Γιατί οι διαδηλώσεις δεν θα αλλάξουν την εξωτερική πολιτική του Ιράν

Στις 28 Δεκεμβρίου 2017, ξέσπασαν διαμαρτυρίες [1] στην Mashhad, μια πόλη στο βορειοανατολικό Ιράν [2]. Μέχρι την στιγμή που ο υπόλοιπος κόσμος γιόρταζε την έλευση του νέου έτους, μεγάλες διαδηλώσεις [3] είχαν εξαπλωθεί σε πόλεις και σε ολόκληρη την χώρα. Μέχρι τις 2 Ιανουαρίου, πάνω από 20 άνθρωποι είχαν σκοτωθεί εν μέσω αναταραχών. Καθώς οι Ιρανοί αξιωματούχοι προσπαθούσαν να ανταποκριθούν στις μεγαλύτερες διαδηλώσεις μετά το Πράσινο Κίνημα του 2009 [4] -ένα κύμα διαμαρτυριών για την παράνομη επανεκλογή του σκληροπυρηνικού Mahmoud Ahmadinejad [5] στην προεδρία- ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, απευθύνθηκε μέσω Twitter [6] για να εκφράσει τις δικές του σκέψεις για το τι συνέβαινε.

Σύμφωνα με τον Trump [7], ο ιρανικός λαός αγανάκτησε από την υποστήριξη του καθεστώτος προς την τρομοκρατία, η οποία του αποστερεί τον πλούτο του. Όπως δήλωσε ο πρόεδρος, «Πολλές αναφορές για ειρηνικές διαμαρτυρίες από Ιρανούς πολίτες απαυδισμένους από την διαφθορά του καθεστώτος και την σπατάλη του πλούτου του έθνους για την χρηματοδότηση της τρομοκρατίας στο εξωτερικό. Η ιρανική κυβέρνηση πρέπει να σέβεται τα δικαιώματα του λαού της, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος έκφρασης. Ο κόσμος παρακολουθεί!». Αυτή η θέση κυριάρχησε έκτοτε στις παρατηρήσεις των αξιωματούχων και των βουλευτών των ΗΠΑ σχετικά με τις εξελίξεις στο Ιράν. Όπως δήλωσε η Γραμματέας Τύπου του Λευκού Οίκου, Sarah Huckabee Sanders [8], ο Trump «θα ήθελε σίγουρα να δει το Ιράν να σταματά να είναι κρατικός χορηγός της τρομοκρατίας. Νομίζω ότι αυτό είναι κάτι που όλος ο κόσμος θα ήθελε να δει».

Άνθρωποι διαδηλώνουν στην Τεχεράνη, στο Ιράν, τον Δεκέμβριο του 2017, σε αυτή την εικόνα που έλαβε το Reuters από τα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης. REUTERS
----------------------------------------------------------------------------

Όσο κι αν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους επιθυμούν οι διαμαρτυρίες να επιφέρουν μια δραματική αλλαγή στην ιρανική πολιτική, η πραγματικότητα είναι ότι η ιρανική κυβέρνηση είναι απίθανο να αλλάξει πορεία. Πράγματι, η διοίκηση [των ΗΠΑ] και οι παρατηρητές πρέπει να προσαρμόσουν τις ελπίδες και τις προσδοκίες τους στο τι μπορούν να επιτύχουν οι διαδηλωτές.

Οι δεσμοί του Ιράν με τρομοκρατικές ομάδες και άλλους μη κρατικούς δρώντες στην γειτονιά του δεν είναι μόνο ζήτημα ιδεολογίας, ή ακόμη και οικονομικών. Σίγουρα, στις πρώτες μέρες της Ισλαμικής Δημοκρατίας, οι επαναστάτες επιδίωξαν να καθιερώσουν σχέσεις με διάφορες σιιτικές ομάδες και να αμφισβητήσουν αυτό που θεωρούσαν ως διεφθαρμένα καθεστώτα παρόμοια με αυτά που μόλις είχαν ανατρέψει. Αλλά σήμερα, τέτοιες σχέσεις αφορούν περισσότερο την ασφάλεια παρά το επαναστατικό δόγμα.

