Οι εκκαθαρίσεις στην Σαουδική Αραβία γίνονται πράγματι για την διαφθορά; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι εκκαθαρίσεις στην Σαουδική Αραβία γίνονται πράγματι για την διαφθορά;

Μαθήματα από την Κίνα

Στην πραγματικότητα, δεν είναι ανήκουστο για τους μονοκράτορες να εκκαθαρίζουν τους αντιπάλους τους και στην συνέχεια να επιτυγχάνουν πραγματικά μείωση της διαφθοράς, αν και πολλοί, φυσικά, δεν το κάνουν. Ο Chiang Kai-shek, αφού έχασε τον εμφύλιο πόλεμο της Κίνας και υποχώρησε στην Ταϊβάν, ξεκίνησε μια επιτυχή εκκαθάριση και μεταρρύθμιση του διαβόητα διεφθαρμένου εθνικιστικού κόμματος. Ο πρώην πρωθυπουργός της Σιγκαπούρης, Lee Kuan Yew, θαυμάστηκε από πολλούς σε όλο τον κόσμο παρά το γεγονός ότι ήταν δικτάτορας, επειδή καθάρισε την Σιγκαπούρη και καθιέρωσε μια ανέγγιχτη γραφειοκρατία. Πιο πρόσφατα, στην αυταρχική Ρουάντα, οι αυστηρές πολιτικές του προέδρου Paul Kagame για την καταπολέμηση της διαφθοράς, του έχουν αποδώσει επαίνους από Δυτικά μέσα μαζικής ενημέρωσης [13] και διεθνείς αναπτυξιακούς οργανισμούς [14]. (Η πολυετής εκστρατεία του Xi, εν τω μεταξύ, ήταν σημαντική, αλλά εξακολουθεί να είναι σε εξέλιξη).

Η Σαουδική Αραβία, μπορεί να διαμαρτυρηθούν οι επικριτές, δεν είναι καμία από αυτές τις χώρες, και δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι οι συλλήψεις του τρέχοντος μήνα είναι για κάτι άλλο εκτός από την εξουσία. Αλλά αν και η αληθινή λαϊκή γνώμη είναι δύσκολο να εκτιμηθεί στην μονοκρατορική Σαουδική Αραβία, αρκετοί Σαουδάραβες θα ευχαριστιούνται να ακούν για καλοθρεμένους πρίγκιπες να συγκεντρώνοντα και να διαπομπεύονται δημοσίως. Και σε μια εποχή που τα χρόνια των χαμηλών τιμών του πετρελαίου έθεσαν το φάσμα της λιτότητας στο βασίλειο, η ανακοίνωση της κυβέρνησης ότι έχει ανακτήσει δισεκατομμύρια δολάρια σε δημόσιους πόρους από τους κατηγορούμενους, οι οποίοι τους είχαν αρπάξει μέσω καταχρήσεων και δωροδοκιών, μπορεί να έρθει ως ένα ευπρόσδεκτο σημάδι ότι τουλάχιστον ορισμένοι από τους πλούσιους και ισχυρούς θα υποχρεωθούν να πληρώσουν το δίκαιο μερίδιό τους. Για να γιορτάσουν τις συλλήψεις, μερικοί χρήστες του Saudi Twitter μέχρι που μοιράστηκαν ένα κλιπ από την ταινία The Wolf of Wall Street, όπου οι πράκτορες του FBI ορμούν στα γραφεία ενός δόλιου χρηματιστή με υπόκρουση το [τραγούδι] «Mrs. Robinson», κάποιοι υποτιτλίζοντας την σκηνή [15] με αραβικούς όρους για εγκλήματα όπως ξέπλυμα χρημάτων, δωροδοκία και νεποτισμός.

