Μπορεί η Γαλλία να είναι η νέα γέφυρα της Αμερικής στην Ευρώπη; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μπορεί η Γαλλία να είναι η νέα γέφυρα της Αμερικής στην Ευρώπη;

Ο γαλλικός πραγματισμός συναντά το «Πρώτα η Αμερική»

Οι Γάλλοι διπλωμάτες μοιράζονται μερικές βασικές απόψεις για την θέση και τον ρόλο της Γαλλίας στον κόσμο. Η ανεξαρτησία, που βρίσκεται στο επίκεντρο της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας (και μεταφράζεται σε μια λατρευτική προσκόλληση στην πυρηνική αποτροπή, μια συνεχή επένδυση στις στρατιωτικές δυνάμεις της και μια άρνηση να δεχτεί στα τυφλά την αμερικανική κυριαρχία), μεταδίδεται από συνθήματα όπως του Hubert Védrine «φίλη, σύμμαχος αλλά όχι ευθυγραμμισμένη», για να περιγράψει την σχέση της Γαλλίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Υπάρχει και μια γαλλική ιδιαιτερότητα: Η χώρα της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη πιστεύει στην παγκόσμια αποστολή της, είτε για να δώσει φωνή σε εκείνους που δεν έχουν φωνή -όπως έδειξε ο Macron όταν έφερε έναν Μαλιανό μαθητή και έναν Λίβυο μετανάστη μαζί του κατά την επίσκεψή του στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ- είτε για να ενώσει την χώρα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Η Γαλλία επίσης αγαπά πολύ την δέσμευσή της στο ευρωπαϊκό σχέδιο. Είναι βαθιά πεπεισμένη για την υπαρξιακή αναγκαιότητα του γαλλογερμανικού δεσμού [3] και θα ήθελε να οικοδομήσει μια Ευρωπαϊκή Ένωση καθ’ εικόνα της. Πέρα από τις ενοποιητικές έννοιες της ανεξαρτησίας, του εξεψιοναλισμού και του ευρωπαϊσμού, η ελίτ της γαλλικής πολιτικής μοιράζεται επίσης μια ισχυρή αίσθηση ρεαλισμού, που την βοηθά να αντιμετωπίσει τον Τραμπισμό καλύτερα από όσο οι Ευρωπαίοι ομόλογοί της. Σε κάποιο βαθμό, η εξέλιξη της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ υπό τον Trump έχει ως αποτέλεσμα θέσεις συχνά κοντά στις γαλλικές απόψεις ή τουλάχιστον συνεπείς με τις γαλλικές προσδοκίες.

Πράγματι, η Γαλλία δεν ανησυχεί πολύ για την απειλή του Trump για την Δύση και την φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη, την οποία το Παρίσι έχει συχνά αντιληφθεί ως την αμερικανο-κεντρική τάξη. Κατά τα τελευταία 70 χρόνια, στην χρυσή εποχή της αμερικανικής ισχύος, η Γαλλία έχει επανειλημμένα αναζητήσει τρόπους για να απο-Δυτικοποιήσει την δική της εξωτερική πολιτική –παίρνοντας θέση ως η φωνή του Τρίτου Κόσμου την δεκαετία του 1960 και του 1970, σηματοδοτώντας την δική της μετα-αποικιακή αραβική πολιτική ως μια γέφυρα μεταξύ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής ή εκφράζοντας ανησυχίες στο όνομα του υπόλοιπου κόσμου κατά την σύγκρουση με την Ουάσινγκτον για τον πόλεμο στο Ιράκ. Ως εκ τούτου, η πεποίθηση του Trump ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρέπει να συμπεριφέρονται διαφορετικά και καλύτερα από όσο άλλες χώρες ή να φέρουν βάρος περισσότερο από άλλες χώρες είναι μια μορφή από-Δυτικοποίησης της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ και ταιριάζει με το όραμα της Γαλλίας [4].

Η προτίμηση της διοίκησης του Trump για τα συμφέροντα αντί των αξιών, εν τω μεταξύ, δεν έχει απασχολήσει τόσο τους Γάλλους, διότι η Γαλλία δεν υιοθέτησε ποτέ πλήρως την έννοια μιας κοινότητας αξιών μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού. Ακόμη και όταν αναγνωρίζει τις παράλληλες δημοκρατικές επαναστάσεις που συνέβησαν ταυτόχρονα και στις δύο χώρες, η Γαλλία θέλει να επισημαίνει ότι οι συλλογικές προτιμήσεις διέφεραν πολύ μεταξύ τους. Η Γαλλία και οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν πάντα διαφορετικές αντιλήψεις για τα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας (ρόλος του κράτους, εμπιστοσύνη στους δημόσιους θεσμούς), διαφορετική κατανόηση ορισμένων βασικών θεμελιωδών δικαιωμάτων (ελευθερία λόγου, κοσμικότητα) και ακόμη και διαφορετικές αντιλήψεις για την κατανάλωση και τον ανταγωνισμό στην αγορά. Η Γαλλία ήταν πάντα μεταξύ των σκεπτικιστών για τις διατλαντικές διαπραγματεύσεις ελεύθερου εμπορίου, από τη Νέα Διατλαντική Αγορά (New Transatlantic Marketplace) της δεκαετίας του '90 έως την πρόσφατη Διατλαντική Εταιρική Σχέση για το Εμπόριο και τις Επενδύσεις (Transatlantic Trade and Investment Partnership, ΤΤΙΡ). Ο Macron θεωρεί ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν την ίδια αφοσίωση στην ισότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη όπως η Ευρώπη.

20042018-2.jpg

Οι Macron και Trump μιλούν καθώς φεύγουν από το μουσείο Les Invalides στο Παρίσι, στις 13 Ιουλίου 2017. IAN LANGSDON / REUTERS
-----------------------------------------------------------------------

Ενστικτωδώς, οι Γάλλοι είναι τόσο επικριτικοί απέναντι στον Trump όσο ο κάθε Ευρωπαίος που βλέπει σε αυτόν, όπως το έθεσε ο καθηγητής στο Johns Hopkins, Hal Brands, «ένα συνδυασμό των χειρότερων του Μπους και των χειρότερων του Ομπάμα». Για τους Γάλλους, όμως, ο Trump δεν είναι αποστασιοποιημένος στην προσέγγισή του στις διατλαντικές σχέσεις, πέρα από την ωμή μορφή της επικοινωνίας του. Τόσο οι επικριτικές παρατηρήσεις του όσο και οι (σπανιότερες) θετικές παρατηρήσεις του σχετικά με τους Ευρωπαίους συμμάχους βρίσκουν αντηχήσεις στις προηγούμενες προεδρίες των ΗΠΑ. Οι Γάλλοι ακούν την ηχώ του Μπους –υπό τον οποίο η εξωτερική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών καθορίστηκε από μονομέρεια, συντηρητισμό και μιλιταρισμό- και την ηχώ του Ομπάμα, υπό τον οποίο η σωφροσύνη αναπτύχθηκε μέχρι του σημείου της απόσυρσης ή της αδράνειας. Τόσο η εποχή του Μπους όσο και η εποχή του Ομπάμα έφεραν στιγμές τριβής με την Γαλλία -διαμάχες για το Ιράκ και την Συρία αντίστοιχα- γεγονός που εξηγεί εν μέρει την γαλλική έλλειψη νοσταλγίας.