Το ISIS θα μπορούσε να αναδυθεί ξανά | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το ISIS θα μπορούσε να αναδυθεί ξανά

Τι λέει η τελευταία αναβίωσή του για το μέλλον του στο Ιράκ και την Συρία
Περίληψη: 

Μια μόνιμη παρουσία των ΗΠΑ στο Ιράκ θα τους επέτρεπε να στηρίξουν μια πιο στοχευμένη εκστρατεία που να βασίζεται στις πληροφορίες, εναντίον των ηγετών του ISIS οι οποίοι έχουν κρυφτεί στο Ιράκ και την Συρία. Θα αντισταθμίσει επίσης την ιρανική επιρροή στις ιρακινές υποθέσεις ασφαλείας, κάτι που θα μπορούσε να βοηθήσει να ξεκινήσει ένα άλλο κύμα αντισουνιτικού σεχταρισμού στην Βαγδάτη

«Το όνειρο της απελευθέρωσης είναι πλέον πραγματικότητα», δήλωσε ο πρωθυπουργός του Ιράκ, Χαϊντέρ αλ-Αμπαντί, την περασμένη εβδομάδα, όταν οι δυνάμεις του έβγαλαν το ISIS από μερικά τελευταία οχυρά. Η ανακήρυξη της νίκης από τον Αμπαντί δεν φαινόταν αδικαιολόγητη. Μετά από τρία χρόνια, Ιρακινοί και Κούρδοι μαχητές, υποστηριζόμενοι από έναν συνασπισμό 80 χωρών υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, έχουν ανακτήσει όλη την επικράτεια που κάποτε ήλεγχε το ISIS στο Ιράκ, και τις βασικές πόλεις που κατείχε στην Συρία. Το Ισλαμικό Κράτος δεν έχει πλέον πολλά να ισχυριστεί για να ονομάζεται κράτος.

Αλλά η νίκη είναι ατελής [1] -και όχι μόνο όταν πρόκειται για το πρόβλημα των επιθέσεων [2] «μοναχικών λύκων» εμπνεόμενων από το ISIS, ξένων μαχητών [3] που επιστρέφουν στην πατρίδα τους από το Ιράκ και την Συρία, και την επιμονή παραρτημάτων [4] του ISIS αλλού. Παρόλο που οι ανησυχίες αυτές είναι πραγματικές, αξίζει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε ένα πιο επικίνδυνο σενάριο: Το ISIS θα μπορούσε να αναβιώσει τον χαλιφάτο του εκεί όπου γεννήθηκε, στο Ιράκ και την Συρία. Σχεδιάζει μια τέτοια ανάσταση τουλάχιστον από το 2016 και προετοιμάζεται ήσυχα πολύ πριν χάσει την Raqqa τον Οκτώβριο.

19122017-1.jpg

Καπνός ανεβαίνει μετά από εκρήξεις που έπληξαν την συριακή πόλη Ταρτούς, στις 23 Μαΐου 2016. SANA VIA REUTERS
---------------------------------------------------------------------------

Πιο δυσοίωνα, το ISIS έχει δοκιμάσει και επαληθεύσει ένα σενάριο επιστροφής μετά από έναν παρολίγον θάνατο. Μόλις πριν από λίγα χρόνια κατάφερε να αναβιώσει μετά από μια προφανή ήττα. Και η ιστορία αυτής της αναβίωσης πρέπει να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση για το τι μπορεί να γίνει τώρα.

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΦΟΔΟ

Αυτό που είναι το ISIS σήμερα θεμελιώθηκε από τον Abu Musab al-Zarqawi το 2003. (Έχει αποκτήσει αρκετά διαφορετικά ονόματα τα τελευταία χρόνια). Η οργάνωσή του έχει αλλάξει έκτοτε ανάλογα με τις ανάγκες: Από νεοσύστατο υπόγειο τζιχαντιστικό κίνημα σε ημι-κράτος και μετά σε χαλιφάτο που προσομοιάζει με κράτος, του οποίου η εδαφική έκταση απλώθηκε σε μεγάλο μέρος του Ιράκ και της Συρίας. Αλλά αυτή η αλλαγή δεν ήταν γραμμική. Το ISIS επεκτάθηκε και συρρικνώθηκε όπως υπαγόρευαν οι καταστάσεις, ενώ επεδίωκε έναν τελικό κρατικό στόχο: Να αποκαταστήσει έναν μουσουλμανικό χαλιφάτο όπως δοξάζεται στα θεολογικά του κείμενα. Αφού έχασε τις δίδυμες πρωτεύουσές του, την Μοσούλη και την Ράκκα, το ISIS συρρικνώνεται για άλλη μια φορά. Αλλά οι στρατηγικοί του στόχοι δεν έχουν αλλάξει.

Σε πρόσφατες δηλώσεις τους, οι ηγέτες του ISIS κατέγραψαν μια σαφή αναλογία μεταξύ της σημερινής κατάστασής του και της αντίστοιχα δύσκολης κατάστασής του το 2008, όταν κατέφυγε στην αντάρτικη εξέγερση και την τρομοκρατία, και έτσι έθεσε το έδαφος για την δραματική κατάκτηση μεγάλου μέρους της Συρίας και του Ιράκ λίγο περισσότερο από πέντε χρόνια αργότερα. Κατασχεμένα εσωτερικά μηνύματα και διοικητικά έγγραφα [5] δείχνουν ότι αφότου η υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών έφοδος και το τοπικό πρόγραμμα των δυνάμεων ασφαλείας «Γιοί του Ιράκ» εκτόπισαν την οργάνωση από το κεντρικό και το δυτικό Ιράκ, τα υπόλοιπα μέλη του ISIS έφυγαν και πήγαν να κρυφτούν μέσα και γύρω από την Μοσούλη. Παρόλο που αναγκάστηκαν να ζουν κρυμμένοι, χρησιμοποίησαν την περιοχή της Μοσούλης ως βάση για οργάνωση, στρατολόγηση και χρηματοδότηση πυρήνων στο Ιράκ. Οι ηγέτες του ISIS, εν τω μεταξύ, ανέπτυξαν την υπηρεσία ασφαλείας του, την Emni [6], για να δολοφονούν Σουνίτες πολιτικούς αντιπάλους -ιδιαίτερα από τις τοπικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων των «Γιών του Ιράκ» και της αστυνομίας, οι οποίοι απειλούσαν την επιχειρησιακή ασφάλεια του ISIS και στήριζαν την πολιτική των Σουνιτών Αράβων. Επίσης, εργάστηκαν για να διαλέξουν Σουνίτες Άραβες πολιτικούς στην περιοχή της Μοσούλης και στην Βαγδάτη, υποσχόμενοι μειωμένη βία κατά σημαντικών οικονομικών τομέων ως αντάλλαγμα για πολιτική και χρηματική υποστήριξη.

Όλα αυτά τα στοιχεία λειτουργούσαν προς έναν βασικό στόχο: Να τροφοδοτήσουν την σύγκρουση Σουνιτών-Σιιτών και έτσι να κάνουν ένα μεγάλο πλήθος Ιρακινών σουνιτών να βλέπουν το ISIS ως τη μόνη τους ελπίδα. Η Emni τρομοκρατούσε τους τοπικούς αντιπάλους και τις επιχειρήσεις ώστε να [τους κάνει να] βοηθούν στην ανοικοδόμηση της ικανότητας του ISIS, και ενθάρρυνε την παρανοϊκή (κυριαρχούμενη από Σιίτες) ιρακινή κυβέρνηση να αντιδράσει υπερβολικά στο φάντασμα της τρομοκρατικής απειλής των Σουνιτών -και έτσι αναζωπύρωσε την σεχταριστική σύγκρουση που βοήθησε αρχικά στην ανάδυση της οργάνωσης, μετά την εισβολή των ΗΠΑ το 2003. Ενώ μια αμερικανο-ιρακινή επίθεση το 2010 εξάλειψε μια μεγάλη ομάδα από κορυφαία στοιχεία της οργάνωσης, ένας νέος ηγέτης, ο Abu Bakr al-Baghdadi, προώθησε αυτή την στρατηγική, ενώ δούλευε υπόγεια για να εξαλείψει τον ανταγωνισμό και να ανοικοδομήσει το ανθρώπινο δυναμικό του ISIS, βγάζοντας φυλακισμένους μαχητές έξω από την φυλακή. Και όταν ήρθε η Αραβική Άνοιξη και οι πολιτικές αναταραχές αυξήθηκαν το 2011 και το 2012, το ISIS έσπευσε να στείλει πράκτορες στην Συρία για να δημιουργήσει μια νέα βάση επιχειρήσεων. Ως εκ τούτου το σκηνικό στήθηκε για την ταχεία κατάληψη από το ΙSIS εδαφών τέτοιου μεγέθους όσο η Μεγάλη Βρετανία.

Η ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΦΟΡΑ

Τώρα που η υπό την ηγεσία των ΗΠΑ εκστρατεία έχει επιτύχει τον κύριο στόχο της, το ISIS αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις στο Ιράκ και την Συρία. Του λείπουν η ουσιαστική συμβατική στρατιωτική ικανότητα και το ανθρώπινο δυναμικό. Οι στρατιωτικές του μονάδες έχουν καταστραφεί σε μεγάλο βαθμό ή έχουν απλώς καταρρεύσει εξαιτίας των εσωτερικών συγκρούσεων και των παραδόσεων κατά κύματα.