Το κλειδί για την επίτευξη ειρήνης στην Αφρική

Τον Δεκέμβριο του 2013, ανταγωνιστικές ομάδες του κυβερνώντος κόμματος του Νοτίου Σουδάν βύθισαν την χώρα σε έναν τρομακτικό εμφύλιο πόλεμο, καθώς πολέμησαν για τα λάφυρα του νεώτερου κράτους του κόσμου. Τον τέταρτο χρόνο, η σύγκρουση είχε καταστρέψει την οικονομία, είχε ως αποτέλεσμα δεκάδες χιλιάδες θανάτους, έφερε εκατοντάδες χιλιάδες στο χείλος του λιμού και εκτόπισε περισσότερα από τέσσερα εκατομμύρια ανθρώπους, καθιστώντας την [σύγκρουση] τη μεγαλύτερη προσφυγική κρίση στην Αφρική από την γενοκτονία του 1994 στην Ρουάντα. Και όμως, ανάμεσα σε όλα τα δεινά, μια μικρή κλίκα κυβερνητικών ελίτ και οι παρέες τους μέσα και έξω από το Νότιο Σουδάν ωφελήθηκαν οικονομικά από τις μάχες, απορροφώντας τον πετρελαϊκό πλούτο της χώρας και αποθηκεύοντας τα χρήματα στους ιδιωτικούς τραπεζικούς λογαριασμούς τους και σε πολυτελή ακίνητα σε γειτονικές χώρες.

Οι κορυφαίοι αξιωματούχοι του Νοτίου Σουδάν και οι οικογένειες και οι συνεργάτες τους λειτουργούν ως οι κύριοι ευεργετημένοι από κερδοφόρες συμβάσεις και κλέβουν εκπληκτικά ποσά από τα κρατικά ταμεία. Όπως αποκαλύπτει μια νέα έρευνα του The Sentry [2], μεταξύ 2014 και 2015, κορυφαίοι πολιτικοί, στρατιωτικοί ηγέτες, κρατικές υπηρεσίες και εταιρείες που ανήκουν σε πολιτικούς και στα μέλη των οικογενειών τους, έχουν λεηλατήσει περισσότερα από 80 εκατομμύρια δολάρια. Για να αναφέρουμε μόνο ένα παράδειγμα, η Mary Ayen Mayardit, η σύζυγος του προέδρου Salva Kiir, κατέχει μερίδιο μιας αεροπορικής μεταφορικής εταιρίας που έλαβε μισή ντουζίνα πληρωμές από την κρατική πετρελαϊκή εταιρεία Nilepet. Τα κεφάλαια χρησιμοποιήθηκαν στην συνέχεια για στρατιωτικές επιχειρήσεις και επιχειρήσεις εθνικής ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων τριών πληρωμών κατά την διάρκεια μιας έντονης περιόδου μαχών μεταξύ Απριλίου και Μαΐου 2015. Αυτή η αδιαφανής διαδικασία στρατιωτικών προμηθειών επιτρέπει στην πρώτη οικογένεια να επωφεληθεί οικονομικά από τον πόλεμο -μια τεράστια σύγκρουση συμφερόντων.

Κυβερνητικά στρατεύματα και τανκς στην ανατολική πόλη Rumangabo του Κονγκό, στις 26 Ιουλίου 2012. JAMES AKENA / REUTERS
----------------------------------------------------------------------------

