Το μισθοφορικό φιάσκο της Ρωσίας στην Συρία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το μισθοφορικό φιάσκο της Ρωσίας στην Συρία

Μήπως το Κρεμλίνο χάνει τον έλεγχο;

Τη νύχτα της 7ης Φεβρουαρίου, ένα πετρελαϊκό κοίτασμα υπό κουρδική κατοχή στην βορειοανατολική Συρία υπέστη ξαφνική επίθεση [1] από δυνάμεις συνασπισμένες με το καθεστώς του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ [2]. Οι βαριές αεροπορικές επιδρομές των ΗΠΑ και τα πυρά του πυροβολικού απώθησαν την επίθεση, με αρχικές αναφορές που υποδηλώνουν ότι τουλάχιστον 100 φιλοκυβερνητικοί μαχητές σκοτώθηκαν μέσα σε τρεις ώρες.

Την επόμενη εβδομάδα, άρχισαν να ανακύπτουν πληροφορίες ότι πολλοί από αυτούς που σκοτώθηκαν ήταν Ρώσοι μισθοφόροι [3] συμβασιούχοι στο Wagner Group, μια ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία με στενούς δεσμούς με το Κρεμλίνο. Δυο ηχογραφήσεις στην ρωσική γλώσσα περιγράφουν 200 νεκρούς μαχητές του Wagner [4]˙ άλλες πηγές έδωσαν αριθμούς θυμάτων μέχρι και 600 [5]. Αν και οι αριθμοί αυτοί ακούγονταν αρχικά ως παράλογοι, καθώς άλλες ρωσικές πηγές εκτιμούν μόνο 20 έως 25 νεκρούς [6], τα επιβεβαιωμένα αποδεικτικά στοιχεία υποστηρίζουν όλο και περισσότερο έναν λογαριασμό απωλειών [που μετρώνται] σε εκατοντάδες. Πρώην μαχητές του Wagner με συνδέσμους με αυτούς που σκοτώθηκαν, ανέφεραν μεταξύ 80 και 100 νεκρούς και 200 τραυματίες [7], ενώ ρωσικά νοσοκομεία περιέθαλψαν εκατοντάδες τραυματίες [8]. Μια ηχητική εγγραφή από την Συρία στα τσετσενικά ισχυρίστηκε ότι 170 από τους 200 μαχητές του Wagner [9] που συμμετείχαν στην επίθεση ήταν νεκροί. Τα τριακόσια θύματα τώρα εμφανίζονται όχι μόνο ως αληθοφανής αλλά πιθανός αριθμός.

27022018-1.jpg

Ο Yevgeny Prigozhin (αριστερά) με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στη Μόσχα, τον Φεβρουάριο του 2018. REUTERS
------------------------------------------------------------------------

Η πρόσφατη επιχείρηση φαίνεται να έχει πιάσει την ρωσική κυβέρνηση εντελώς απροετοίμαστη. Οι αρχικές δηλώσεις του Κρεμλίνου περιορίζονταν σε ένα μόνο ευφυολόγημα [10] στις 14 Φεβρουαρίου ότι «ίσως υπάρχουν πολίτες της Ρωσικής Ομοσπονδίας» που πολεμούν στην Συρία, αλλά ότι «δεν συνδέονται» με τις ένοπλες δυνάμεις της Ρωσίας. Την επόμενη μέρα, το ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών παραδέχθηκε ότι «πέντε Ρώσοι μπορεί να έχουν σκοτωθεί» στην επίθεση του Wagner. Στο μεταξύ, προέκυψαν αρκετές συνεντεύξεις [11] με μέλη της οικογένειας [12] των θανόντων, όπως και η ανεξάρτητη επιβεβαίωση τουλάχιστον δέκα θανάτων [13]. Στις 20 Φεβρουαρίου, το Υπουργείο Εξωτερικών αύξησε αυτόν τον αριθμό [14], δηλώνοντας ότι «αρκετές δεκάδες» πολίτες της Ρωσίας και άλλων ρωσόφωνων χωρών σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν στην Συρία. Η συμπεριφορά της Μόσχας φαίνεται να έχει δημιουργηθεί μέσα από πραγματική σύγχυση παρά από υπολογισμένη παραπληροφόρηση.

