Η παγκόσμια επιχείρηση | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η παγκόσμια επιχείρηση

Προς τα πού πορεύεται τώρα;

«Η εναλλακτική λύση στην παγκόσμια ολοκλήρωση δεν είναι ελκυστική», έγραψα πριν από δέκα χρόνια, ενώ υπηρετούσα ως CEO της IBM. «Αφημένη χωρίς αντιμετώπιση, η δυσαρέσκεια για την παγκοσμιοποίηση μόνο θα αυξηθεί. Οι άνθρωποι ίσως τελικά να επιλέξουν να εκλέξουν κυβερνήσεις που θα επιβάλλουν αυστηρούς κανονισμούς στο εμπόριο ή την εργασία, ίσως ενός είδους υψηλού προστατευτισμού. Ακόμη χειρότερα, θα μπορούσαν να κλίνουν προς πιο ακραίες μορφές εθνικισμού, ξενοφοβίας και αντιμοντερνισμού».

Εν συντομία, κατέληγα στο συμπέρασμα ότι «η στροφή από [τις πολυεθνικές εταιρείες] στις επιχειρήσεις που έχουν ολοκληρωθεί σε παγκόσμιο επίπεδο παρέχει μια ευκαιρία να προωθηθεί τόσο η ανάπτυξη των επιχειρήσεων όσο και η κοινωνική πρόοδος. Αλλά εγείρει ζητήματα που είναι υπερβολικά μεγάλα και πολύ αλληλένδετα για να επιλυθούν μόνο από τις επιχειρήσεις ή μόνο από τις κυβερνήσεις». Την εποχή εκείνη, ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο -η Παγκόσμια Ενσωματωμένη Επιχείρηση (Globally Integrated Enterprise)- μόλις είχε αναδυθεί. Ήταν πραγματικά παγκόσμια (σε αντιδιαστολή με την πολυεθνική) στον τρόπο με τον οποίο προσέγγισε την διοίκηση και τις λειτουργίες (management and operations).

09032018-1.jpg

Βαριά ομίχλη νωρίς το πρωί κοντά στην μαρίνα του Ντουμπάι, στις 21 Νοεμβρίου 2007. STEVE CRIS / REUTERS
---------------------------------------------------------------------------------------

Σήμερα, ο κόσμος βρίσκεται στο σταυροδρόμι που περιγραφόταν σε εκείνο το άρθρο.
Η Βρετανία, μια χώρα που είναι γνωστή για την παγκόσμια δέσμευσή της, ψήφισε να εγκαταλείψει την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ένας ανερχόμενος χορός εθνικισμού αντηχεί σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες˙ κάνει έκκληση για αυστηρότερα σύνορα και περιορισμούς στη μετανάστευση. Οι διαπραγματεύσεις για το παγκόσμιο εμπόριο έχουν ουσιαστικά σταματήσει και οι περιφερειακές εμπορικές συμφωνίες αντιμετωπίζουν έντονες αντιξοότητες.

Το αρχικό μου επιχείρημα βασίστηκε στις δυνάμεις που εκτυλίσσονται σε ολόκληρο τον κόσμο, όπως οι εξελίξεις στην τεχνολογία, στις λειτουργίες και στα πρότυπα εργασίας. Τα κοινά επιχειρηματικά και τεχνολογικά πρότυπα που επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να συνδέονται με πραγματικά παγκόσμια συστήματα παραγωγής αποδέσμευαν αποτελεσματικότητα σε όλες τις εταιρείες. Οι ολοένα και πιο συνεργατικές προσεγγίσεις στην εργασία προωθούσαν την καινοτομία. Και οι νέες δεξιότητες και τα νέα συστήματα διοίκησης άλλαζαν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι εργάζονταν και τον τρόπο με τον οποίο τύγχαναν διαχείρισης. Αυτές οι μεταβαλλόμενες δυνάμεις μεταμόρφωσαν την εταιρία και από τότε έδωσαν ώθηση σε νέους παγκόσμιους επιχειρηματικούς παίκτες, όπως οι εταιρείες πλατφόρμες (platform companies).

Από [την εποχή] της δημοσίευσης του άρθρου, ορισμένες τάσεις άλλαξαν περαιτέρω το παγκόσμιο επιχειρηματικό, πολιτικό και τεχνολογικό κλίμα, εισάγοντας σε διπλούς κόσμους τις επιχειρηματικές δραστηριότητες, χωρισμένες μεταξύ φυσικών και ψηφιακών. Εν τω μεταξύ, οι κυβερνήσεις οπισθοχωρούν από την οικονομική και πολιτική ανοικτότητα, ενώ ο ψηφιακός κόσμος τραβά όλο και περισσότερο τους ανθρώπους προς την μεγαλύτερη εναρμόνιση.

Σε ένα τέτοιο δυναμικό περιβάλλον, οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτες. Παρόλο που οι πολιτικές δυνάμεις φαίνεται να προσπαθούν να διαχωρίσουν τους ανθρώπους, η τεχνολογία τους συνδέει ψηφιακά και τους ενσωματώνει στα πάντα, από τις επιχειρήσεις έως την ψυχαγωγία, το εμπόριο, τον κοινωνικό καταμερισμό και σχολιασμό και μέχρι τις επιστημονικές προσπάθειες. Οι ηγέτες του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα θα πρέπει να αναπτύξουν επιχειρησιακά και κυβερνητικά μοντέλα που αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα αυτού του διπλού κόσμου, ενώ θα μεγιστοποιούν τις ευκαιρίες και θα ελαχιστοποιούν τα εμπόδια.

Ειδικότερα, οι επιχειρήσεις έχουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που συνδέονται με την τεχνολογική αλλαγή. Αν αγνοηθούν αυτά τα ζητήματα, η δυσαρέσκεια για την παγκοσμιοποίηση θα αυξηθεί. Μπορούμε ήδη να διαπιστώσουμε αυτήν την δυσαρέσκεια και πολλά από τα βραχυπρόθεσμα μέτρα που έχουν προωθήσει οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι θα επηρεάσουν σημαντικές μακροπρόθεσμες λύσεις.