16112017-3.jpg

Ο MbS σε τελετή υποταγής στη Μέκκα, τον Ιούνιο του 2017. REUTERS
-----------------------------------------------------

Στην περίπτωση που ο MbS προσπαθήσει να ακολουθήσει τα χνάρια του Xi ή των αυταρχικών που έχουν περιορίσει την διαφθορά στο παρελθόν, δεν υπάρχει να διαβάσει κανένα προφανές αυταρχικό σενάριο για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Η επερχόμενη ανάλυση 27 προσπαθειών αυταρχικών εκκαθαρίσεων από το 1945 από έναν από τους συγγραφείς αυτού του άρθρου, υποδηλώνει ότι οι ηγέτες πέτυχαν όταν είχαν ανεμπόδιστη εξουσία να αμφισβητήσουν το διεφθαρμένο status quo και μπορούσαν να υπολογίζουν σε μια ισχυρή κρατική ικανότητα για την εφαρμογή και την επιβολή των μεταρρυθμίσεων. Στην Κίνα, οι προσπάθειες του Xi ήταν πολύ ισχυρότερες από αυτές άλλων πρόσφατων ηγετών, όπως ο Hu Jintao, σε μεγάλο βαθμό επειδή έχει πολύ περισσότερη προσωπική ισχύ [16] –ισχύ που οι επιτυχίες της εκστρατείας ενισχύουν περαιτέρω. Ο Xi δεν είναι Mao Zedong, αλλά η δημόσια εικόνα του ως αποτελεσματικού ηγέτη (ειδικά για το θέμα της διαφθοράς) τον βοήθησε να οικοδομήσει μια μικρή λατρεία της προσωπικότητάς του [17].

Εάν η ανάλυση αυτή είναι σωστή, τότε αξίζει να σημειωθεί ότι ο MbS φαίνεται να βρίσκεται για τα καλά στην πορεία του να έχει την προσωπική εξουσία και το περιθώριο που χρειάζεται για να απομακρύνει παγιωμένα επίσημα προνόμια. Γνωρίζουμε ότι η πρόσφατη εκκαθάριση δεν έγινε κυρίως για να εξαλείψει πιθανούς αντιπάλους τη εξουσίας του, επειδή ήδη τον περασμένο Ιούνιο έκανε την βαριά δουλειά για αυτό, όταν προσπέρασε τον μοναδικό πραγματικό ανταγωνιστή του, τον πρώην πρίγκιπα-διάδοχο Mohammed bin Nayef. Το γεγονός ότι πραγματοποίησε την πρόσφατη εκκαθάριση από μια θέση ισχύος προσδίδει κάποια αξιοπιστία στην ιδέα ότι ο MbS προσπαθεί πραγματικά να καταπολεμήσει καταχρήσεις εξουσίας από αξιωματούχους.

Ωστόσο, ακόμη και χωρίς αντιπάλους και υποθέτοντας ότι οι προσπάθειες κατά της διαφθοράς είναι όντως για την καταπολέμηση της διαφθοράς, ένας ρεφορμιστής μονοκράτορας θα χρειαστεί επίσης ένα οργανωμένο και ικανό κράτος για να επιτύχει. Ο Xi, για παράδειγμα, θα ήταν αβοήθητος χωρίς ένα ικανό και καλά οργανωμένο ΚΚΚ, και ο MbS θα αντιμετωπίσει επίσης προβλήματα χωρίς την βοήθεια της σαουδαραβικής γραφειοκρατίας. Ο πρίγκιπας-διάδοχος και οι σύμμαχοί του μπορούν, τουλάχιστον για ένα διάστημα, ακόμα να βασίζονται σε σημαντικά οικονομικά αποθέματα. Παρόλα αυτά, ίσως να χρειαστεί να παλέψουν για να παρακολουθήσουν τον βυζαντινικό λαβύρινθο των φέουδων που διαμορφώθηκαν στην σαουδαραβική πολιτεία μέσα από δεκαετίες εσωτερικών οικογενειακών αντιπαραθέσεων. Αυτές οι διαιρέσεις βρίσκονται στο επίκεντρο των κρατικών ικανοτήτων που είναι οι πιο απαραίτητες για την καταπολέμηση της διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένης της ικανότητας να διανέμονται αποτελεσματικά οι πόροι (ή της διασφάλισης ότι τα χρήματα πηγαίνουν όντως εκεί όπου υποτίθεται ότι πρέπει να πάνε) και της ρύθμισης των κοινωνικών σχέσεων (έτσι ώστε οι προσωπικοί δεσμοί να μην υπονομεύουν τους επίσημους κανονισμούς). Ο MbS βρίσκεται πολύ πίσω από τον Xi σε αυτό˙ ακόμη και ισχυροί επικριτές του ΚΚΚ θα παραδέχονταν ότι έχει κρατική ικανότητα που τα περισσότερα άλλα απολυταρχικά καθεστώτα μπορούν μόνο να ζηλεύουν.