Τα τελευταία πέντε χρόνια, το Wagner Group εξελίχθηκε στον κορυφαίο ρωσικό στρατιωτικό εργολάβο, διαδραματίζοντας κεντρικό ρόλο στις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Μόσχας στην Συρία και την Ουκρανία. Αυτή η σύγχυση γύρω από την επίθεση, ωστόσο, υποδηλώνει ότι οι επιθετικές ενέργειες του Wagner είχαν ως αποτέλεσμα μια πανωλεθρία που το Κρεμλίνο δεν περίμενε. Με την ικανότητά του να ελέγχει το καθεστώς Άσαντ ήδη υπό αμφισβήτηση [15], η Ρωσία φαίνεται να αντιμετωπίζει τώρα προβλήματα που περιορίζουν ακόμη και τους δικούς της μισθοφορικούς εργολάβους.

ΚΙΝΗΤΡΑ ΚΕΡΔΟΥΣ

Αν η επίθεση της 7ης Φεβρουαρίου ήρθε όντως ως έκπληξη για το Κρεμλίνο, πώς και γιατί συνέβη εξ’ αρχής; Σε αυτή την περίπτωση, μια έκθεση από την ρωσική ημερήσια εφημερίδα Kommersant παρέχει κρίσιμες λεπτομέρειες. Ένας πρώην υπάλληλος του Wagner και σύντροφος πολλών από αυτούς που σκοτώθηκαν στο περιστατικό, δήλωσε ότι ήταν μια προσπάθεια «τοπικών μεγάλων επιχειρηματιών που υποστηρίζουν σήμερα τον Bashar Assad» [16] να καταλάβουν κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου που ελέγχονται από τους υποστηριζόμενους από τις ΗΠΑ Κούρδους. Το σχέδιο, προφανώς, ήταν να επιτεθούν στην βάση των Κούρδων και να την καταλάβουν πριν η αεροπορική δύναμη των ΗΠΑ μπορέσει να τους απωθήσει.

Με μια πρώτη ματιά, μια τέτοια κίνηση είναι άνευ προηγουμένου: Από την στιγμή που η Ρωσία παρενέβη στην Συρία τον Σεπτέμβριο του 2015, δεν υπήρχαν αξιόπιστες ενδείξεις ότι το Wagner Group επιχειρούσε πέραν των εντολών του Κρεμλίνου. Ωστόσο, ένα περιστατικό το 2013 δίνει περισσότερες ενδείξεις. Εκείνο το έτος, το Σλαβονικό Σώμα (Slavonic Corps), ένας προκάτοχος του Wagner, είχε συνάψει ένα συμβόλαιο με έναν άγνωστο Σύρο πελάτη για να καταλάβει πετρελαϊκά κοιτάσματα [17] στα ανατολικά, περίπου στην ίδια περιοχή όπου έλαβαν χώρα οι μάχες της 7ης Φεβρουαρίου. Και εκείνο ήταν μια πανωλεθρία -η ομάδα ήταν κακώς εξοπλισμένη και απωθήθηκε από Σύρους αντάρτες μαχητές. Δείχνει, ωστόσο, ότι τέτοιες επιθέσεις μπορεί να συμβούν χωρίς την ρητή γνώση της Μόσχας.

Μια συγκλονιστική δημοσιογραφική επιτυχία [18] στην εφημερίδα The Washington Post στα τέλη της περασμένης εβδομάδας αποκάλυψε ότι η διαταγή για την επίθεση προήλθε από μια εξαιρετικά πηγή σε υψηλή θέση: Τον Yevgeny Prigozhin. Μέλος του εσωτερικού κύκλου του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και ελέγχων πολλές ισχυρές επιχειρήσεις, ο Prigozhin όχι μόνο συνδέεται στενά [19] με το Wagner Group αλλά έχει και άλλα συμφέροντα στην βορειοανατολική Συρία. Είναι επικεφαλής της εταιρίας Evro Polis, η οποία υπέγραψε σύμβαση [20] με την κρατική εταιρεία General Petroleum Corporation της Συρίας στις αρχές του περασμένου έτους για να εξασφαλίσει δικαιώματα παραγωγής για το 25% όλων των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου της Συρίας [21]. Με τα περισσότερα από αυτά τα κοιτάσματα να βρίσκονται υπό κουρδικό έλεγχο, ο Prigozhin συντονίστηκε με ανώτερους Σύρους αξιωματούχους για να σχεδιάσουν «μια καλή έκπληξη» για την κυβέρνηση Assad. Φαίνεται ότι ο Prigozhin εξασφάλισε όχι μόνο υποσχέσεις για πρόσθετη αμοιβή από την Δαμασκό αλλά και τουλάχιστον σιωπηρή συμφωνία από το Κρεμλίνο: Ο ολιγάρχης ήταν σε επαφή με τον προσωπάρχη του Πούτιν, Anton Vaino, τις ημέρες πριν και μετά την επίθεση.