ΕΝΑ ΔΡΑΣΤΙΚΟ ΚΟΚΤΕΪΛ

Ένα ισχυρό κοκτέιλ αλληλένδετων τοπικών και παγκόσμιων δυνάμεων εξαπέλυσε τις αλλαγές που σάρωσαν τα οικονομικά, πολιτικά και τεχνολογικά τοπία κατά την τελευταία δεκαετία.

Η οικονομική κρίση των ΗΠΑ το 2008 συνέβαλε σε ένα γεμάτο προκλήσεις οικονομικό κλίμα σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο. Η κρίση ήταν μια υπενθύμιση του πόσο οικονομικά ολοκληρωμένος έχει γίνει ο κόσμος. Στο παρελθόν, οι συνέπειες μιας ύφεσης των [τιμών των] κατοικιών στις ΗΠΑ θα είχαν περιοριστεί στην Βόρεια Αμερική. Όμως, η ύφεση των ΗΠΑ το 2008-09 αποσταθεροποίησε το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα, αντανακλώντας τον υψηλό βαθμό έκθεσής του στα αμερικανικά ακίνητα.

Η ανάκαμψη από αυτή την ύφεση ήταν αργή και, για πολλούς ανθρώπους, ανύπαρκτη. Οι αγορές εργασίας παραμένουν αδύναμες -η ανεργία είναι πάνω από 10% στην ευρωζώνη αφού έφθασε το 12% το 2013 και το ποσοστό απασχόλησης του εργατικού δυναμικού στις Ηνωμένες Πολιτείες κυμαίνεται γύρω από το χαμηλότερο επίπεδο [1] από τα τέλη της δεκαετίας του '70. Μέσα στις 25 πο προηγμένες οικονομίες, περίπου 550 εκατομμύρια άνθρωποι -τα δύο τρίτα του πληθυσμού- έχουν δει τα εισοδήματά τους να γίνονται στάσιμα ή να μειώνονται [2] κατά την τελευταία δεκαετία.

Επίσης, ως αποτέλεσμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης, οι αμερικανικές μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις διαθέτουν περίπου 1,7 τρισεκατομμύριο δολάρια σε μετρητά [3], με τον τομέα της τεχνολογίας να αντιπροσωπεύει το 46% αυτού του συνόλου -μια αντανάκλαση τόσο του υψηλού συντελεστή εταιρικών φόρων των ΗΠΑ όσο και της μειωμένης εμπιστοσύνης στις παγκόσμιες επενδυτικές ευκαιρίες. Και με τον υπεραποδίδοντα κύκλο των βασικών εμπορευμάτων να τελειώνει, οι αναπτυσσόμενες χώρες πρέπει να επικεντρωθούν περισσότερο στην πραγματοποίηση της ανάπτυξης από την καινοτομία. Μια τέτοια ανάπτυξη προσφέρει μεγάλες μακροπρόθεσμες ανταμοιβές, αλλά είναι επίσης πιο δύσκολο να επιτευχθεί.

Άλλα θέματα παρουσιάζουν μακροπρόθεσμες προκλήσεις. Το ένα είναι το δημογραφικό. Μεταξύ των δέκα χωρών με τη μεγαλύτερη μέση ηλικία, επτά βρίσκονται στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας. Η Ιαπωνία είναι η «γηραιότερη» χώρα στον κόσμο. Μια άλλη σημαντική οικονομία, η Κίνα, αναμένεται να βιώσει επιβράδυνση στην αύξηση του πληθυσμού της. Ένα σχετικό ζήτημα για αρκετές προηγμένες οικονομίες είναι η επιβράδυνση της παραγωγικότητας. Από το 2011 έως το 2015, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν την χαμηλότερη πενταετή περίοδο παραγωγικότητας από την δεκαετία του 1940. Και σε παγκόσμιο επίπεδο, η παραγωγικότητα δεν επέστρεψε στο μέσο επίπεδο [4] που παρατηρήθηκε στα επτά χρόνια πριν από την οικονομική κρίση.

Αυτές οι προκλήσεις έχουν οδηγήσει σε διαρκή αβεβαιότητα μεταξύ των πολιτών και των επενδυτών.

Η ανταπόκριση των επιχειρηματιών και των πολιτικών ηγετών ήταν να προσπαθήσουν να παραμείνουν ευέλικτοι και έχοντας «προμήθειες» για τις εκπληκτικές εξελίξεις του αύριο. Εν τω μεταξύ, οι ψηφοφόροι σε πολλά μέρη του κόσμου έφτασαν να βλέπουν τα κατεστημένα πολιτικά πρόσωπα, ανεξάρτητα από την κομματική τους προτίμηση, ως έναν συνδυασμό ανίκανων (και συνεπώς ανήμπορων να εφαρμόσουν οικονομικές λύσεις) και αναξιόπιστων (που εφαρμόζουν λύσεις που ωφελούν μόνο τους άλλους). Υπάρχει ένα τεράστιο κενό στην εμπιστοσύνη έναντι των θεσμών μεταξύ των ατόμων που βρίσκονται στο χαμηλότερο τεταρτημόριο των εισοδηματιών, οι οποίοι εμπιστεύονται λιγότερο τους θεσμούς και εκείνων στο υψηλότερο εισοδηματικό τεταρτημόριο, σύμφωνα με έρευνες της εταιρείας επικοινωνίας μάρκετινγκ Edelman. Το χάσμα είναι μεγαλύτερο στις Ηνωμένες Πολιτείες (31 ποσοστιαίες μονάδες) [5], αλλά και σε άλλες μεγάλες χώρες, όπως η Γαλλία (29 μονάδες), η Βραζιλία (28 μονάδες), η Ινδία (22 μονάδες), η Ρωσία (19 μονάδες) και το Ηνωμένο Βασίλειο (19 μονάδες). Αυτή η απογοήτευση έχει προκαλέσει την ανάδυση αντικατεστημένων προσωπικοτήτων σε αρκετές χώρες.

ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

Υποστηρικτική των σημερινών οικονομικών και πολιτικών προκλήσεων υπήρξε η μεταμόρφωση της εργασίας, του παιχνιδιού, της μάθησης, του εμπορίου και των επικοινωνιών μέσω της αυξημένης υπολογιστικής ισχύος, της διευρυμένης πρόσβασης στις κινητές (mobile) τεχνολογίες και της αναζήτησης λύσεων από δημιουργικά μυαλά.

