Η στρατηγική της Ρωσίας για το Αφγανιστάν

Τα τελευταία χρόνια, η Ρωσία πραγματοποίησε μια σειρά από ελιγμούς εξωτερικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή, με σκοπό να αποκτήσει πολιτικά και οικονομικά οφέλη και να τοποθετήσει την Ρωσία ως βασικό παράγοντα σε μελλοντικές αποφάσεις επίλυσης συγκρούσεων. Αυτές οι κινήσεις συμπεριέλαβαν την στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας στην Συρία˙ την υποστήριξή της στον στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ, τον επικεφαλής του Εθνικού Στρατού της Λιβύης, στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης˙ και την προσέγγισή της προς την αιγυπτιακή κυβέρνηση, η οποία απέφερε μια προκαταρκτική συμφωνία που επιτρέπει στις ρωσικές δυνάμεις να χρησιμοποιούν αιγυπτιακές αεροπορικές βάσεις. Η εμπλοκή της Μόσχας στο Αφγανιστάν αποτελεί επέκταση αυτής της στρατηγικής και τώρα πηγαίνει πέρα από την διασφάλιση της σταθερότητας εκεί. Η Ρωσία αναπτύσσει το δικό της δίκτυο επαφών και δυνατοτήτων για την υπεράσπιση των ρωσικών συμφερόντων σε περίπτωση κατάρρευσης της κεντρικής κυβέρνησης. Επιδιώκει επίσης να εδραιώσει την θέση της ως περιφερειακού δρώντα και να προωθήσει την φήμη της σε διεθνές επίπεδο ως απαραίτητου συμμετέχοντα σε οποιαδήποτε παγκόσμια κρίση.

Η αυξημένη εμπλοκή της Ρωσίας στο Αφγανιστάν [8] περιλαμβάνει προτάσεις επιχειρηματικών επενδύσεων, διπλωματική εξωστρέφεια, πολιτιστικά προγράμματα, και οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη της κεντρικής κυβέρνησης, των μεσιτών ισχύος στον βορρά [9], και των Ταλιμπάν. Το 2014, άνοιξε εκ νέου ένα πολιτιστικό κέντρο στην Καμπούλ. Από το 2016, έχει παράσχει [10] δεκάδες χιλιάδες τουφέκια Kalashnikov και εκατομμύρια μονάδες πυρομαχικών στην αφγανική κυβέρνηση. Η Ρωσία έχει αρκετά πλεονεκτήματα στην επιδίωξη αυτών των πολιτικών. Πολλοί Ρώσοι στρατιωτικοί, προσωπικό ασφαλείας και διπλωμάτες έχουν εμπειρία στο Αφγανιστάν που χρονολογείται από τον σοβιετο-αφγανικό πόλεμο. Σημαντικό ποσοστό Αφγανών αξιωματούχων και στρατιωτικών αξιωματικών μορφώθηκαν ή εκπαιδεύτηκαν στην Ρωσία. Και η ρωσική κυβέρνηση, ανεξάρτητα από συγκεκριμένες αξίες ή ιδεολογία, είναι ελεύθερη να ευθυγραμμιστεί με όποια ομάδα εκείνη καθορίζει ότι έχει τη μεγαλύτερη επιρροή.

Αφγανός στρατιώτης μπροστά από ένα ελικόπτερο μεταφορών Mi-17 της αφγανικής αεροπορίας στο Mazar-i-Sharif, στο Αφγανιστάν, τον Μάρτιο του 2017. SABINE SIEBOLD / REUTERS
--------------------------------------------------------------------

Αυτή η ευελιξία επέτρεψε στην Ρωσία να συνεργαστεί με τους Ταλιμπάν. Το Κρεμλίνο [11] πιστεύει ότι η οργάνωσή τους είναι εστιασμένη στην απόκτηση ισχύος στην επικράτεια του Αφγανιστάν και ως εκ τούτου αποτελεί απειλή για την κυβέρνηση του Αφγανιστάν, αλλά δεν αποτελεί κίνδυνο πέρα από τα σύνορα της χώρας. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την άποψή της για το Ισλαμικό Κράτος (γνωστό και ως ISIS), στοιχεία του οποίου επιχειρούν στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν, το οποίο η Μόσχα βλέπει ως μια διακρατική ομάδα που αποτελεί κίνδυνο για την Κεντρική Ασία και την Ρωσία. Το 2015, ο Kabulov εξήγησε [12] ότι τα συμφέροντα της Ρωσίας και των Ταλιμπάν «συμπίπτουν» όταν πρόκειται για την κατανίκηση του ISIS. Η έκταση της ρωσικής υποστήριξης [13] προς τους Ταλιμπάν παραμένει ασαφής, συμπεριλαμβανομένου του εάν η Μόσχα εξοπλίζει την οργάνωση. Αλλά το βασικό σημείο είναι ότι η Μόσχα έχει δημιουργήσει μια σχέση [14] με την ηγεσία των Ταλιμπάν που θα την χρησιμοποιήσει για να ενισχύσει την επιρροή της και να ενεργοποιήσει ειρηνευτικές συνομιλίες. Τον Νοέμβριο, ο Mohammad Atmar, ο Αφγανός σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, διαλάλησε [15] τον «σημαντικό ρόλο» της Μόσχας στην προσπάθεια να έρθουν οι Ταλιμπάν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Η Μόσχα έχει ήδη ξεκινήσει πολλές προσπάθειες στην διπλωματία. Μεταξύ Δεκεμβρίου 2016 και Απριλίου 2017, η Ρωσία φιλοξένησε τρεις γύρους συνομιλιών που περιλάμβαναν την Κίνα, το Ιράν και το Πακιστάν. Στον τρίτο γύρο συμπεριελήφθη και το Αφγανιστάν. Τον Οκτώβριο, η Ρωσία φιλοξένησε [16] την αναβιωμένη ομάδα επαφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης για το Αφγανιστάν, μια συνάντηση των μελών -που τώρα περιλαμβάνουν την Ινδία και το Πακιστάν- καθώς και συμμετέχοντες από την αφγανική κυβέρνηση. Παρόλο που οι συζητήσεις αυτές δεν απέδωσαν συγκεκριμένα αποτελέσματα, η Ρωσία πέτυχε τον πρωταρχικό της στόχο: Να τοποθετήσει τον εαυτό της ως βασικό παράγοντα στις μελλοντικές συνομιλίες.

Η Μόσχα έχει επίσης εργαστεί [17] για να ενισχύσει τις διμερείς σχέσεις της με άλλες χώρες της περιοχής. Το 2016, η Ρωσία και το Πακιστάν πραγματοποίησαν τις πρώτες κοινές στρατιωτικές ασκήσεις και υπέγραψαν συμφωνία ώστε το Πακιστάν να αγοράσει ρωσικά επιθετικά ελικόπτερα Mi-35. Η Μόσχα εργάζεται με το Ιράν, τον εταίρο της στο πεδίο της μάχης στην Συρία, για να ενισχύσει τις επαφές της στο Αφγανιστάν και τις σχέσεις της με τους Ταλιμπάν. Η προβολή της Ρωσίας ως βασικού παράγοντα στο Αφγανιστάν θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη μεταξύ των συμμάχων της στην Κεντρική Ασία σχετικά με την δυνατότητα της Ρωσίας να διαφυλάξει την ασφάλειά τους σε μια εποχή όπου η κινεζική επιρροή -μέσω του εμπορίου, των επενδύσεων και της τεράστιας πρωτοβουλίας υποδομών του Πεκίνου «One Belt One Road» - αυξάνεται περιοχή.