγκρούσεις που πυροδοτήθηκαν από μια αστυνομική εκστρατεία εκρίζωσης [καλλιεργειών κόκας] εναντίον γεωργών που αρχικά ήθελαν να υπογράψουν το πρόγραμμα υποκατάστασης. Το περιστατικό κατέδειξε πως η στρατιωτικοποιημένη κυβερνητική εκστρατεία εκρίζωσης αντικαθιστά και υπονομεύει τις πιο αγαθές προσπάθειες υποκατάστασης [καλλιεργειών], με περιορισμένο συντονισμό μεταξύ των δύο. Η επίδραση της εκκολαπτόμενης εμπιστοσύνης των καλλιεργητών της κόκας προς την πολιτεία υπήρξε καταστροφική. Εν τω μεταξύ, στη Nariño, όπως και σε άλλα εδάφη κόκας, ένοπλες ομάδες όπως ο αντάρτικος Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός (National Liberation Army), η νεο-παραστρατιωτική Gulf Clan (Φυλή του Κόλπου) και παραφυάδες του αντιφρονούντα FARC έσπευσαν να διαλύσουν τον έλεγχο επί των καλλιεργειών, των οδών διακίνησης και άλλων παράνομων δραστηριοτήτων στον απόηχο της ειρηνευτικής συμφωνίας. Σκοπός τους είναι να οικοδομήσουν τοπική στήριξη απεικονίζοντας τους εαυτούς τους ως φύλακες των τοπικών μέσων βιοπορισμού.

Η εξάπλωση αυτών των ομάδων και οι συγκρούσεις τους με τους ανυπότακτους ντόπιους είναι οι κύριες αιτίες της βίας και των εκτοπισμών που μάστισαν πολλά από τα εδάφη της μετ-εμφυλιακής Κολομβίας. Η κυβερνητική στρατιωτική επέμβαση μπορεί να φαίνεται δίκαιη από την άποψη της Ουάσιγκτον ή της Μπογκοτά, αλλά μόνο θα επιδεινώσει τα πράγματα. Θα υπάρχει πάντα κάποιος που θα είναι πρόθυμος να συμμετάσχει στο ιλιγγιωδώς επικερδές εμπόριο ναρκωτικών. Οι ένοπλες ομάδες θα αναπτύξουν μεγαλύτερη βία εάν χρειαστεί. Θα εμβαθύνουν επίσης τις ρίζες τους στις δυσαρεστημένες περιφερειακές κοινότητες. Και η ειρηνευτική διαδικασία πιθανότατα θα καταρρεύσει εάν οι συνθήκες ασφαλείας υποχωρήσουν σε αυτές τις περιοχές. Όπως μας είπε μια μητέρα τεσσάρων παιδιών, αγρότισσα από την Guaviare στα ανατολικά της χώρας: «Αν δεν έχω αρκετά χρήματα να πληρώσω για το σχολείο τους, να τους δώσω φαγητό, τι μπορώ να κάνω; Θα επιλέξω το μονοπάτι που δεν θα έπρεπε, και θα δημιουργήσω περισσότερη βία».

Η υποκατάσταση των καλλιεργειών έχει τα ελαττώματά της, αλλά επιδιώκει να αλλάξει τα κίνητρα που ωθούν τους αγρότες να παράγουν κόκα. Της αξίζει να δοθεί πολύ μεγαλύτερη διεθνής στήριξη -την οποία αυτή την στιγμή στερείται, χάρη στην απροθυμία των χορηγών να χρηματοδοτήσουν τους καλλιεργητές κόκας ή να δημιουργήσουν στενούς δεσμούς με το FARC, μια ομάδα την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να κατατάσσουν ως τρομοκρατική οργάνωση. Η Κολομβία δεν θα πρέπει να διαπράξει το σφάλμα της πάταξης της κόκας μόνο μέσω των μέτρων ασφαλείας. Η εμπειρία έχει δείξει ότι η σκληρή καταστολή επιτυγχάνει μόνο να εξωθεί τις ένοπλες ομάδες σε νέες περιοχές. Σπάνια τις ξεφορτώνεται για τα καλά.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/colombia/2017-11-06/colombias-co...