Επίσης, συνεχίστηκε η ανάπτυξη και ο πολλαπλασιασμός των τεχνολογιών υψηλής αποδιοργάνωσης, συμπεριλαμβανομένης της τρισδιάστατης εκτύπωσης (3-D printing), των αναλύσεων δεδομένων (data analytics), blockchain [στμ: ψηφιακή καταγραφή αξίων και συναλλαγών] και ρομποτικής. Αυτές οι τεχνολογίες, και άλλες σαν κι αυτές, μπορούν να αξιοποιηθούν προς μεγάλο κοινωνικό και οικονομικό όφελος. Συνδεόμενη με αυτές τις τεχνολογίες υπήρξε μια έκρηξη δεδομένων, και μαζί με αυτό ένας επαναπροσδιορισμός των οικονομικών αξιών -στοιχείων ενεργητικού- που συνδέονται με αυτό το πλούσιο σε δεδομένα περιβάλλον.

Τα ενσώματα περιουσιακά στοιχεία, που είναι χαρακτηριστικά του φυσικού κόσμου, υπόκεινται στους οικονομικούς αντίθετους ανέμους της αργής παγκόσμιας ανάπτυξης. Αλλά τα άυλα περιουσιακά στοιχεία, που είναι χαρακτηριστικά του ψηφιακού κόσμου, βρίσκουν την αξία τους να αυξάνεται και τον οικονομικό άνεμο να τα σπρώχνει προς τα εμπρός.

Ίσως πιο αξιοσημείωτο από όλα ήταν η εμφάνιση των εταιρειών πλατφόρμας. Αυτές οι εταιρείες ανέτρεψαν τα παραδοσιακά επιχειρηματικά μοντέλα, αλλάζοντας την εστίαση από μια περιορισμένη επιχείρηση σε οικοσυστήματα όπου η αξία δημιουργείται με την διευκόλυνση των συναλλαγών. Και συχνά ανοίγονται σε τρίτα μέρη που προσθέτουν αξία στην πλατφόρμα.

Αξιοσημείωτες εταιρείες πλατφόρμας περιλαμβάνουν την Uber, την Airbnb και την Workday στις Ηνωμένες Πολιτείες˙ την Baidu και την Alibaba στην Κίνα˙ την Flipkart στην Ινδία˙ και τη Naspers στη Νότιο Αφρική. Αυτές οι εταιρείες και άλλες όπως αυτές, είναι επεκτάσεις της παγκόσμιας ολοκληρωμένης επιχείρησης και ενσωματώνουν χαρακτηριστικά-κλειδιά όπως η ευελιξία, η κλίμακα, η λογοδοσία και η αποδοτικότητα. Δημιουργούν επίσης ένα κοινό σύστημα κλιμάκωσης που διευκολύνει τις επιχειρήσεις σε παγκόσμια κλίμακα. Μια σχετική εξέλιξη ήταν η εμφάνιση εκατοντάδων αποκαλούμενων εταιρειών «μονόκερων»: Ιδιωτικές εταιρείες με αποτιμήσεις άνω του 1 δισ. δολαρίων. Περίπου το 70% όλων των μονόκερων είναι εταιρείες πλατφόρμες.

Το εξελισσόμενο ψηφιακό περιβάλλον έχει ξεκλειδώσει εξαιρετικές ευκαιρίες, αλλά συνέβαλε επίσης σε κινδύνους, συμπεριλαμβανομένων των παραβιάσεων στον κυβερνοχώρο και της κλοπής πνευματικής ιδιοκτησίας, καθώς και σε προκλήσεις, όπως η αποδιάρθρωση εκείνων που εργάζονται σε ταχύτατα εκσυγχρονισμένους κλάδους. Οι εταιρείες με ψηφιακό προσανατολισμό, οι οποίες λειτουργούν συνήθως σε όλο τον κόσμο, αντιμετωπίζουν την πρόκληση να διατηρούν την συνοχή τους παντού όπου δραστηριοποιούνται.

Ο κοινός παρονομαστής μεταξύ των οικονομιών, της πολιτικής και της τεχνολογίας είναι η αλλαγή: Νέες οικονομικές ρυθμίσεις, νέες πολιτικές συμμαχίες και νέες τεχνολογίες. Σε αυτό το περιβάλλον, πρέπει επίσης να αναμένουμε την συνεχιζόμενη εξέλιξη των επιχειρηματικών μοντέλων.

ΕΝΑ ΝΕΟ ΕΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ

Τα τελευταία δέκα χρόνια, πολλά διευθυντικά στελέχη έχουν ανταποκριθεί στο δύσκολο οικονομικό περιβάλλον εστιάζοντας σε ένα μόνο στοιχείο του μοντέλου «Παγκόσμια Ενσωματωμένη Επιχείρηση»: Μειώνοντας το κόστος μέσω βελτιστοποίησης των υφιστάμενων δομών και ρυθμίσεων. Άλλα στοιχεία, όπως η επιδίωξη της ανάπτυξης και η αύξηση της ευελιξίας (που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην επιτάχυνση της μεγέθυνσης της κλίμακας, της εισόδου στην αγορά, του σχεδιασμού των προϊόντων και, κυρίως, στην προσέγγιση και ικανοποίηση της νέας ζήτησης), ως επί το πλείστον αγνοήθηκαν.

Όμως, καθώς οι μάνατζερς έχουν παλέψει με αλλαγές σε ολόκληρο το οικονομικό, πολιτικό και τεχνολογικό περιβάλλον, έχουν φτάσει σε ένα σημείο καμπής και πρέπει να επιλέξουν ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο. Η επιλογή επηρεάζεται από τον αγώνα μεταξύ του φυσικού και του ψηφιακού κόσμου. Στον φυσικό κόσμο, η γεωπολιτική είχε τραβήξει τις κυβερνήσεις μακριά από την οικονομική και πολιτική ανοικτότητα. Αυτό το περιβάλλον έχει κάνει τεταμένες τις αλυσίδες εφοδιασμού και την ανταπόκριση των πελατών. Σε συνδυασμό με τους κοινωνικούς και πολιτικούς φραγμούς στην επιχειρησιακή ολοκλήρωση, οι ηγέτες των επιχειρήσεων χάνουν οργανωτική ευελιξία και αναγκάζονται να επανεξετάσουν την τοπική τους σημασία. Ταυτόχρονα, έχουν να επιδιώξουν την ανάπτυξη μέσω των παγκόσμιων διασυνδέσεων.

Εν τω μεταξύ, αναδύονται εργαλεία και τεχνολογίες που προωθούν την μεγαλύτερη οικονομική και κοινωνική ολοκλήρωση. Αυτό το ψηφιακό περιβάλλον υποστηρίζεται από την ταχεία ανάπτυξη, τις αλληλεπιδράσεις, την υψηλή προσαρμοστικότητα και την αποδοτικότητα. Μερικά βασικά στατιστικά στοιχεία αντικατοπτρίζουν την ανάπτυξη σε όλο το ψηφιακό περιβάλλον:

Το 2014, υπήρχαν παγκοσμίως 97 συνδρομές κινητής τηλεφωνίας για κάθε 100 άτομα. Δέκα χρόνια νωρίτερα, ο αριθμός αυτός ήταν 27 [6]. Σήμερα, τα κοινωνικά μέσα χρησιμοποιούνται από περίπου 2,2 δισεκατομμύρια ανθρώπους σε παγκόσμιο επίπεδο [7] -με σχεδόν όλη την ανάπτυξη να έρχεται από την εποχή της έναρξης ορισμένων από τα πρώτα κοινωνικά δίκτυα, όπως το Friendster το 2002 και το LinkedIn το 2003. Περίπου 3,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι [8] σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν το Internet -από λιγότερα από 1,2 δισεκατομμύρια το 2006. Τα δεδομένα και οι ψηφιακές ροές αυξάνονται με ταχύ ρυθμό˙ ο συνολικός όγκος αναμένεται να είναι 50 φορές μεγαλύτερος το 2020 [9] από όσο ήταν πριν από δέκα χρόνια.

Το ψηφιακό περιβάλλον μετασχηματίζει το προφίλ της παγκόσμιας οικονομίας. Οι ψηφιακές ροές έχουν αυξήσει το παγκόσμιο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν κατά περίπου 2,8 τρισεκατομμύρια δολάρια [10] την τελευταία δεκαετία και είχαν μεγαλύτερο αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη από όσο η ροή των αγαθών. Η ψηφιακή οικονομία ξεκλειδώνει επίσης ευκαιρίες για εκατομμύρια εταιρείες της αναπτυσσόμενης οικονομίας, ιδίως μικρές επιχειρήσεις, καθώς εκμεταλλεύονται πλατφόρμες όπως το Alibaba, το Amazon, το eBay, το Flipkart και το Rakuten για να προσεγγίσουν περισσότερους πελάτες. Είναι προφανές ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες μπορούν να επωφεληθούν από το ψηφιακό περιβάλλον ακόμη περισσότερο από τις ανεπτυγμένες. Το βλέπουμε αυτό από πρώτο χέρι στην Αφρική.

Μια θεμελιώδης πρόκληση για τους μάνατζερς των εταιρειών είναι να βρουν την σωστή ισορροπία όταν επιχειρούν σε αυτά τα δύο μοντέλα -προλαμβάνοντας ή ξεπερνώντας τα εμπόδια που δημιουργούνται από την πολιτική ή το κοινό, ενώ εκμεταλλεύονται τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται από την συνδεσιμότητα και την εναρμόνιση.

Οι επιχειρηματικοί ηγέτες και τα στελέχη του δημοσίου που ενδιαφέρονται για την οικονομική εξέλιξη και την αναζωογόνηση της ανάπτυξης, αναγκάζονται να εργαστούν σε δύο επεκτατικές σφαίρες: Τον φυσικό κόσμο και τον ψηφιακό κόσμο. Ο τρόπος με τον οποίο βελτιστοποιείται η τομή αυτών των δύο θα διαμορφώσει τη νέα αρχιτεκτονική της παγκόσμιας επιχείρησης και θα είναι ο αληθινός διαφοροποιητής της επιτυχίας στο μέλλον.

Ένα από τα κλειδιά για την πραγματοποίηση των ευκαιριών που είναι εγγενείς σε αυτό το περιβάλλον είναι η γνώση του πώς να δεσμευθεί η ζήτηση -και του τρόπου με τον οποίο μπορεί να καλυφθεί. Ενώ υπάρχουν παραδείγματα δυνάμεων στον γεωπολιτικό κόσμο που προσπαθούν να περιορίσουν την ικανότητα κάλυψης της ζήτησης, το ψηφιακό περιβάλλον το καθιστά δυνατό και πολύ πιο εύκολο να γίνει. Για επιχειρηματίες ή πολιτικούς ηγέτες που θέλουν να αξιοποιήσουν αυτή την ευκαιρία, ένα από τα κλειδιά είναι να κοιτάξουν μπροστά, ίσως στα 10 χρόνια.

Η μελλοντική παγκόσμια επιχείρηση θα βρεθεί στην διασταύρωση αυτής της έντασης μεταξύ του τοπικού έναντι του παγκόσμιου, η οποία στην σημερινή πραγματικότητα αποκαλύπτεται όλο και περισσότερο από τους περιορισμούς του φυσικού κόσμου καθώς οι εταιρείες ακολουθούν τα τεχνολογικά οφέλη της ψηφιοποίησης.

Τα επιτυχημένα στελέχη θα βελτιστοποιήσουν τις λειτουργίες σε αυτή την διασταύρωση, αντανακλώντας εν μέρει τις πραγματικότητες της διοίκησης, όπως οι ψηφιακές αλυσίδες εφοδιασμού. Με αυτόν τον τρόπο, θα αναγνωρίσουν τις απαιτήσεις της τοπικής συνάφειας που προέρχονται από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα και τους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς. Στο πλαίσιο αυτό, θα υπάρξουν μερικά θεμελιώδη ζητήματα για το μέλλον της επιχείρησης.

Η ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ

Το πρώτο είναι η μετατόπιση από έναν κόσμο από την πλευρά της προσφοράς σε έναν κόσμο από την πλευρά της ζήτησης. Ζούμε σε έναν πολύ πιο προσανατολισμένο στην ζήτηση κόσμο απ’ ό, τι κάναμε πριν από δέκα χρόνια. Μετά από δεκαετίες λειτουργίας σε μια βιομηχανική εποχή, οι επιχειρήσεις κατάλαβαν πώς να δημιουργούν και να αντιμετωπίζουν την προσφορά. Αλλά η ικανότητά τους να δεσμεύουν γρήγορα και άμεσα την ζήτηση ή να ικανοποιούν την διαφοροποιημένη πολυπολιτισμική ζήτηση, ήταν περιορισμένη.

Η μετατόπιση στην ζήτηση που βρίσκεται σε εξέλιξη σε ολόκληρο τον κόσμο, παράλληλα με μια μετατόπιση των εμπνεόμενων από την τεχνολογία δυνατοτήτων εφοδιασμού, μεταφράζεται σε νέες ευκαιρίες και υποχρεώσεις για την κάλυψη αυτής της ζήτησης. Τα τελευταία δέκα χρόνια, έχουν αναδυθεί νέα εργαλεία και αυξημένη συνδεσιμότητα για να βοηθήσουν στην δέσμευση και ικανοποίηση της ζήτησης, τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Ένα τέτοιο εργαλείο είναι η ανάλυση αναγκών (demand analytics), το οποίο έχει περιγραφεί ως «data-κεντρικές λύσεις [11] που υποστηρίζουν πιο έξυπνα την από την πλευρά της ζήτησης λήψη αποφάσεων σχετικά με τους πελάτες, τις μάρκες, το μάρκετινγκ, τους προϋπολογισμούς και την τιμολόγηση». Το καθαρό αποτέλεσμα είναι ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να αναπτύξουν μια πληρέστερη κατανόηση της πλευράς της ζήτησης, και μπορούν να το κάνουν ταχύτερα.

Ένα άλλο τέτοιο εργαλείο είναι η τρισδιάστατη εκτύπωση, η οποία συνδυάζει τις τεχνολογίες της βιομηχανικής εποχής και της εποχής της πληροφορίας. Δίνει την δύναμη στα άτομα να δημιουργήσουν μια σειρά προϊόντων κατά παραγγελία, στρώμα ανά στρώμα. Αυτός ο νέος τρόπος δημιουργίας πραγμάτων θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στον μεταποιητικό τομέα. Δεδομένου ότι οι κινητές μηχανές τρισδιάστατης εκτύπωσης μπορούν να τοποθετηθούν σχεδόν οπουδήποτε και τα ανταλλακτικά μπορούν να κατασκευαστούν κατόπιν ζήτησης (μειώνοντας ή εξαλείφοντας έτσι την ανάγκη αποθήκευσης), το αποτέλεσμα είναι ενδεχομένως μετασχηματιστικό: Ενοποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού, επιτάχυνση του χρόνου παραγωγής και σημαντικές μειώσεις των πάγιων δαπανών. Μέχρι το 2025, ο εκτιμώμενος οικονομικός αντίκτυπος της τρισδιάστατης εκτύπωσης (3-D printing) θα μπορούσε να ανέρχεται σε 550 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως [12].

Αλλά οι νέες ευκαιρίες που σχετίζονται με την ζήτηση θα μπορούσαν να εμποδιστούν από τις αυξανόμενες πιέσεις από την δημόσια και την πολιτική σφαίρα. Οι πιέσεις αυτές θα μπορούσαν να λάβουν πολλές διαφορετικές μορφές -συμπεριλαμβανομένων των φόρων, των δασμών εισαγωγής ή των περιορισμών στις ροές δεδομένων- και είναι απίθανο να παράγουν μακροπρόθεσμα οφέλη για τους αποδέκτες τους οποίους στοχεύουν. Επομένως, οι επιχειρηματίες πρέπει να παραμείνουν επικεντρωμένοι στις πραγματικότητες της εντοπιότητας και των κοινωνικών αναγκών, ιδιαίτερα σε περιόδους προσαρμογής. Οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από τον τόπο κατοικίας τους, θα έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να υποστηρίξουν την παγκοσμιοποίηση εάν μπορούν να δουν πώς θα ωφεληθούν οι ίδιοι ως άτομα. Δεδομένου ότι τα τοπικά οφέλη της παγκοσμιοποίησης (από την δημιουργία θέσεων εργασίας μέχρι τα αγαθά σε φθηνότερες τιμές) συχνά δεν είναι καλά κατανοητά ή αγνοούνται σκόπιμα από ορισμένους τοπικά εστιασμένους ενδιαφερόμενους, οι ηγέτες των επιχειρήσεων και οι εταιρείες τους πρέπει να είναι διατεθειμένοι να τα διαφημίσουν. Εάν δεν το κάνουν αυτό, οι φωνές κατά της παγκοσμιοποίησης θα υπερκαλύψουν τις άλλες και θα περικόψουν τις ευκαιρίες που προσφέρει η μετατόπιση στην πλευρά της ζήτησης για δισεκατομμύρια συνδεδεμένους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Το δεύτερο ζήτημα είναι η επέκταση της μεσαίας τάξης και ο πολλαπλασιασμός της τεχνολογίας. Οι δίδυμες δυνάμεις της αύξησης του πλούτου (που αντανακλάται στην άνοδο της παγκόσμιας μεσαίας τάξης) και της επέκτασης της τεχνολογίας των επιχειρήσεων και της κατανάλωσης, θα διαμορφώσουν το επιχειρηματικό και πολιτικό κλίμα κατά την επόμενη δεκαετία.

Η άνοδος του παγκόσμιου βιοτικού επιπέδου ήταν ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα. Από το 1990 έως το 2010, για παράδειγμα, 1,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι μετακινήθηκαν στη μεσαία τάξη σε όλο τον κόσμο και 1,8 δισεκατομμύρια περισσότεροι αναμένεται να το πράξουν μέχρι το 2025. Τα άτομα με αυξανόμενα εισοδήματα έχουν εξελιχθεί (και θα συνεχίσουν να εξελίσσονται) σε καταναλωτές οικιακών αγαθών και υπηρεσιών δυνάμενους να κάνουν διακρίσεις, καθώς και αφοσιωμένοι πολίτες που έχουν επίγνωση του τι κάνουν (ή δεν κάνουν) οι εκπρόσωποί τους στην κυβέρνηση για την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης.

Στο μέτωπο της τεχνολογίας, θα δούμε ότι η ρομποτική συνεχίζει να εξελίσσεται σε στοιχείο-κλειδί της παραγωγής, και σε ένα έμβλημα τόσο των ευκαιριών όσο και των προκλήσεων που συνδέονται με την αυτοματοποίηση στους χώρους εργασίας. Η ρομποτική μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα και να μειώσει τις τιμές για αγαθά και υπηρεσίες, αλλά μειώνει επίσης την ανάγκη για ανθρώπινη εργασία -μια εξέλιξη που θα μπορούσε να επηρεάσει την αγορά εργασίας και να προκαλέσει παρέμβαση κυβερνητικών αξιωματούχων. Ομοίως, τα μη επανδρωμένα αερο-οχήματα (drones) είναι πιθανό να αναλάβουν μεγαλύτερο ρόλο στο εμπόριο, ξεκινώντας από την δυνατότητα να διαταράξουν ολόκληρη την βιομηχανία παραδόσεων [αγαθών (delivery)]. Οι συνήθεις εργασίες, όπως οι αγορές στα μαγαζιά, είναι πιθανό να γίνουν λιγότερο συνηθισμένες, καθώς τα drones θα επιταχύνουν τους χρόνους παράδοσης σχεδόν σε οποιαδήποτε τοποθεσία. Αλλά ποιο αντιστάθμισμα θα αποδεχθούμε, για παράδειγμα, στην απασχόληση, την κυκλοφοριακή συμφόρηση και την ασφάλεια;

Από την πλευρά των καταναλωτών, η συνεχής διάδοση τεχνολογιών, όπως τα smartphone με δυνατότητα βίντεο και η δημοφιλία των πλατφορμών επικοινωνίας όπως το Twitter, και οι προσαρμοσμένες πλατφόρμες ραδιοτηλεοπτικών μεταδόσεων όπως το YouTube, θα αυξήσουν την διαφάνεια με τρόπους που θέτουν προκλήσεις στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα. Οι εταιρείες θα πρέπει να παραμένουν παγκοσμίως συνεπείς (δεδομένου ότι η παρουσία τους στο διαδίκτυο θα είναι προσβάσιμη σε παγκόσμιο επίπεδο), ενώ πάντα θα ετοιμάζονται για το ενδεχόμενο ότι μια καταναλωτικά καθοδηγούμενη εκστρατεία, ενεργοποιημένη μέσω βίντεο και κοινωνικών μέσων ενημέρωσης, να γίνει εκρηκτική και να απειλήσει την φίρμα.

Ο ισχυρός συνδυασμός των υψηλότερων εισοδημάτων με την μεγαλύτερη πρόσβαση στην τεχνολογία θα οδηγήσει τους πολίτες, τους πελάτες και τους επενδυτές να γίνουν πιο εμπλεκόμενοι και πιο απαιτητικοί. Θα περιμένουν προϊόντα και υπηρεσίες που είναι προσαρμοσμένες και υποστηρίζονται από έξυπνες τεχνολογίες για να κάνουν την ζωή τους ευκολότερη και αποτελεσματικότερη και αν δεν ικανοποιηθούν οι προσδοκίες τους, δεν θα έχουν καμία επιφύλαξη για να πάνε τα χρήματά τους (ή τις ψήφους τους) αλλού.

Ειδικότερα, οι επιχειρήσεις πρέπει να εκμεταλλεύονται επιθετικά τις τεχνολογίες που θα τους επιτρέψουν να αναπτύξουν επιχειρηματικά μοντέλα που είναι ψηφιακά και κοινωνικά εστιασμένα. Οι επιτυχημένοι ηγέτες των επιχειρήσεων θα κατανοήσουν ότι η στρατηγική τους θα απαιτήσει κάτι περισσότερο από απλά να αποκτήσουν εταιρείες τεχνολογίας και να προσπαθήσουν να τις ενσωματώσουν -θα απαιτήσει εταιρικά στελέχη για να δημιουργήσουν εσωτερικές δυνατότητες και να ηγηθούν σε μια αλλαγή νοοτροπίας που θα καταστήσει σαφές στους εργαζομένους και τους πελάτες ότι επωφελούνται ατομικά με το να ενσωματώσουν αυτές τις τεχνολογικές μεταβολές.

Το τρίτο ζήτημα θα είναι η εναρμόνιση των διαφορετικών γενεών και απόψεων. Εν μέσω όλου του σχολιασμού σχετικά με τις ψηφιακές τεχνολογίες, οι οποίες αποκόπτουν τους ανθρώπους μέσα στις ίδιες τους τις κοινότητες, υπάρχει μια πιο αισιόδοξη (και παραβλεφθείσα) πραγματικότητα: Οι τεχνολογίες αυτές οδηγούν την εναρμόνιση μεταξύ ανθρώπων διαφορετικών γενεών και διαφορετικών απόψεων. Για τις επιχειρήσεις, αυτή η εναρμόνιση παρουσιάζει μια τεράστια ευκαιρία -αλλά και σημαντικό κίνδυνο.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι άνθρωποι της χιλιετηρίδας [στμ: οι millennials, όσοι γεννήθηκαν μεταξύ 1980 και 2000] σε όλο τον κόσμο συνδέονται μεταξύ τους με το ότι είναι η πρώτη γενιά που ανατράφηκε ψηφιακά. Έχουν ζήσει το μεγαλύτερο μέρος ή το σύνολο της ζωής τους συνδεδεμένοι με το Διαδίκτυο και, όλο και περισσότερο, με τον υπόλοιπο κόσμο, και τείνουν να είναι πιο παγκόσμιοι στη νοοτροπία τους. Αλλά ακόμη και όσοι είναι μεγαλύτεροι, όπως οι Generation X και οι baby boomers, έχουν κάποιο βασικό επίπεδο ψηφιακής ευχέρειας και λειτουργικότητας και η συμπεριφορά των γενεών είναι πιο παρόμοια από ότι συνήθως πιστεύεται. Δείτε το Facebook. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, μια μελέτη της Pew δείχνει [13] ότι ενώ το 87% των ατόμων ηλικίας 18 έως 29 ετών χρησιμοποιούν το Facebook, το ίδιο κάνει το 73% αυτών που είναι 30-49, το 63% των ατόμων που είναι 50-64 ετών, και το 56% των ατόμων άνω των 65 ετών.

Αυτοί οι αριθμοί, οι οποίοι είναι παρόμοιοι και για άλλους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης [14], παρουσιάζουν την δυνατότητα των εταιρειών να εκμεταλλεύονται την τεχνολογία για να ενισχύσουν την επικοινωνία, και την συντροφικότητα, με τους εργαζόμενούς τους. Στην διαδικασία, η διοίκηση μπορεί να οικοδομήσει εμπιστοσύνη με τους εργαζομένους -και οι εργαζόμενοι μπορούν να οικοδομήσουν εμπιστοσύνη μεταξύ τους. Παρόλο που οι ανταμοιβές που προέρχονται από την έξυπνη χρήση της τεχνολογίας μπορεί να είναι μεγαλύτερες από ό, τι στο παρελθόν, οι ελλείψεις στην τεχνολογία μπορούν επίσης να φέρουν υψηλότερο κόστος, συμπεριλαμβανομένων των παραπόνων των υπαλλήλων που γίνονται δημοσίως ή των μαζικών αποχωρήσεων.

Η ίδια δυναμική παίζει και στις εξωτερικές στρατηγικές των εταιρειών. Μπορούν επίσης να εκμεταλλευτούν την τεχνολογία για να προσελκύσουν περισσότερους καταναλωτές παγκοσμίως και να ανταποκριθούν στις αυξημένες πιέσεις των καταναλωτών που υπάρχουν στην ψηφιακή εποχή, όπως η διαφάνεια, οι επικοινωνίες, η ταχύτητα και η προσαρμοστικότητα. Οι πιέσεις αυτές μόνο θα αυξηθούν κατά την επόμενη δεκαετία, καθώς πάνω από ένα δισεκατομμύριο νέοι θα εισέλθουν στην παγκόσμια αγορά εργασίας, οπότε οι millennials θα αποτελούν το 75% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού.

Σε έναν κόσμο που διαμορφώνεται όλο και περισσότερο από τις ψηφιακές δυνάμεις, οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν τόσο μεγαλύτερες ευκαιρίες όσο και μεγαλύτερους κινδύνους. Όπως πάντα ήταν αληθές, η διοίκηση πρέπει να εντοπίσει και να ενσωματώσει ηγέτες από κάθε γενιά για να προωθήσει τις στρατηγικές τους και να διαμορφώσει την δική τους λήψη αποφάσεων. Θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό να τοποθετηθούν άτομα από ψηφιακά αναβαθμισμένες γενιές σε ρόλους διοίκησης, έτσι ώστε οι ικανότητές τους και ο παγκόσμιος προσανατολισμός να ενσωματωθούν στις διαδικασίες μιας εταιρείας. Αυτό θα είναι απαραίτητο καθώς μια επιχείρηση επιδιώκει να ευθυγραμμιστεί στενά τόσο με τους δικούς της εργαζόμενους όσο και με τους πελάτες της.

Ένα τέταρτο ζήτημα, ιδίως για τις εταιρείες, καθορίζει ποιες ευκαιρίες δημιουργούνται από την διάδοση των νέων τεχνολογιών και πώς να τις αξιοποιήσουν. Η πρόοδος σε αυτά τα μέτωπα εξαρτάται από την ανάπτυξη ενός σύγχρονου επιχειρηματικού μοντέλου, της εταιρικής δομής και του συστήματος διοίκησης που συλλαμβάνει αυτές τις ευκαιρίες. Μια κατευθυντήρια αρχή θα πρέπει να δείχνει στα εκλογικά σώματα ένα μονοπάτι για το μέλλον ενώ θα παρέχει παράλληλα απλές λύσεις χαμηλού κόστους που βασίζονται στις σύγχρονες τεχνολογίες για την προώθηση της ταχύτητας και της ανταπόκρισης.

Τα επιχειρηματικά μοντέλα πλατφόρμας παρείχαν λύσεις -αποτελούσαν απάντηση σε πιο απαιτητικούς και διασυνδεδεμένους πελάτες και εκλογικά σώματα. Εκείνοι που θέλουν να μετακινηθούν, ιδιαίτερα σε ώρες αιχμής, δεν ήθελαν να είναι στο έλεος των αναξιόπιστων και απαρχαιωμένων υπηρεσιών ταξί. Και εκείνοι που χρειάζονται καταλύματα ήθελαν επιλογές πέρα από αυτές που προσφέρονται από την ξενοδοχειακή βιομηχανία και την βιομηχανία καταλυμάτων. Έτσι έγινε η ανάδυση των Uber και Airbnb.

Ωστόσο, ορισμένα θέματα διαχείρισης με τις εταιρείες πλατφόρμας παραμένουν ανεπίλυτα. Πάρτε την ασφάλεια, για παράδειγμα. Ένας μικρός αριθμός οδηγών της Uber επιτέθηκαν σε επιβάτες τους και ένας μικρός αριθμός φιλοξενούντων της Airbnb επιτέθηκε σε φιλοξενούμενους. Η πρόκληση για τις εταιρείες πλατφόρμας είναι να ενσταλάξουν σε αυτούς με τους οποίους σχετίζονται το ίδιο επίπεδο πειθαρχίας που ισχύει για τους εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης. Η δημόσια αντίληψη για τις εταιρείες πλατφόρμας είναι ένα υποπροϊόν οποιουδήποτε συνδέεται με τις εταιρείες αυτές, ανεξάρτητα από το πόσο απομακρυσμένη μπορεί να είναι η συσχέτιση.

Είναι σαφές ότι οι ευκαιρίες για τις εταιρείες θα είναι τεράστιες τα επόμενα δέκα χρόνια. Αλλά οι ανταγωνιστικές πιέσεις θα είναι μεγαλύτερες και το τίμημα της αποτυχίας θα είναι υψηλότερο. Ομοίως, αν οι κυβερνήσεις δεν παρέχουν ποιοτική εκπαίδευση, ασφάλεια και υγειονομική περίθαλψη ή εάν δεν καταφέρουν να σημειώσουν πρόοδο στην καταπολέμηση της διαφθοράς, δεν θα επιτρέψουν στις τοπικές επιχειρήσεις και τους πολίτες τους να μετακινηθούν προς αυτό το μέλλον ευκαιριών. Τελικά, οι ηγέτες αυτών των κυβερνήσεων θα απομακρυνθούν από την εξουσία και οι άνθρωποι που ζουν υπό αυτές τις κυβερνήσεις θα κινδυνεύουν να μείνουν πίσω.

Εάν οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις πρόκειται να γίνουν αποδεκτές από τους καταναλωτές και τους ψηφοφόρους και διατηρήσουν αυτή την υποστήριξη, πρέπει να είναι σε θέση να προσαρμόζονται συνεχώς στις αναδυόμενες τεχνολογίες. Πρέπει να είναι πρόθυμες και ικανές να αμφισβητήσουν τις πιο «ιερές αγελάδες» τους και να εκτιμήσουν την πραγματική συνάφειά τους με ένα μέλλον που διαμορφώνεται από πολύ διαφορετικές δυνάμεις. Οι ηγέτες των επιχειρήσεων πρέπει να είναι πρόθυμοι να οδηγήσουν την οργανωτική αλλαγή ακόμη και όταν ξέρουν ότι θα αντιμετωπίσουν άμεσα ισχυρή αντίσταση. Όσο περισσότερο όμως περιμένουν να μετακινηθούν στο μέλλον, τόσο πιο δύσκολο θα γίνει.

ΕΝΑΣ ΚΟΙΝΟΣ ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΜΠΡΟΣ

Πιστεύω ότι οι επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις πρέπει να έχουν κοινό στόχο. Πρέπει να φέρνουν τους ανθρώπους μαζί σε παγκόσμιο και εθνικό επίπεδο για να δημιουργήσουν μια συνεργατική, προοδευτική και ισορροπημένη πορεία προς τα εμπρός. Αυτό που άλλαξε, και αυτό που δίνει σε αυτόν τον στόχο μια νέα επιτακτικότητα, είναι η οικονομική αστάθεια και η πολιτική αβεβαιότητα που διαδίδεται σε όλο τον κόσμο.

Ενόψει της αστάθειας και της αβεβαιότητας, οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις δεν πρέπει να χάσουν την επαφή τους με ένα από τα σημαντικότερα διδάγματα των τελευταίων δύο δεκαετιών: Τα άτομα και οι κοινότητες που έχουν ευημερήσει το έκαναν επειδή ανέπτυξαν τις δεξιότητες που απαιτούνται για το μέλλον, αγκάλιασαν έναν πιο διασυνδεδεμένο και ποικίλο κόσμο και έγιναν κόμβοι για καινοτόμες συμπεριφορές και επενδύσεις.

Αυτή η διαδικασία έχει ανεβάσει το βιοτικό επίπεδο για εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους, αλλά οι νέες ευκαιρίες αναπόφευκτα σημαίνουν ότι ορισμένες θέσεις εργασίας εξαλείφονται στην διαδικασία και άτομα εκτοπίζονται. Όπως σημείωσα πριν από δέκα χρόνια, εάν η παγκοσμιοποίηση παραμείνει χωρίς αντιμετώπιση, η δυσαρέσκεια θα αυξηθεί. Η κυβέρνηση έχει να διαδραματίσει έναν ρόλο στην επίλυση του προβλήματος, συγκεκριμένα με την θέσπιση πολιτικών που αντιμετωπίζουν πραγματικά την μετάβαση στο μέλλον, αντί να συσκοτίζουν πράγματα λόγω πολιτικής σκοπιμότητας. Αυτές οι πολιτικές πρέπει να δίνουν στους ανθρώπους τα εργαλεία και τις δεξιότητες για να αξιοποιήσουν νέες ευκαιρίες. Οι εταιρείες μπορούν και πρέπει να διαδραματίσουν άμεσο ρόλο στην συνεργασία με τις κυβερνήσεις για την ανάπτυξη και εφαρμογή αυτών των πολιτικών.

Το κλειδί τώρα για τους πεφωτισμένους ηγέτες είναι να αναπτύσσουν και να εκσυγχρονίζουν συνεχώς μοντέλα για τις επιχειρήσεις και την κυβέρνηση. Εάν δεν το κάνουν, θα παρατηρήσουμε αύξηση της αδιαλλαξίας και των εντάσεων. Εάν το κάνουν, είμαι βέβαιος ότι οι προκλήσεις του σήμερα και του αύριο μπορούν να ξεπεραστούν με τρόπους που προσφέρουν μεγαλύτερη ευγένεια, περισσότερη απασχόληση, υψηλότερα εισοδήματα και μεγαλύτερη ευημερία για τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-10-14/global-enterprise

Σύνδεσμοι:
[1] https://fred.stlouisfed.org/series/CIVPART
[2] http://www.mckinsey.com/global-themes/employment-and-growth/poorer-than-...
[3] https://www.moodys.com/research/Moodys-US-non-financial-corporates-cash-...
[4] https://www.conference-board.org/retrievefile.cfm?filename=The-Conferenc...
[5] http://www.theatlantic.com/international/archive/2016/07/trust-instituti...
[6] http://data.worldbank.org/indicator/IT.CEL.SETS.P2?end=2014&start=1960&v...
[7] http://www.statista.com/topics/1164/social-networks/
[8] http://www.internetlivestats.com/internet-users/
[9] http://www.slideshare.net/sfamilian/working-with-big-data-jan-2016-part-...
[10] https://www.linkedin.com/pulse/its-your-fathers-globalization-anymore-ja...
[11] http://www.afr.com/it-pro/how-demandanalytics-made-netflixs-house-of-car...
[12] http://www.mckinsey.com/business-functions/operations/our-insights/3-d-p...
[13] http://www.pewinternet.org/2015/01/09/demographics-of-key-social-network...
[14] https://socialmediaweek.org/blog/2015/04/9-major-social-networks-age/

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition