Η αντίδραση στην πρωτοβουλία «Μια ζώνη, Μια Οδός»

Η απογείωση της OBOR στην υπόλοιπη περιοχή προκάλεσε μια νέα ανησυχία σχετική με τους κινδύνους για την ασφάλεια εξαιτίας της αυξανόμενης οικονομικής εμβέλειας της Κίνας. Για την Ινδία, η Σρι Λάνκα αποτελεί το παράδειγμα των σοβαρότερων φόβων της. Ξεκινώντας από το 2007, η Κίνα άρχισε να προμηθεύει όπλα και διπλωματική κάλυψη στην κυβέρνηση του προέδρου Mahinda Rajapaksa, η οποία διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο κατά την διάρκεια της βάναυσης κατάπνιξης του εμφυλίου πολέμου της χώρας. Το Πεκίνο δάνεισε επίσης κεφάλια την ήδη χρεωμένη κυβέρνηση για να προωθήσει διάφορα ματαιόδοξα σχέδια, τα οποία επέτρεψαν στον Rajapaksa να φλερτάρει με την πολιτική του βάση. Ο συναγερμός χτύπησε στο Νέο Δελχί όταν τα υποβρύχια του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (PLA) έκαναν λιμενικές επισκέψεις στο Κολόμπο χωρίς προηγούμενη ειδοποίηση, [κι αυτό ήταν] η τελευταία σταγόνα που ώθησε τις ινδικές προσπάθειες να ενισχύσουν την αντιπολίτευση στον Rajapaksa στις εκλογές του 2015. Αλλά ο νέος πρόεδρος, Maithripala Sirisena, που ήθελε να βγάλει την Σρι Λάνκα από ορισμένες κινεζικές συμβάσεις, γρήγορα διαπίστωσε ότι οι όροι ήταν άκαμπτοι και είχαν αφήσει την χώρα με σχεδόν μη εξυπηρετούμενα επίπεδα χρέους. Η Κίνα ήταν πρόθυμη να διαπραγματευτεί, αλλά επεδίωξε μια ανταλλαγή χρέους για μετοχές, που θα έδινε στις κινεζικές εταιρείες μια μακροχρόνια μίσθωση στο λιμάνι Hambantota.

Παρόλα αυτά, η Ινδία έχει διατηρήσει το πάνω χέρι σε πολιτικό επίπεδο. Οι εκλογές του 2015 απέδειξαν ότι η Σρι Λάνκα θα έπρεπε να πληρώσει ένα κόστος για την παραβίαση των κόκκινων γραμμών του Νέου Δελχί. Με την συμφωνία μίσθωσης του Hambantota, η κυβέρνηση της Σρι Λάνκα διαβεβαίωσε επισταμένως τους Ινδούς αξιωματούχους ότι οι ευαίσθητες λιμενικές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης της ασφάλειας, θα ελέγχονται από μια εταιρεία της Σρι Λάνκα και ότι το λιμάνι δεν θα χρησιμοποιηθεί για στρατιωτικούς σκοπούς. Επίσης, αρνήθηκε τα επακόλουθα αιτήματα του ναυτικού του PLA να πραγματοποιήσει επισκέψεις στο λιμάνι του Colombo. Το μήνυμα του Νέου Δελχί αντήχησε σε ολόκληρη την περιοχή, παρακινώντας άλλες κυβερνήσεις να παράσχουν ιδιωτικές διαβεβαιώσεις ότι οι κινεζικές επενδύσεις δεν θα αποτελούσαν προοίμιο στρατιωτικοποίησης. Το Πεκίνο μπορεί να βρει φιλικές κυβερνήσεις για να συνεργαστεί προσωρινά, αλλά με την εξαίρεση του Πακιστάν, θα το βρει πολύ δύσκολο να καθιερώσει έναν λιμένα διπλής χρήσης στη Νότια Ασία στον οποίο να μπορεί να υπολογίζει το κινεζικό Πολεμικό Ναυτικό.