Αυτή η αποκάλυψη εγείρει περισσότερα ερωτήματα από όσα απαντά, τα σημαντικότερα από τα οποία αφορούν τον βαθμό στον οποίο η ρωσική κυβέρνηση ενέκρινε την επίθεση και εάν ο Prigozhin και οι Σύροι γνώριζαν την παρουσία των ΗΠΑ στην περιοχή. Η πιο πιθανή απάντηση σε αυτό το σημείο είναι ότι το Κρεμλίνο γνώριζε ότι το Wagner Group και ο Prigozhin σχεδίαζαν να στέλνουν στους Κούρδους ένα μήνυμα κατ’ εντολήν της Δαμασκού, αλλά περίμεναν ελάχιστη ή καθόλου ανταπόκριση από τις δυνάμεις των ΗΠΑ και σίγουρα όχι τα χτυπήματα που δέχθηκε το Wagner.

ΤΑ ΚΑΛΑ ΚΑΙ ΤΑ ΑΣΧΗΜΑ ΤΩΝ ΜΙΣΘΟΦΟΡΩΝ

Το επεισόδιο της 7ης Φεβρουαρίου σηματοδότησε επίσης τον ρόλο που έπαιξε το Wagner ως μέσο ρωσικής εξωτερικής πολιτικής. Μετά το ξεκάθαρο ξεκίνημά του ως Slavonic Corps στην Συρία το 2013, το Group υποτίθεται ότι συμμετείχε στην κατάληψη της Κριμαίας τον Φεβρουάριο του 2014 [22]. Οι μισθοφόροι του Wagner Group συμμετείχαν σε μεγάλο βαθμό [23] στις ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στην ανατολική Ουκρανία το 2014, συμπεριλαμβανομένης της μάχης για την Debaltseve [24] τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2015. Και παρόλο που οι ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες παραμένουν τεχνικά παράνομες [25] στην ίδια την Ρωσία, η Μόσχα υπέγραψε συμβάσεις για μια σειρά καθηκόντων στην Συρία μετά την επέμβασή της εκεί το 2015. Το Wagner ήταν ιδιαίτερα δραστήριο στο κέντρο της χώρας και στα ανατολικά: Οι μαχητές του συμμετείχαν στην κατάληψη της Παλμύρας [26] τον Μάρτιο του 2016, καθώς και στην εκστρατεία για την ανατολική πόλη Deir ez-Zor [27] στα τέλη του 2017.

27022018-2.jpg

Ένας Ρώσος στρατιώτης στην Homs, τον Μάιο του 2017. OMAR SANADIKI / REUTERS
---------------------------------------------------------------

Οι τρέχουσες καλύτερες εκτιμήσεις τοποθετούν τους αριθμούς του Wagner στην Συρία σε περίπου 2.500 στρατιώτες [28]. Για σύγκριση, τον Σεπτέμβριο του 2016 η Ρωσία εκτιμάται ότι είχε προσωπικό μόλις 5.000 άτομα [29] στην Συρία, καθιστώντας το απόσπασμα του Wagner ίσο με το ήμισυ περίπου της επίσημης [δύναμης]. Οι μισθοφόροι έπαιξαν συχνά έναν ρόλο ελαφρού πεζικού, κάνοντας αναγνώριση εδάφους και εντοπίζοντας σημεία για αεροπορικές επιθέσεις, αλλά επίσης χρησιμοποιήθηκαν στην πρώτη γραμμή [30]. Η χρησιμότητα μιας τέτοιας ομάδας είναι προφανής -επιτρέπει στην Ρωσία να χρησιμοποιεί δυνάμεις ξηράς χωρίς να υφίσταται το πολιτικό ρίσκο πιθανών απωλειών. Αυτό είναι ιδιαίτερα βολικό όταν υπάρχουν σοβαρές συγκρούσεις -μόνο τον Σεπτέμβριο του 2017, το Wagner υπέστη, σύμφωνα με πληροφορίες, 54 θανάτους σε μάχες [31]. Η υπηρεσία του γκρουπ ανταμείφθηκε δημοσίως: Ο Πούτιν εθεάθη να δίνει ένα μετάλλιο στον επικεφαλής του Wagner, Dmitry Utkin [32], σε μια τελετή στο Κρεμλίνο τον Δεκέμβριο του 2016.

