Γιατί το μέλλον της Ουκρανίας θα μπορούσε να μοιάζει πολύ με της Μολδαβίας

Στην «Αριστερή Όχθη», όπως ονομάζεται συχνά η Υπερδνειστερία από τους Μολδαβούς, οι περισσότερες εξαγωγές κατευθύνονται προς την ΕΕ και όχι στην υπό την κυριαρχία της Ρωσίας Ευρασιατική Οικονομική Ένωση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η Μολδαβία επιτρέπει στην Υπερδνειστερία να επωφελείται από τους όρους της Συμφωνίας Σύνδεσης του 2014 με την ΕΕ, υπό την προϋπόθεση ότι οι επιχειρήσεις της Υπερδνειστερίας θα εγγραφούν στο Κισινάου. Αυτή η επιλεκτική αποδοχή της κυριαρχίας της Μολδαβίας υπογραμμίζει τους τρόπους με τους οποίους η εδαφική ασάφεια επιτρέπει στην Υπερδνειστερία να αποφεύγει την αποδοχή των κοινοτικών κανόνων σε τομείς όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ συγχρόνως επωφελείται από την πρόσβαση στις αγορές της ΕΕ.

Ο πρόεδρος της Μολδαβίας, Ιγκόρ Ντοντόν, συναντιέται με τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, στο Κρεμλίνο, τον Ιανουάριο του 2017. REUTERS
------------------------------------------------------------------

Πράγματι, η διατήρηση του status quo είναι προς το οικονομικό συμφέρον κάποιων πολιτικών και οικονομικών ελίτ και στις δύο πλευρές, ακόμα και όταν πλήττει τους απλούς πολίτες και στις δύο όχθες. Όσο παραμένουν αυτά τα συμφέροντα και η Ρωσία εξακολουθεί να υποστηρίζει την αποσχιστική κυβέρνηση, η σύγκρουση είναι απίθανο να φτάσει στην βία, αλλά ούτε και η σταθερότητα και η ειρήνη είναι εφικτές.

Δεν υπάρχει λόγος να αναμένουμε ότι η κατάσταση στο Ντόνετσκ και στο Λουάνσκ θα είναι διαφορετική από την κατάσταση στην Υπερδνειστερία σε πέντε, δέκα ή 20 χρόνια από τώρα. Γιατί; Η απάντηση έγκειται στον συνδυασμό των ρωσικών σχεδίων [6] στο «εγγύς εξωτερικό» της Ρωσίας, της έλλειψης πολιτικής βούλησης εκ μέρους της ΕΕ να ασκήσει μόχλευση στα σύνορά της και της πολιτικής οικονομίας των παγωμένων συγκρούσεων.

Αναλυτές όπως η Karen Dawisha [7], ο Pavel Felgenhauer και ο Dmitri Trenin ισχυρίστηκαν [8] ότι η Ρωσία προτιμά το status quo. Παρόλο που μπορεί να φανεί λογικό ότι η Ρωσία θα θέλει τελικά να προσαρτήσει άμεσα τις αποσχισθείσες περιοχές, η πραγματικότητα είναι ότι το ανεπίλυτο τελικό καθεστώς της Υπερδνειστερίας εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Μόσχας. Η εκεχειρία του 1992 άφησε μια de facto μόνιμη ρωσική στρατιωτική φρουρά στο έδαφος της Μολδαβίας, ειρωνικά «προστατεύοντας» την οικτρή μολδαβική κρατική παρουσία στην αποστρατικοποιημένη ζώνη. Για την Ρωσία, οι μπερδεμένες διευθετήσεις κατάπαυσης του πυρός που εκφράζουν νομιμοφροσύνη εξυπηρετούν την εδαφική ακεραιότητα, ενώ στην πράξη υπονομεύουν την κρατική κυριαρχία σε κάθε βήμα δίνοντας στη Μόσχα μόνιμο πάτημα σε αυτό που η Ρωσία υποστηρίζει ότι είναι η προνομιακή ζώνη επιρροής της. Έτσι, το Κρεμλίνο διατηρεί μόχλευση και επιρροή χωρίς να αναλαμβάνει πλήρως την ευθύνη για την οικοδόμηση κράτους και χωρίς να αναλαμβάνει το κόστος απορρόφησης μιας υπόθεσης που οικονομικά είναι καμένο χαρτί.

