Η αντίδραση στην πρωτοβουλία «Μια ζώνη, Μια Οδός» | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η αντίδραση στην πρωτοβουλία «Μια ζώνη, Μια Οδός»

Μάχη στη Νότια Ασία για την κινεζική οικονομική ισχύ
Περίληψη: 

Η δυναμική στη Νότια Ασία παίρνει όλο και περισσότερο μια μορφή μηδενικού αθροίσματος. Και με τις βελτιωμένες σχέσεις ΗΠΑ-Ινδίας και Κίνας-Πακιστάν να έχουν τεθεί απέναντι στην επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ-Πακιστάν και Κίνας-Ινδίας, η δυναμική αυτή ενισχύεται αμοιβαία.

Ο ANDREW SMALL είναι Ανώτερος Διατλαντικός Συνεργάτης στο Πρόγραμμα Ασίας στο German Marshall Fund of the United States και συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο The China-Pakistan Axis: Asia’s New Geopolitics.

Όταν το Πεκίνο ανακοίνωσε την πρωτοβουλία One Belt, One Road πριν από πέντε χρόνια, η παγκόσμια αντίδραση ήταν άμεση και έντονη. Η OBOR, όπως έγινε γνωστή, χαιρετίστηκε ως μια μετασχηματιστική προσπάθεια για την ανάπτυξη του οικονομικού μεγαλείου της Κίνας στην υπηρεσία των στρατηγικών της στόχων. Αποφεύγοντας να απορρίψουν τις όποιες αναλογίες με το Σχέδιο Μάρσαλ των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ευρώπη, οι Κινέζοι ηγέτες καλοδέχθηκαν την σύγκριση. Τα κινεζικά λιμάνια, οι αγωγοί, οι δρόμοι και οι σιδηρόδρομοι θα διευρύνουν τις εμπορικές, επενδυτικές διασυνδέσεις και τις επενδύσεις υποδομών από την Ασία ως την Ευρώπη. Θα οικοδομήσουν νέες αγορές, θα ενσωματώσουν τις κακώς συνδεδεμένες περιοχές, και θα σταθεροποιήσουν την κινεζική περιφέρεια. Τελικά, θα έθεταν τα θεμέλια για μια σινοκεντρική παγκόσμια τάξη [1].

Καμία περιοχή δεν φάνηκε να αποτελεί έναν πιο ελπιδοφόρο στόχο για τέτοιες φιλοδοξίες από όσο η Νότια Ασία. Η αραιοκατοικημένη Κεντρική Ασία αποτελεί διαδρομή διέλευσης και πηγή ενέργειας και όχι σοβαρή αγορά. Οι εμπορικές συνδέσεις και οι συνδέσεις υποδομών της Ανατολικής Ασίας είναι ήδη καλά ανεπτυγμένες. Οι κανόνες περί δημοσίων συμβάσεων της ΕΕ αποκλείουν έναν προνομιακό ρόλο για τις κινεζικές εταιρείες. Η Ρωσία βρίσκεται σε οικονομική παρακμή.

21022018-1.jpg

Η νέα σιδηροδρομική γραμμή τυπικού πλάτους βρίσκεται υπό κατασκευή κοντά στην πόλη Voi, στην Κένυα, στις 16 Μαρτίου 2016. GORAN TOMASEVIC / REUTERS
-----------------------------------------------------------------------------------

Η Νότια Ασία, αντιθέτως, φαίνεται να έχει όλα τα κατάλληλα συστατικά για το οικονομικό μοντέλο της Κίνας: Μεγάλους πληθυσμούς, ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες, κατά κεφαλήν ΑΕΠ συγκρίσιμα με την προηγούμενη δεκαετία της Κίνας, ασθενή συνδεσιμότητα και μεγάλες ελλείψεις υποδομών. Όταν ο Κινέζος πρωθυπουργός Li Keqiang πραγματοποίησε την πρώτη του επίσκεψη στο εξωτερικό το 2013, η Νότια Ασία ήταν η περιοχή που επέλεξε για να διακηρύξει δύο νέους οικονομικούς διαδρόμους, μια έκδοση της OBOR πριν αυτή να ανακοινωθεί.