Όπως δείχνουν τα γεγονότα της 7ης Φεβρουαρίου, το Wagner μπορεί να μειώνει το πολιτικό ρίσκο των απωλειών, αλλά δεν μπορεί να εξαλείψει συνολικά την απειλή. Μια μάχη που παράγει 100 θανάτους είναι αδύνατο να κρυφτεί στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (social media) και ορισμένοι δημοσιογράφοι έχουν ήδη μιλήσει με μέλη της οικογένειας των θανόντων. Η μητέρα ενός νεκρού μαχητή, σε μια μικρή πόλη στα Ουράλια, δήλωσε ότι τα μέλη της μονάδας του αντιμετωπίστηκαν «όπως τα γουρούνια ... που στέλνονται στην σφαγή» [11]. Ένας άλλος ήταν ομοίως αγανακτισμένος, λέγοντας ότι η ρωσική κυβέρνηση είναι «υπεύθυνη για τις ενέργειες του [γκρουπ]». Η ζημιογόνος δημοσιότητα δεν είναι αυτό που χρειάζεται ο Πούτιν με τις ρωσικές γενικές εκλογές να έχουν προγραμματιστεί για τα μέσα Μαρτίου.

Αλλά όσο κακή κι αν είναι η επίθεση της 7ης Φεβρουαρίου στο ρωσικό εγχώριο μέτωπο, ο αντίκτυπός της στην συριακή σύγκρουση είναι πιθανό να είναι χειρότερος. Η Μόσχα το βρίσκει ήδη δύσκολο να ελέγξει την πορεία της κρίσης, με το πολυδιαφημισμένο συριακό ειρηνευτικό συνέδριο στο Σότσι να έχει καταλήξει πρόσφατα σε πανωλεθρία. Η σύγκρουση εξακολουθεί να μαίνεται μεταξύ Σύρων Κούρδων και την Τουρκία στα βορειοδυτικά, και οι αναφορές δείχνουν ότι οι Κούρδοι και το συριακό καθεστώς -φαινομενικά πελάτης της Μόσχας- απέρριψαν την ρωσική συμμετοχή [33] στις διαπραγματεύσεις τους. Ακόμη και αν η επίθεση του Wagner Group σιωπηρώς επικυρώθηκε με κάποιο τρόπο από το Κρεμλίνο, τα καταστρεπτικά της αποτελέσματα και η κλίμακα της μάχης που ακολούθησε θα κάνουν ελάχιστα για τη νομιμοποίηση της Μόσχας ως δύναμης σταθεροποίησης στην Συρία. Η αποκάλυψη ότι το Κρεμλίνο είτε δεν μπορεί είτε δεν πρόκειται να ασκήσει τον έλεγχο επί πληρεξουσίων όπως το Wagner, προξενεί μόνο μια ακόμα πρόκληση στην αφήγηση της Ρωσίας ως επικυρίαρχου στην Συρία.

