Μουσουλμάνοι ψηφοφόροι και ευρωπαϊκή αριστερά

Τα τελευταία χρόνια έχουν αφιχθεί στην Ευρώπη πάνω από δύο εκατομμύρια κυρίως Μουσουλμάνοι πρόσφυγες [1], γεγονός που έχει κυριαρχήσει στα πρωτοσέλιδα και τις εκλογές σε ολόκληρη την ήπειρο. Αυτή η μεγάλης κλίμακας εισροή ενίσχυσε τον δεξιό λαϊκισμό [2] και ώθησε ορισμένα από τα κύρια συντηρητικά κόμματα προς τα δεξιά σχετικά με τη μετανάστευση, προκειμένου να προστατεύσουν το εκλογικό μερίδιό τους. Όμως, ενώ η κρίση των προσφύγων οδήγησε σε μετατοπίσεις προς τα δεξιά, έχει επίσης αναδείξει ένα στρατηγικό πρόβλημα για την αριστερά: Πώς να προσεγγιστούν η μετανάστευση και οι μετανάστες ψηφοφόροι χωρίς να αποστασιοποιηθεί η βάση τους στην εργατική τάξη.

Διαδηλωτές σε κοινή χριστιανο-μουσουλμανική διαδήλωση για την ειρήνη, στο Μπιλμπάο, τον Ιούνιο του 2017. VINCENT WEST / REUTERS
------------------------------------------------------------------

Παραδείγματος χάριν, αν και πολλά έχουν ειπωθεί σχετικά με το πώς η ανοιχτή αγκαλιά της Γερμανίδας καγκελαρίου Angela Merkel προς τους μετανάστες κόστισε στην κεντροδεξιά Χριστιανοδημοκρατική Ένωση πολύτιμες ψήφους στις γερμανικές εκλογές του 2017, τα κόμματα της αριστεράς έχασαν υποστηρικτές υπέρ του αντι-μεταναστευτικού Alternative für Deutschland με σχεδόν ίσους αριθμούς [3]. Εν μέρει λόγω αυτών των απωλειών, οι εκλογές αποτέλεσαν μια ιστορική ήττα [4] για τους Σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι έλαβαν το 20,5% των ψήφων -οι χειρότερες επιδόσεις τους από το 1949.

Στην Αυστρία, εν τω μεταξύ, το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα προσφάτως συμφώνησε να κυβερνήσει με το αγρίως ξενοφοβικό και εθνικιστικό Κόμμα Ελευθερίας (FPÖ), αφήνοντας τους ηττημένους σοσιαλδημοκράτες εκτός. Σε εκλογές στις οποίες οι ψηφοφόροι ταξινόμησαν την μετανάστευση ως το κορυφαίο θέμα τους [5], ένα καταπληκτικό 59% της αυστριακής εργατικής τάξης ψήφισε υπέρ του FPÖ [6], ενώ μόνο ένα ασήμαντο 19% έδωσε την ψήφο του στο παλιό εργατικό κόμμα.

ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΟΤΗΤΑΣ

Η αριστερά αντιμετωπίζει ένα δίλημμα: Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα έχουν όλο και περισσότερο υποστηρίξει τους κοσμοπολίτες ψηφοφόρους της μεσαίας τάξης που επικροτούν την ποικιλομορφία, αλλά μεγάλα τμήματα της παραδοσιακής τους βάσης στην εργατική τάξη απορρίπτουν τη μετανάστευση, ιδιαίτερα από τις χώρες μουσουλμανικής πλειοψηφίας [7]. Αναγνωρίζοντας αυτό το δίλημμα, ορισμένα κόμματα έχουν αρχίσει να μεταχειρίζονται πιο επιθετικά τους μετανάστες και άλλες υποεκπροσωπούμενες μειονότητες, με την ελπίδα να οικοδομήσουν έναν ευρύ, διαταξικό συνασπισμό κοινωνικά φιλελεύθερων ψηφοφόρων. Το Δημοκρατικό Κόμμα υιοθέτησε αυτήν την προσέγγιση [8] στις Ηνωμένες Πολιτείες, αν και με ανομοιογενή επιτυχία.

