Ένας αντιπαραγωγικός ψυχρός πόλεμος με την Κίνα

Τους τελευταίους μήνες, η κυβέρνηση Trump κάνει έκκληση για «ελεύθερο και ανοιχτό Ινδο-Ειρηνικό» (free and open Indo-Pacific, FOIP), ένα όραμα για την Ασία που δομείται γύρω από την ιδέα ενός ισχυρού συνασπισμού ομοειδών περιφερειακών δημοκρατιών. Εκτεινόμενος από την Ιαπωνία στα ανατολικά προς την Ινδία στα δυτικά, το FOIP θα προσπαθούσε να αμυνθεί ενάντια στους τρόπους με τους οποίους μια ανερχόμενη Κίνα φαινομενικά απειλεί την διεθνή τάξη που βασίζεται σε κανόνες, τις παγκόσμιες φιλελεύθερες αξίες και την ελεύθερη πρόσβαση στα θαλάσσια παγκόσμια κοινά [αγαθά]. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, το FOIP είναι πιθανό να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα, προκαλώντας το Πεκίνο, ανησυχώντας άλλα ασιατικά έθνη και οδηγώντας την περιοχή προς έναν ιδιαίτερα έντονο και μηδενικού αθροίσματος ανταγωνισμό. Με την υιοθέτηση μιας ιδεοληπτικής και αντιπαραθετικής στάσης απέναντι στην Κίνα, η διοίκηση Trump κινδυνεύει να δημιουργήσει έναν άσκοπο Ψυχρό Πόλεμο. Αυτό που χρειάζεται η Ασία είναι μια πολύ πιο εποικοδομητική περιφερειακή προσέγγιση, βασισμένη σε μια σταθερή ισορροπία δυνάμεων και σε αμοιβαίο συμβιβασμό.

Μέλη της κυβέρνησης του Χονγκ Κονγκ ορκίζονται ενώπιον της κυβερνήτου, Carrie Lam, και του Κινέζου προέδρου, Xi Jinping, στο Χονγκ Κονγκ, την 1η Ιουλίου 2017. BOBBY YIP / REUTERS
----------------------------------------------------------------

ΜΙΑ ΑΝΙΣΟΡΡΟΠΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗ

Όπως και η «επανεξισορρόπηση» της εποχής του Ομπάμα στην Ασία, το FOIP στοχεύει να καθησυχάσει τους περιφερειακούς συμμάχους που είναι ανήσυχοι για την άνοδο της Κίνας, με το να ανταποκριθεί δυναμικά στους κινδύνους που μπορεί να θέσει η υπεροχή της: Στην ασφάλεια των ασιατικών εθνών, στην ανοικτότητα του περιφερειακού ελεύθερου εμπορίου και στους διεθνείς κανόνες, όπως εκείνους της ειρηνικής επίλυσης διαφορών. Αντίθετα με την επανεξισορρόπηση, το FOIP δεν επιδιώκει να καθησυχάσει την Κίνα σε κρίσιμα καθεστωτικά ζητήματα (όπως η μακρόχρονη αμερικανική πολιτική για την «μια Κίνα» έναντι της Ταϊβάν) ή να ενισχύσει την θετικού αθροίσματος συνεργασία Κίνας-ΗΠΑ σε διεθνείς απειλές όπως η κλιματική αλλαγή. Και δεν προσφέρει καμία συγκρίσιμη εναλλακτική στην συμφωνία Trans-Pacific Partnership της διοίκησης Obama [1], μια δυνητικά μεταβαλλόμενη περιφερειακή εμπορική συμφωνία, την οποία ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, εκπαραθύρωσε την τρίτη ημέρα της θητείας του.