Άλλα έγγραφα που προμηθεύτηκε το Sentry, δείχνουν πώς ο Stephen Dhieu Dau, τότε υπουργός Πετρελαίου, χρησιμοποίησε έσοδα από το πετρέλαιο για να στηρίξει μια πολιτοφυλακή που φέρεται να διέπραξε θηριωδίες. Μια εταιρεία που ανήκει εν μέρει στην Ajok Wol Atak, σύζυγο του τότε αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων, Paul Malong Awan˙ τον Bol Bol Aguer Dok, τον ανιψιό του Dau˙ και τον Garwec Nyok Kekui, επιχειρηματικό συνεργάτη του υπουργού Πετρελαίου, έλαβε επίσης πληρωμές από τη Nilepet για επιχειρήσεις που σχετίζονται με τον πόλεμο κατά την κορύφωση της σύγκρουσης στις αρχές του 2015. Καθένας από αυτούς τους ίδιους αξιωματούχους διαθέτει επίσης ακίνητα υψηλού επιπέδου στην γειτονική Κένυα και την Ουγκάντα. Οι περιουσίες τους είναι κρυμμένες μακριά, ασφαλώς έξω από τα σύνορα του Νοτίου Σουδάν, ενώ ο πόλεμος που δημιούργησαν μαίνεται, καθιστώντας την ζωή μια κόλαση για τον υπόλοιπο πληθυσμό της χώρας.

Το σενάριο στο Νότιο Σουδάν [3] δεν είναι καθόλου μοναδικό. Κάτι παρόμοιο παίζει σε πολλές αφρικανικές χώρες που έχουν διχαστεί από συγκρούσεις, όπως η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και το Σουδάν. Το πετρέλαιο, ο χρυσός, τα διαμάντια, το κοβάλτιο, ο χαλκός και μια ποικιλία άλλων κοιτασμάτων ορυκτών όπως και η διακίνηση [στοιχείων της] άγριας φύσης παρέχουν τεράστιες ευκαιρίες για όσους βρίσκονται στην εξουσία να γεμίζουν τις δικές τους τσέπες. Η βίαιη καταστολή όλων των μορφών αντιπολίτευσης θεωρείται ο μόνος τρόπος για να διατηρηθεί ο έλεγχος των λάφυρων.

Είναι αξιοσημείωτο ότι αυτή την στιγμή δεν υπάρχει συντονισμένη στρατηγική για την διακοπή της παράνομης απορρόφησης χρημάτων από τους ηγέτες και τους ξένους επιχειρηματικούς εταίρους τους. Για τους ηγέτες, η εγκατάλειψη της εξουσίας σχεδόν σίγουρα σημαίνει ότι χάνουν την πρόσβαση στα λάφυρα, και ίσως [να σημαίνει] ότι πρέπει να αντιμετωπίσουν μια ποινική δίωξη. Κάθε χρόνο, δισεκατομμύρια δολάρια βοήθειας εισρέουν στην Αφρική: Οι φορολογούμενοι και οι δωρητές σε όλο τον κόσμο χρηματοδοτούν δυνάμεις διατήρησης της ειρήνης, προγράμματα οικοδόμησης κράτους, ανθρωπιστική βοήθεια, εκλογές και ειρηνευτικές διαδικασίες. Ωστόσο, τίποτε από αυτή την υποστήριξη δεν μπόρεσε να αποτρέψει τους διεφθαρμένους ηγέτες και το δίκτυο των ωφελημένων τους από το να κλέψουν δισεκατομμύρια δολάρια.

Αυτό είναι το μοιραίο ελάττωμα της ειρήνευσης στην Αφρική: Εκείνοι που υποστηρίζουν την διαμεσολάβηση δεν έχουν την αναγκαία δύναμη για να σταματήσουν τα διεφθαρμένα πρόσωπα από το να χρησιμοποιούν τις δυνάμεις τους για να βομβαρδίζουν, να καίνε, να φυλακίζουν, να φιμώνουν, να βασανίζουν, να οδηγούν στην λιμοκτονία, να εξαθλιώνουν, να δολοφονούν και να βιάζουν για να κρατήσουν ή να κερδίσουν την εξουσία. Οι ειρηνευτικές συνομιλίες στο Νότιο Σουδάν, για παράδειγμα, είναι επί του παρόντος κολλημένες επειδή ο Kiir και οι σύμμαχοί του απέρριψαν κάθε ιδέα μοιράσματος της εξουσίας με τους αντάρτες, αφού μια τέτοια ρύθμιση θα απαιτούσε να εγκαταλείψουν την αποκλειστική τους λαβή στην χονδροειδώς κατασκευασμένη μηχανή λεηλασίας που έχουν μεταμφιέσει ως κυβέρνηση.