Ωστόσο, η περίπτωση της Σρι Λάνκα προειδοποίησε επίσης την Ινδία για τις οικονομικές πραγματικότητες που λειτουργούν εναντίον της. Το Colombo αναγκάστηκε να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με την Κίνα επειδή είχε έλλειψη καλύτερων επιλογών. Έκτοτε η Ινδία έχει βελτιώσει τις προσπάθειές της να προσφέρει στις χώρες ελκυστικές οικονομικές εναλλακτικές λύσεις. Ωστόσο, οι διάφοροι περιορισμοί -στους πόρους της, στην ικανότητα άμεσης επένδυσης, στις σημαντικές εγχώριες ανάγκες υποδομών- έχουν καταστήσει αναγκαίες τις εταιρικές σχέσεις με άλλες ενδιαφερόμενες χώρες. Η σημαντικότερη από αυτές ήταν με την Ιαπωνία, η οποία δημιούργησε το 2015 τη νέα «Σύμπραξη για την Υποδομές Ποιότητας» (Partnership for Quality Infrastructure), μια επέκταση των υποδομών που παρέχει η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης (Asian Development Bank, ADB) και σε συνεργασία με την Ινδία ανέπτυξε έναν Διάδρομο Ανάπτυξης Ασίας-Αφρικής (Asia-Africa Growth Corridor). Ίσως η πιο φημισμένη ινδο-ιαπωνική παρέμβαση ήταν στο Μπαγκλαντές, το οποίο το 2015 βρισκόταν σε προχωρημένα στάδια της συμφωνίας για ένα πακέτο κινεζικής χρηματοδότησης για ένα νέο λιμάνι βαθέων υδάτων. Αλλά η πολιτική πίεση και τα οικονομικά κίνητρα (συμπεριλαμβανομένου του μεγαλύτερου δανείου σε γιέν που προσέφερε ποτέ για αναπτυξιακή βοήθεια ο Οργανισμός Διεθνούς Συνεργασίας Ιαπωνίας, Japan International Cooperation Agency) ώθησαν τη Ντάκα να επιλέξει αντ’ αυτής την ιαπωνική συμφωνία.

Ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, μιλά κατά την διάρκεια του Φόρουμ Belt and Road στη Μεγάλη Αίθουσα του Λαού, στο Πεκίνο, στις 15 Μαΐου 2017. ETIENNE OLIVEAU / REUTERS
-----------------------------------------------------------------

Σχεδόν το ίδιο σημαντικό, η Σρι Λάνκα πρόσφερε στην Ινδία ένα προπαγανδιστικό χτύπημα. Στο Κολόμπο, επικράτησε μια πειστική ιστορία, η οποία απεικονίζει την OBOR ως αρπακτική, μια παγίδα χρέους και μια οδό προς τον στρατιωτικό επεκτατισμό. Στην πραγματικότητα, οι νέες κινεζικές εθνικές οδοί ήταν επωφελείς˙ και η επέκταση του λιμένα του Colombo ήταν μια οικονομική επιτυχία, με την συντριπτική πλειοψηφία των δραστηριοτήτων του λιμένα να συνίστανται σε μεταφόρτωση προς την Ινδία. Ωστόσο, αυτή η πιο παραλλαγμένη εικόνα επισκιάζεται από την υποβλητική όψη του Διεθνούς Αεροδρομίου Mattala Rajapaksa, ένα λαμπερό, πλήρως στελεχωμένο κτίριο ουσιαστικά χωρίς επιβάτες, χωρίς αεροπλάνα και με άδειο πίνακα αναχωρήσεων, να περιβάλλεται από σαρωτικές εθνικές οδούς στις οποίες τον αριθμό των αυτοκινήτων ξεπερνά εκείνος των rickshaw, των αγελάδων και της κοπριάς ελεφάντων. Είναι αυτή η εικόνα που έχει έρθει να δώσει υπόσταση στην OBOR στη Σρι Λάνκα, προς μεγάλη απόλαυση της Ινδίας.

ΕΝΑ ΜΕΛΛΟΝ ΜΗΔΕΝΙΚΟΥ ΑΘΡΟΙΣΜΑΤΟΣ;