Αντ’ αυτού, το FOIP απεικονίζει την Κίνα ως μια εχθρική υπαρξιακή απειλή για την περιφερειακή τάξη, την ευημερία και τα Δυτικά συμφέροντα. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Rex Tillerson, εισήγαγε αυτόν τον χαρακτηρισμό σε ομιλία του τον Οκτώβριο του 2017 στο Center for Strategic and International Studies. Στην συνέχεια, η κυβέρνηση Trump επεξεργάστηκε αυτήν την απεικόνιση της Κίνας [2] στην National Security Strategy (NSS) του Δεκεμβρίου του 2017 και σε σχετικά τμήματα της αδιαβάθμητης περίληψης της National Defense Strategy (NDS) τον Ιανουάριο του 2018. Αυτά τα έγγραφα συνδυάζουν επανειλημμένα το Πεκίνο με τη Μόσχα, απεικονίζοντάς το ως άλλο ένα πλήρως αντιθετικό «ρεβιζιονιστικό» κράτος. Η NSS του 2017 αναφέρει ότι «η Κίνα και η Ρωσία αμφισβητούν την αμερικανική ισχύ, επιρροή και συμφέροντα προσπαθώντας να υπονομεύσουν την αμερικανική ασφάλεια και ευημερία» και ισχυρίζεται περαιτέρω ότι «η Κίνα και η Ρωσία θέλουν να διαμορφώσουν ένα παγκόσμιο αντιθετικό στις αμερικανικές αξίες και συμφέροντα». Αλλού, το έγγραφο κατηγορεί την Κίνα ότι «επιδιώκει να εκτοπίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού» και ότι «επεκτείνει την ισχύ της σε βάρος της κυριαρχίας άλλων». Η περίληψη της NDS του 2018 ομοίως υποθέτει ότι το Πεκίνο «επιδιώκει την περιφερειακή ηγεμονία στον Ινδο-Ειρηνικό στο εγγύς μέλλον και την εκτόπιση των Ηνωμένων Πολιτειών για να επιτύχει παγκόσμια υπεροχή στο μέλλον».

Συνεπώς, η NSS του 2017 πλαισιώνει τις αμερικανικές πολιτικές έναντι της Κίνας μόνο γύρω από την αντιμετώπιση του Πεκίνου, χωρίς να λαμβάνει υπόψη την επιλεκτική συνεργασία σε συνδυασμό με τον επιλεκτικό ανταγωνισμό και την αποτροπή. Λαμβάνοντας υπόψη τις ανεπίσημες απεικονίσεις μιας εχθρικής Κίνας εντός αυτών των εγγράφων, οι περιλήψεις της NSS του 2017 και της NDS του 2018 περιγράφουν αναπάντεχα το FOIP ως όχημα για την αντιμετώπιση ενός «κατασταλτικού οράματος της παγκόσμιας τάξης» με ένα εναλλακτικό «ελεύθερο» όραμα της παγκόσμιας τάξης. Όπως και η ομιλία του Tillerson, οι περιλήψεις της NSS και της NDS απεικονίζουν ανοήτως το FOIP τόσο ως ένα συμμετοχικό (all-inclusive) όραμα που αποσκοπεί να κάνει όλους τους περιφερειακούς δρώντες να ευημερούν και να είναι ασφαλείς όσο και ως ένα δίκτυο συμμάχων και εταίρων των ΗΠΑ με στόχο την αντιμετώπιση της Κίνας. Η πραγματικότητα είναι ότι μια τέτοια ασφάλεια και ευημερία δύσκολα χαρακτηρίζεται σαν συμμετοχική εάν η Ουάσινγκτον και οι σύμμαχοί της επιδιώξουν να αντιμετωπίσουν ως αντίπαλο ένα από τα μεγαλύτερα, πιο οικονομικά δυναμικά έθνη της Ασίας-Ειρηνικού.

Πράγματι, ο Λευκός Οίκος του Trump απέρριψε τις παρελθοντικές και ενδεχομένως μελλοντικές συνεισφορές της Κίνας στην περιφερειακή και παγκόσμια σταθερότητα και ευημερία [3]. Έχει επίσης αγνοήσει την συνεργασία του Πεκίνου σε κοινά διακρατικά προβλήματα και την γενική ανάγκη να προσαρμοστούν ορισμένα παγκόσμια πρότυπα ώστε να αντικατοπτρίζουν καλύτερα τις απόψεις και τα συμφέροντα της Κίνας και άλλων αναπτυσσόμενων κρατών. Αντίθετα, τα έγγραφα αυτά τοποθετούν τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες δημοκρατίες εναντίον της Κίνας, κατηγορώντας την ότι σκόπιμα προσπαθεί να ανατρέψει ολόκληρη την παγκόσμια τάξη, μια εξωφρενική ιδέα που διαψεύδεται από τις ιστορικές καταγραφές και την ακαδημαϊκή συναίνεση.