Γιατί ο στρατός της Ζιμπάμπουε εγκατάλειψε τον Μουγκάμπε

Στην ευρύτερη εικόνα, το πραξικόπημα του ZNA αποτελεί αντίδραση κατά της κατάργησης του πολιτικο-στρατιωτικού ανταλλάγματος που υπήρξε στο επίκεντρο της πολιτικής τάξης της Ζιμπάμπουε από το 1980. Στο πλαίσιο αυτής της ισορροπίας, ο κρατικός εκτελεστικός κλάδος ελεγχόταν από τον πολιτικό κλάδο του ZANU -PF, με τις ένοπλες δυνάμεις να λειτουργούν ως εγγυητές της εξουσίας του ZANU-PF. Σε αντάλλαγμα, ο στρατός τιμάτο δημοσίως από την ιδεολογία του κυβερνώντος κόμματος και στους διοικητές του δίνονταν επικερδείς γαιοκτησίες και θέσεις [8] εντός παρακρατικών εταιρειών.

Ωστόσο, οι ιδεολογικοί και κοινωνικοί δεσμοί που συγκόλλησαν το κόμμα μαζί με τον στρατό έχουν επιδεινωθεί με την πάροδο του χρόνου. Με τον απελευθερωτικό πόλεμο της Ζιμπάμπουε να γίνεται μια ολοένα και πιο μακρινή ανάμνηση, η άνοδος της ομάδας G40 αντιπροσώπευε το φάσμα μιας διαγενεακής αλλαγής στο κυβερνών κόμμα. Τα νεότερα στελέχη του ZANU-PF δεν συμμετείχαν άμεσα στον απελευθερωτικό αγώνα και δεν μοιράζονται τον ίδιο δεσμό με τους βετεράνους του πολέμου.

Επιπλέον, η άνοδος των νέων ηγετών του ZANU-PF αποτελεί πιθανή απειλή για τα οικονομικά συμφέροντα των διοικητών του ZNA. Ο κρατικός εκτελεστικός κλάδος υπό τον Μουγκάμπε συσσώρευσε τεράστιες εξουσίες για να μοιράζει πόρους πατρωνίας, και η άνοδος ενός νέου προέδρου χωρίς βαθείς δεσμούς με τον στρατό θα μπορούσε να σημαίνει ότι οι πόροι πατρωνίας των ηγετών του στρατού θα έπρεπε να επαναδιαπραγματευθούν. Έτσι, οι στρατιωτικοί διοικητές ανησυχούσαν ότι η πρόσβασή τους σε κρίσιμους πόρους θα μπορούσε να εξαφανιστεί, εκτός κι αν ένας άλλος βετεράνος πολέμου αναλάμβανε τα ηνία της προεδρίας.

Εν ολίγοις, παρόλο που το πραξικόπημα του ZNA είναι μια ριζοσπαστική ρήξη από το παρελθόν της Ζιμπάμπουε, είναι επίσης μια προσπάθεια της τελευταίας στιγμής από μια γηράσκουσα γενιά μαχητών του ZANU-PF να επιστρέψουν στο μέλλον και να διατηρήσουν την πολιτικο-στρατιωτική ισορροπία των προηγούμενων δεκαετιών. Η άνοδος της Γκρέις Μουγκάμπε στην εξουσία ήταν ανάθεμα για τους διοικητές του ZNA, όχι μόνο λόγω μιας προσωπικής εχθρότητας απέναντί της, αλλά επειδή σηματοδότησε ένα πιο θεμελιώδες βήμα μακριά από τις ρίζες του κόμματος στον απελευθερωτικό αγώνα και την υπεροχή των βετεράνων του πολέμου στην πολιτικο-οικονομική ιεραρχική τάξη.

ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΝΟΜΙΜΟΦΡΟΣΥΝΗΣ

Την στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές, το μέλλον της Ζιμπάμπουε ήταν αδύνατο να προβλεφθεί. Η ιστορική επίδοση των στρατιωτικών πραξικοπημάτων ως εργαλείου εκδημοκρατισμού και θετικών πολιτικών αλλαγών δεν εμπνέει εμπιστοσύνη [9]. Αν προκύψει μια στρατιωτική χούντα, είναι απίθανο να υπάρξει πραγματικό ενδιαφέρον για την δημοκρατία ή για την δημιουργία ενός μεταβατικού καθεστώτος που θα δίνει περισσότερη εξουσία στα κόμματα της αντιπολίτευσης. Οι στρατηγοί του ZNA θα προτιμούν να εγκαταστήσουν έναν ηγέτη -είτε τον Mnangagwa είτε κάποιον άλλο- ο οποίος έχει διαπιστευτήρια από τον απελευθερωτικό πόλεμο και ο οποίος είναι πρόθυμος να αποκαταστήσει την ιστορική ειδική σχέση μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων και του κυβερνώντος κόμματος.

Το πιο σημαντικό ερώτημα τώρα για την σταθερότητα της χώρας είναι εάν οι κατώτεροι αξιωματικοί και στρατιώτες του ZNA θα συνεχίσουν να ακολουθούν εντολές από τους προϊσταμένους τους εάν ο Μουγκάμπε ή άλλοι αξιωματούχοι του κόμματος τους ζητήσουν να αντισταθούν στο πραξικόπημα. Μια τέτοια αλλαγή των γεγονότων θα έβαζε σε δοκιμασία την συνοχή του μετα-απελευθερωτικού στρατού της Ζιμπάμπουε, κάτω από ένα επίπεδο πίεσης που κανένας στρατιώτης της Ζιμπάμπουε δεν έχει δει σε μια γενιά.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/zimbabwe/2017-11-17/why-zimbabwe...