Όσο για το ίδιο το Wagner, τα επόμενα βήματα είναι ασαφή. Η Μόσχα θα προσπαθήσει σίγουρα να κυριαρχήσει στο γκρουπ, πιθανόν με την αναδιάταξη στοιχείων από την περιοχή του περιστατικού της 7ης Φεβρουαρίου στα περίχωρα της Δαμασκού, όπου επίκειται μια μείζων επίθεση από το καθεστώς [34]. Το Wagner είναι επίσης πιθανό να εμπλακεί περισσότερο στην επαρχία Idlib στην βορειοδυτική Συρία, που τώρα γίνεται ένα επίκεντρο της μάχης μεταξύ του καθεστώτος και των επιζώντων ανταρτικών ομάδων. Η αποκάλυψη ότι ο Prigozhin χρησιμοποίησε ουσιαστικά το Wagner ως εργαλείο για τον προσωπικό του πλουτισμό σε συνδυασμό με Σύρους αξιωματούχους, ακόμη και αν εγκρίθηκε σε κάποιο βαθμό από το Κρεμλίνο, καταδεικνύει μια ανησυχητική και μέχρι σήμερα άγνωστη δυνατότητα κλιμάκωσης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατάφεραν στο Wagner ένα σημαντικό χτύπημα που σίγουρα θα κάνει τους διοικητές του να το σκεφτούν δύο φορές πριν επιχειρήσουν ξανά κάτι τέτοιο -αλλά το προηγούμενο του γκρουπ που μάχεται με δυνάμεις που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ έχει, παρά ταύτα, τεθεί. Για τον Πούτιν, αυτή η επίθεση φαίνεται να είναι μόνο η τελευταία από μια σειρά ανεπιθύμητων κλιμακώσεων σε μια χώρα όπου κήρυξε τη νίκη μόλις δύο μήνες πριν -και η απόδειξη ότι οι πληρεξούσιες δυνάμεις όπως το Wagner μπορούν να χτυπήσουν σαν μπούμερανγκ με ανεπιθύμητο τρόπο.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2018-02-26/russias-mercena...

Σύνδεσμοι:
[1] https://businessinsider.com/us-syria-killed-100-russian-syrian-backed-fi...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2016-01-19/assad-has-it-hi...
[3] https://www.cnbc.com/2018/02/13/dozens-of-russian-mercenaries-killed-in-...
[4] https://thedefensepost.com/2018/02/10/russians-killed-coalition-strikes-...
[5] https://www.znak.com/2018-02-12/cit_nazvala_pervye_imena_rossiyskih_naem...
[6] https://twitter.com/NeilPHauer/status/962363619626377217
[7] https://mobile.reuters.com/article/amp/idUSKCN1FZ2DZ?__twitter_impressio...
[8] https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-02-14/kremlin-stays-aloof-a...
[9] https://www.youtube.com/watch?v=ub51gdh_qv4
[10] https://www.rferl.org/a/mattis-russia-mercenaries-syria-killed-us-strike...
[11] https://www.znak.com/2018-02-13/intervyu_s_suprugoy_pogibshego_v_sirii_u...
[12] https://apnews.com/410f9f2047d04460907ed08f3a9d3651
[13] https://www.facebook.com/CITeam.org/photos/a.522854614534187.1073741828....
[14] https://www.theguardian.com/world/2018/feb/20/russia-admits-several-doze...
[15] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2017-12-13/putins-plan-syria
[16] https://www.kommersant.ru/doc/3548170
[17] http://www.interpretermag.com/the-last-battle-of-the-slavonic-corps/
[18] https://www.washingtonpost.com/world/national-security/putin-ally-said-t...
[19] https://meduza.io/en/news/2017/10/31/the-man-allegedly-behind-russia-s-t...
[20] https://www.apnews.com/7f9e63cb14a54dfa9148b6430d89e873/Thousands-of-Rus...
[21] http://www.fontanka.ru/2017/06/26/084/
[22] https://en.censor.net.ua/news/453586/private_military_companies_in_russi...
[23] http://www.fontanka.ru/2015/10/16/118/
[24] http://www.telegraph.co.uk/news/2016/03/30/vladimir-putin-sent-russian-m...
[25] http://www.latimes.com/world/europe/la-fg-russia-mercenaries-20180218-st...
[26] https://www.fontanka.ru/2016/03/28/171/
[27] https://citeam.org/families-of-russian-mercenaries-killed-in-syria-left-...
[28] https://www.economist.com/news/europe/21730873-captured-soldiers-cast-li...
[29] https://themoscowtimes.com/news/duma-voting-figures-reveal-over-4000-rus...
[30] https://citeam.org/list-of-ru-mercenary-losses-in-syria-grows/
[31] http://www.bbc.com/russian/features-43090457
[32] https://www.rferl.org/a/russia-paramilitary-mercenaries-emerge-from-the-...
[33] https://anfarabic.com/%D8%B1%D9%88%D8%AC-%D8%A2%D9%81%D8%A7-%D8%B3%D9%88...
[34] https://www.middleeastmonitor.com/20180220-syria-regime-prepares-for-gro...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition