Μια πικρή νίκη για την χιλιανή δεξιά;

Υπάρχουν μερικά κομμάτια στο παζλ. Το πρώτο είναι η δημοφιλία της κυβέρνησης Bachelet: Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, τον Αύγουστο, μόνο το 19% των Χιλιανών [14] ενέκρινε τις επιδόσεις της. Τα φτωχά ποσοστά της Bachelet [στις δημοσκοπήσεις] οφείλονται εν μέρει στην οικονομική επιβράδυνση της Χιλής, η οποία είναι κυρίως προϊόν της πτώσης της τιμής του χαλκού –του προϊόντος με τις μεγαλύτερες εξαγωγές της χώρας- μεταξύ 2011 και 2015. Αλλά είναι επίσης το αποτέλεσμα ενός σκανδάλου συναλλαγών επιρροής [15] με την συμμετοχή του γιου και της νύφης της προέδρου που ξέσπασε στις αρχές του 2015. Η διαμάχη αυτή έπληξε ανεπανόρθωτα την αξιοπιστία της Bachelet.

Η πρόεδρος της Χιλής, Michelle Bachelet, σε εκλογικό τμήμα στο Σαντιάγκο, τον Νοέμβριο του 2017. XIMENA NAVARRO / COURTESY OF CHILEAN PRESIDENCY / HANDOUT VIA REUTERS
------------------------------------------------------------

Κατά το πρώτο έτος της διακυβέρνησής της, η Bachelet ήταν ακόμα δημοφιλής και κατάφερε να συσπειρώσει αρκετές ανταγωνιστικές δυνάμεις -όπως τα κομμουνιστικά, χριστιανοδημοκρατικά και σοσιαλδημοκρατικά ριζοσπαστικά κόμματα- πίσω από την διοίκησή της. Αλλά καθώς η δημοτικότητά της μειώθηκε το 2015 και το 2016, ορισμένοι που προηγουμένως υποστήριζαν τον κυβερνώντα συνασπισμό της, άρχισαν να απομακρύνονται από αυτήν. Αυτό συνέβη ιδιαίτερα μεταξύ των βασικών μελών του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος, οι οποίοι ζήτησαν από την Bachelet να επιβραδύνει τις μεταρρυθμίσεις της σε τομείς από την εκπαίδευση και τις εργασιακές σχέσεις μέχρι την φορολογική πολιτική. Υποχωρώντας στην πίεση, η Bachelet αποξένωσε κάποιους από την αριστερά, οι οποίοι έγιναν όλο και περισσότερο επικριτικοί προς την κυβέρνησή της και, το 2016, αποφάσισε να δημιουργήσει μια νέα πολιτική ομάδα με το αποκαλούμενο Ευρύ Μέτωπο -ένας συνασπισμός αριστερών δυνάμεων που συνδέεται με κοινωνικά κινήματα όπως οι φοιτητικές διαμαρτυρίες του 2011. (Η υποψήφια πρόεδρος του Ευρέως Μετώπου, Beatriz Sánchez, έλαβε το 20% των ψήφων στον πρώτο γύρο των εκλογών˙ φαίνεται ότι πρόκειται να γίνει μια σημαντική πολιτική προσωπικότητα τα επόμενα χρόνια).

Εκεί που οι κεντρώοι ανησυχούσαν για την κακή σχεδίαση των μεταρρυθμίσεων της Bachelet και για τον προφανή ριζοσπαστισμό της κυβέρνησής της, οι αριστεροί απογοητεύονταν από τις παραχωρήσεις της προς το [πολιτικό] κέντρο. Η κυβέρνηση Bachelet απογοήτευσε έτσι τα δύο εκλογικά σώματα που αρχικά συμφωνούσαν με την ατζέντα της. Οι αριστερές δυνάμεις της Χιλής κατακερματίστηκαν, κατεβάζοντας διαφορετικούς υποψηφίους για την προεδρία και τα νομοθετικά σώματα. Έξι από τους οκτώ προεδρικούς υποψηφίους στον πρώτο γύρο των εκλογών ήταν αριστεροί ή κεντρώοι.

Αλλά υπάρχουν περισσότερα πίσω από την πιθανή νίκη της δεξιάς απ’ ό, τι τα προβλήματα της αριστεράς. Ένας άλλος παράγοντας είναι καθοριστικός: Η μείωση της προσέλευσης των ψηφοφόρων. Το 1989, όταν η Χιλή επέστρεψε στην δημοκρατική κυριαρχία, το 86% των επιλέξιμων ψηφοφόρων πήγαιναν στην κάλπη. Τον Νοέμβριο, μόνο το 46% από αυτούς ψήφισαν. Από έρευνα του χιλιανού γραφείου της UNDP [16] προέκυψε ότι η μείωση της προσέλευσης είναι ιδιαίτερα απότομη μεταξύ των φτωχών, οι οποίοι υπήρξαν ιστορικά η αξιόπιστη πηγή των αριστερών ψήφων.

-----------------------------------------------------------------------------------

Ο Piñera εκμεταλλεύτηκε αυτή την δυναμική με το να επικεντρωθεί περισσότερο στην κινητοποίηση της κομματικής βάσης παρά στο να κερδίσει ανεξάρτητες ψήφους. Η στρατηγική αυτή θα αποδώσει με εκλογικούς όρους, αλλά το μειονέκτημα θα είναι μια στενή βάση υποστήριξης. Στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών το 2009, ο Piñera κέρδισε τρία εκατομμύρια ψήφους. Τον Νοέμβριο κέρδισε 2,5 εκατομμύρια. Ένα σημαντικό τμήμα του εκλογικού σώματος ορίζει την πολιτική του ταυτότητα ως αντίθετη με τα δεξιά κόμματα [17]. Αν κερδίσει ο Piñera την Κυριακή, θα είναι μια νίκη από προεπιλογή.

ΑΛΛΑΓΗ ΠΕΔΙΟΥ

Υπάρχουν μερικά καλά νέα για την δεξιά: Η τιμή του χαλκού αυξήθηκε από το τέλος του 2015 και ο Piñera είναι ένας έμπειρος επιχειρηματίας με μια ομάδα επιδέξιων τεχνοκρατών πίσω του. Εάν εκλεγεί, θα πρέπει να είναι σε θέση να κρατήσει αναπτυσσόμενη την οικονομία της Χιλής.

Ωστόσο, θα παλέψει για να κυβερνήσει. Το προεδρικό σύστημα της Χιλής θα του δώσει αρκετή εξουσία για να ξεκινήσει κάποιες αλλαγές, αλλά χωρίς να έχει πλειοψηφία σε κανένα από τα δύο νομοθετικά σώματα, δεν θα μπορέσει να προωθήσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Θα πρέπει να προβεί σε παραχωρήσεις στις κεντροαριστερές ομάδες, κυρίως τους Χριστιανοδημοκράτες, σε θέματα όπως η επέκταση της δωρεάν μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και η μεταρρύθμιση του ιδιωτικού συνταξιοδοτικού συστήματος. Αυτό δεν θα είναι εύκολο: Τα πιο ριζοσπαστικά δεξιά μέλη του συνασπισμού του, θα αντισταθούν στον συμβιβασμό.