Δεύτερον, οι παγωμένες συγκρούσεις είναι μια κερδοφόρα επιχείρηση για τους ολιγάρχες, τους εμπόρους, εκείνους που ξεπλένουν χρήμα και τους πολιτικούς που συνεργάζονται μαζί τους. Ο όμιλος Sheriff, ένας χρηματοοικονομικός όμιλος του οποίου η εμπορική επωνυμία είναι πανταχού παρούσα στην αποσχισθείσα οντότητα (υπάρχουν, μεταξύ άλλων, τα σουπερμάρκετ και τα βενζινάδικα Sheriff), ιδρύθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 από σκιώδεις προσωπικότητες των πρώην σοβιετικών υπηρεσιών ασφαλείας και τελικά επεκτάθηκε σε όλους τους τομείς της οικονομίας της Υπερδνειστερίας. Ο Βίκτωρ Γκουσάν, ο ολιγάρχης της Υπερδνειστερίας που διαχειρίζεται τον Sheriff, έχει ωφεληθεί πάρα πολύ από την στενή σχέση του με τις αυτονομιστικές Αρχές και δημιούργησε ακόμη και ένα γήπεδο ποδοσφαίρου στην Τίρασπολ που κάνει το στάδιο στην πρωτεύουσα της Μολδαβίας, το Κισινάου, να φαίνεται μικροσκοπικό. Σε έναν ειρωνικό ελιγμό, ο Yevgeni Shevchuk, ένας πρώην πρόεδρος της Υπερδνειστερίας και άνθρωπος μέσα στον όμιλο Sheriff που στράφηκε εναντίον του Γκουσάν και των πολιτικών του συμμάχων, δραπέτευσε [9] στο Κισινάου όταν οι αντίπαλοί του στην Τίρασπολ απείλησαν να τον διώξουν ποινικά. Οι εισαγγελείς της Μολδαβίας, εν τω μεταξύ, δεν έκαναν καμία κίνηση για να τον παραπέμψουν.

Δείτε επίσης την κερδοσκοπία στον ενεργειακό τομέα και πώς τροφοδοτεί το ανεπίλυτο status quo. Η Δημοκρατία της Μολδαβίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό [10] από την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται σε ένα εργοστάσιο στην Υπερδνειστερία. Ωστόσο, η Υπερδνειστερία δεν πληρώνει για το φυσικό αέριο που λαμβάνει από την ρωσική κρατική εταιρεία Gazprom για την τροφοδοσία του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής˙ αντί γι’ αυτό, η Gazprom χρεώνει τη Μολδαβία για τις παραδόσεις φυσικού αερίου. Στην συνέχεια, η Υπερδνειστερία πωλεί την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται στον σταθμό [στο έδαφός της] στην κρατική μολδαβική Energocom. Υπάρχει επιπλέον μια σημαντική διαφορά μεταξύ του κόστους επεξεργασίας και του ποσού που καταβάλλει η Μολδαβία για ενέργεια, οδηγώντας σε υποψίες συμπαιγνίας μεταξύ μολδαβικών και υπερδνειστερικών προσωπικοτήτων, οι οποίοι αποκομίζουν οφέλη από το σχήμα αυτό. Αναφορές των μέσων ενημέρωσης [11] υπονόησαν ότι η ενδιάμεση εταιρεία Energokapital συνδέεται με μια τραπεζική απάτη στην οποία χάθηκαν έως και 1 δισεκατομμύριο δολάρια (περίπου το ένα πέμπτο του ετήσιου ΑΕΠ της Μολδαβίας). Όλα αυτά εξαρτώνται από την ικανή συμπαιγνία μεταξύ προσωπικοτήτων στη Μολδαβία και την Υπερδνειστερία.