Στην Ευρώπη, όμως, η έρευνά μου [9] δείχνει ότι αυτή η πορεία θα είναι πολύ πιο δύσκολη. Στην πραγματικότητα, όπως εξηγώ στο πρόσφατο βιβλίο μου [10], οι τρόποι με τους οποίους τα ευρωπαϊκά κόμματα προσελκύουν μετανάστες ψηφοφόρους μπορεί στην πραγματικότητα να εμβαθύνουν το δίλημμα.

Το κεντρικό πρόβλημα για την ευρωπαϊκή αριστερά είναι αυτό: Οι μεγαλύτερες και ταχύτερα διογκούμενες ομάδες μεταναστών ψηφοφόρων προέρχονται από τις χώρες μουσουλμανικής πλειοψηφίας και συχνά φέρνουν μαζί τους τις κοινωνικά συντηρητικές παραδόσεις των πατρίδων τους. Αυτό γίνεται ακριβώς καθώς τα αριστερά κόμματα έχουν επανασχεδιάσει την εικόνα τους ως υπέρμαχοι του κοσμικού χαρακτήρα, του κοσμοπολιτισμού και του φεμινισμού, προκειμένου να προσελκύσουν την ολοένα και πιο φιλελεύθερη βάση της μεσαίας τάξης. Το αποτέλεσμα είναι μια σύγκρουση αξιών [11], η οποία εκτυλίσσεται συχνότερα στις πόλεις όπου οι μουσουλμανικές κοινότητες έχουν αναπαράγει τους δεσμούς του χωριού, τις πατριαρχικές δομές και τις θρησκευτικές πρακτικές των χωρών καταγωγής τους δίπλα στους κοσμικούς προοδευτικούς θύλακες της μεσαίας τάξης. Στις Βρυξέλλες, για να δώσουμε μόνο ένα παράδειγμα, περισσότερο από το 80% των Μουσουλμάνων πιστεύουν ότι οι γυναίκες πρέπει να εργάζονται λιγότερο «για χάρη της οικογένειάς τους», ενώ μόνο το 37% των μη Μουσουλμάνων συμφωνούν.

Το ευρωπαϊκό μουσουλμανικό εκλογικό σώμα δεν είναι μονολιθικό. Περιέχει θρησκευόμενους ψηφοφόρους οι οποίοι είναι κοινωνικά φιλελεύθεροι, κοσμικούς ψηφοφόρους που αισθάνονται ότι έχουν πολιτιστικές ρίζες στο θρησκευτικό τους υπόβαθρο, και ψηφοφόρους που δεν αισθάνονται καθόλου σύνδεση με την θρησκεία τους. Όταν προσελκύουν Μουσουλμάνους υποψηφίους και ψηφοφόρους, τα κόμματα έχουν συνεπώς ένα ευρύ φάσμα στρατηγικών για να επιλέξουν.

Άνδρες διαμαρτύρονται για την χρήση αλλοδαπών εργατών στο Lincolnshire, στην Αγγλία, τον Φεβρουάριο του 2009. PHIL NOBLE / REUTERS
------------------------------------------------------------------

ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ, ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙ ΨΗΦΟΦΟΡΟΙ

Για να κατανοηθεί το πώς τα ευρωπαϊκά κόμματα ενσωματώνουν Μουσουλμάνους υποψηφίους και ψηφοφόρους, ανέλυσα χιλιάδες εκλογικές εκστρατείες σε περίπου 300 πόλεις σε όλη την Αυστρία, το Βέλγιο, την Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η έρευνά μου διαπίστωσε ότι τα κόμματα ακολούθησαν διαφορετικές στρατηγικές με βάση το μέγεθος και την στρατηγική σημασία της μουσουλμανικής ψήφου.