Μεταξύ των πλεονεκτημάτων ασφαλείας [9] που λαμβάνει το Ιράν από τους δεσμούς του με μη κρατικούς δρώντες είναι η αποτροπή, η ανταλλαγή πληροφοριών, η βοήθεια με τις επιχειρήσεις αντι-κατασκοπείας, η αντιτρομοκρατία και η προβολή ισχύος. Για παράδειγμα, η ιρανική κυβέρνηση κάνει χρήση της περιεκτικής σχέσης της με την Χεζμπολάχ για να κερδίσει πληροφορίες και να ανασχέσει το Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι πιο συγκρατημένοι δεσμοί της με τους Χούτι στην Υεμένη παρέχουν στο Ιράν την δυνατότητα να ενοχλεί τους Σαουδάραβες αντίπαλούς του με χαμηλό κόστος˙ η σε τακτικό επίπεδο συνεργασία της με την Αλ Κάιντα κατά την δεκαετία του 1990 και του 2000 βοήθησε να προφυλάξει το Ιράν από το να γίνει στόχος της οργάνωσης˙ και η υποστήριξή της προς τις ομάδες των Ταλιμπάν τής επιτρέπει να απωθήσει τον κλάδο του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) που είναι γνωστός ως Ισλαμικό Κράτος στην επαρχία Khorasan (ISKP) στο Αφγανιστάν.

Βεβαίως, οι δεσμοί του Ιράν με αυτές τις ομάδες έχουν και κόστος. Ηθικές και οικονομικές επιπτώσεις και επιπτώσεις στην φήμη του [Ιράν], εμποδίζουν την πλήρη ένταξη της χώρας στην παγκόσμια κοινότητα. Οι εναπομείνασες κυρώσεις που επιβάλλονται στο Ιράν για την υποστήριξη τρομοκρατικών ομάδων, σε συνδυασμό με τα χρήματα που δαπανά για την υποστήριξη αυτή, καθιστούν την απαιτούμενη οικονομική ανάκαμψη πιο δύσκολη. Καθώς η χώρα επιδιώκει να αποκομίσει τους καρπούς της πυρηνικής συμφωνίας που έχει συνάψει με τις παγκόσμιες δυνάμεις, πρέπει να αντιμετωπίσει αυτό το εμπόδιο παράλληλα με εκείνα που απορρέουν από τις προκλήσεις στο εσωτερικό της, συμπεριλαμβανομένης της διαφθοράς και της κακοδιαχείρισης για τα οποία διαμαρτύρονται σήμερα οι Ιρανοί, και εκείνα που είναι εκτός του ελέγχου της Τεχεράνης, όπως είναι η αβεβαιότητα που δημιουργήθηκε από την πολιτική του Trump σχετικά με το Ιράν.

Ωστόσο, με τους υπολογισμούς του περί του κόστους-οφέλους, το Ιράν βλέπει τα οφέλη ασφαλείας των δεσμών του με διάφορους μη κρατικούς δρώντες ως ότι υπερβαίνουν το οικονομικό τους κόστος. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεκαετίες κυρώσεων και απομόνωσης δεν οδήγησαν σε μείωση της υποστήριξης του Ιράν στις ομάδες στην γειτονιά του. Στην πραγματικότητα, η κατάρρευση των κεντρικών Αρχών, η άνοδος των αντιμαχόμενων τρομοκρατικών ομάδων όπως το ISIS και το ISKP, και οι μεγαλαυχίες των ΗΠΑ στην περιοχή εντείνουν την πεποίθηση των κυβερνητικών αξιωματούχων ότι η χώρα πρέπει να είναι σε θέση να συνεργαστεί με μη κρατικούς δρώντες για την προώθηση των συμφερόντων της και την κάλυψη των αναγκών της σε θέματα ασφάλειας. Οι διαδηλωτές είναι απίθανο να αλλάξουν θεμελιωδώς αυτήν την κοσμοθεωρία.