Αλλά πέντε χρόνια μετά, αυτές οι ελπίδες έχουν αποδειχθεί αβάσιμες. Αντί γι’ αυτό, η περιοχή έχει γίνει το βασικό πεδίο μάχης για το μέλλον της OBOR -με την Ινδία ως τον επικεφαλής αντίπαλό της, το Πακιστάν ως κύριο υπέρμαχο, και, ανάμεσα, χώρες από το Νεπάλ μέχρι τις Μαλδίβες να αντιμετωπίζουν οικονομικές επιλογές που έχουν γίνει ιδιαίτερα πολιτικοποιημένες. Αν και η ελπίδα μπορεί να ήταν ότι τα κινεζικά επενδυτικά σχέδια [2] θα βοηθούσαν στην άμβλυνση του ανταγωνισμού στην περιοχή, το αποτέλεσμα ήταν μέχρι στιγμής ακριβώς το αντίθετο: Η OBOR συγχώνευσε και ενίσχυσε τις υφιστάμενες διαιρέσεις. Εάν η Κίνα θέλει τα οικονομικά [θέματα] της πρωτοβουλίας να επιτύχουν τα επιδιωκόμενα στρατηγικά της αποτελέσματα, θα πρέπει πρώτα να ξεκαθαρίσει τις πολιτικές της. Η Νότια Ασία απεικονίζει τα εμπόδια που θα αντιμετωπίσει το Πεκίνο όταν αποτύχει να το κάνει.

Η ΚΙΝΑ ΚΑΙ Η ΙΝΔΙΑ ΣΕ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ

Στο επίκεντρο αυτού του ανταγωνισμού είναι η σινο-ινδική σχέση, η οποία έχει επιδεινωθεί αισθητά τα τελευταία χρόνια. Σε άλλες περιοχές, το Πεκίνο πρόσφερε προσεκτικές διαβεβαιώσεις σε χώρες που ενδέχεται να προσπαθήσουν να αποτρέψουν τις κινεζικές επενδύσεις στην αυλή τους. Με την Ρωσία, για παράδειγμα, η Κίνα σημείωσε ότι η OBOR θα συμπληρώσει και θα ενισχύσει τα σχέδια διασυνδέσεων της Μόσχας. Το Πεκίνο δεν έκανε τέτοιες προσπάθειες με την Ινδία. Το Νέο Δελχί ήταν διατεθειμένο να συμμετάσχει σε παλαιότερες κινεζικές πρωτοβουλίες, όπως η Τράπεζα Επενδύσεων Ασιατικών Υποδομών (Asia Infrastructure Investment Bank, AIIB) [3], όταν η κινεζική διπλωματία επέδειξε επιδεξιότητα και ένα πολυμερές πνεύμα. Η συμπεριφορά της Κίνας γύρω από την OBOR στη Νότια Ασία έγινε πιο αδέξια και πιο μονόπλευρη. Οι σχεδόν επίσημοι χάρτες της πρωτοβουλίας περιελάμβαναν ινδικούς λιμένες, παρά την πλήρη έλλειψη διαβουλεύσεων μεταξύ των δύο πλευρών. Ο οικονομικός διάδρομος που συνδέει το Μπαγκλαντές, την Κίνα, την Ινδία και τη Μιανμάρ έχει επίσης εισχωρήσει στο σχέδιο χωρίς μια ινδική συμφωνία.

Πιο αμφιλεγόμενα, η Κίνα ανακοίνωσε ότι η OBOR θα συμπεριλάβει τον οικονομικό διάδρομο Κίνας-Πακιστάν (China-Pakistan Economic Corridor, CPEC) [4], ένα επενδυτικό σχέδιο που δυνητικά ανέρχεται σε δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια, για το οποίο η Ινδία έχει διατυπώσει επισήμως αντιρρήσεις επειδή η διαδρομή διέρχεται από αμφισβητούμενη επικράτεια. Στην πράξη, οι διασυνοριακές πτυχές του CPEC είναι μέτριες -ορισμένες εγκαταστάσεις καλωδίων οπτικών ινών και αναβαθμίσεις οδικού δικτύου είχαν ήδη δρομολογηθεί- και τα έργα στην αμφισβητούμενη περιοχή Gilgit-Baltistan είναι εξίσου μικρής κλίμακας. Ο CPEC είναι ουσιαστικά ένα επενδυτικό πακέτο και όχι μια σοβαρή διαδρομή διέλευσης. Ωστόσο, η ορολογία του «διαδρόμου» και οι φιλόδοξοι ισχυρισμοί της πακιστανικής πλευράς σχετικά με τους μελλοντικούς σιδηροδρόμους και τους αγωγούς συνεπάγονται μια πιο σημαντική αλλαγή στο status quo. Το γεγονός αυτό απλώς ενέτεινε τις μακροχρόνιες ανησυχίες του Νέου Δελχί σχετικά με τις σινο-πακιστανικές σχέσεις, οι οποίες εδώ και δεκαετίες έχουν οικοδομηθεί γύρω από τον κοινό στόχο ασφάλειας για την αντιστάθμιση της Ινδίας. Ενώ η Κίνα προσπάθησε να απεικονίσει τον CPEC ως μέσο σταθεροποίησης του Πακιστάν, η Ινδία τον βλέπει ως ενθάρρυνση της Ισλαμαμπάντ.