Μια πραγματική πορεία προς την ειρήνη στην κορεατική χερσόνησο | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μια πραγματική πορεία προς την ειρήνη στην κορεατική χερσόνησο

Η πρόοδος και η υπόσχεση της διάσκεψης κορυφής Moon-Kim

Δώδεκα ώρες στο Panmunjom -το χωριό της αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης μεταξύ Βόρειας και Νότιας Κορέας που εδώ και πολύ καιρό συμβόλιζε την διαίρεση και τον πόλεμο- παρήγαγαν ένα απροσδόκητο θαύμα ειρήνης [1] την Παρασκευή. Στην Διακήρυξη του Panmunjom, ο Moon Jae-in [2] και ο Kim Jong Un, οι ηγέτες της Νότιας και της Βόρειας Κορέας, δεσμεύθηκαν ότι «δεν θα υπάρξει πλέον πόλεμος στην Κορεατική Χερσόνησο, και έτσι ξεκίνησε μια νέα εποχή ειρήνης». Δεδομένων των στρατιωτικών προκλήσεων της Βόρειας Κορέας, του αυξανόμενου βορειοκορεατικού πυρηνικού οπλοστασίου [3] και της έντονης αίσθησης της κρίσης που είχε στοιχειώσει τους Νοτιοκορεάτες τον περασμένο χρόνο, μια τέτοια αντιστροφή φαίνεται σουρεαλιστική. Ωστόσο, αφού παρακολούθησα και τις τρεις συνόδους κορυφής μεταξύ των δύο Κορεών (το 2000, το 2007 και το 2018), πιστεύω ότι αυτή η τελευταία συνιστά πραγματική πρόοδο και θέτει τις βάσεις για διαρκή ειρήνη.

02052018-1.jpg

Ο Kim Jong Un (αριστερά) και ο Νοτιοκορεάτης πρόεδρος, Moon Jae-in, στην Panmunjom, τον Απρίλιο του 2018. REUTERS
--------------------------------------------------------------------

Αν και πολλά σχόλια επικεντρώθηκαν στις εναπομείνασες δυσκολίες, οι οποίες είναι σημαντικές, τα σχόλια αυτά έχουν παραβλέψει το πόσα πολλά επιτεύχθηκαν την περασμένη εβδομάδα. Ο Μουν και ο Κιμ δεν ανέλαβαν απλώς δεσμεύσεις υψηλού επιπέδου˙ παρέθεσαν επίσης συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για την εφαρμογή τους, και πήραν συγκεκριμένα μέτρα που θα έχουν άμεσες επιπτώσεις στην διευκόλυνση της συνεργασίας και την πρόληψη μιας σύγκρουσης [4]. Αυτό αποτελεί αιτία ελπίδας ότι παρ’ όλες τις εναπομένουσες προκλήσεις, μια ολοκληρωμένη ειρηνευτική συμφωνία που περιλαμβάνει πραγματική αποπυρηνικοποίηση από την Βόρεια Κορέα είναι εφικτή μέσα σε λίγα χρόνια, αν όχι τους προσεχείς μήνες.

ΤΕΛΕΙΩΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΗΣ ΚΟΡΕΑΣ

Τα απτά αποτελέσματα της συνόδου κορυφής είναι σημαντικά. Εξομάλυνε με επιτυχία τις δια-κορεατικές σχέσεις και οι δύο ηγέτες συμφώνησαν να «διεξάγουν διάλογο και διαπραγματεύσεις σε διάφορους τομείς, μεταξύ άλλων στο ανώτατο επίπεδο, και να λάβουν ενεργά μέτρα για την εφαρμογή των συμφωνιών που επετεύχθησαν στην Σύνοδο Κορυφής». Θα δημιουργήσουν ένα κοινό γραφείο σύνδεσης με μόνιμους εκπροσώπους και από τις δύο πλευρές και θα ενθαρρύνουν την ενεργό συνεργασία, τις ανταλλαγές, τις επισκέψεις και τις επαφές σε όλα τα επίπεδα. Συμφώνησαν επίσης να προχωρήσουν σε προγράμματα επανένωσης για οικογένειες που χωρίστηκαν μεταξύ Βόρειας και Νότιας Κορέας, με αφορμή την Ημέρα Εθνικής Απελευθέρωσης στις 15 Αυγούστου. Και θα υπάρξουν πρακτικά βήματα για την σύνδεση και τον εκσυγχρονισμό των σιδηροδρόμων και των οδών, βασιζόμενοι σε μια συμφωνία του 2007.

Η σύνοδος κορυφής οδήγησε επίσης στην σύναψη συμφωνίας για την άμβλυνση της στρατιωτικής έντασης και την εξάλειψη του κινδύνου πολέμου [5] στην κορεατική χερσόνησο. Και οι δύο ηγέτες συμφώνησαν να σταματήσουν εντελώς όλες τις εχθρικές ενέργειες ο ένας εναντίον του άλλου σε κάθε τομέα, συμπεριλαμβανομένης της γης, του αέρα και της θάλασσας, και να μετατρέψουν την αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη σε ζώνη ειρήνης. Υποσχέθηκαν να μετατρέψουν τις περιοχές γύρω από την Βόρεια Οριακή Γραμμή στην Δυτική Θάλασσα σε μια θαλάσσια ζώνη ειρήνης, προκειμένου να αποφευχθούν τυχαίες στρατιωτικές συγκρούσεις. Επίσης, ανέλαβαν την δέσμευση για στρατιωτικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας μιας κοινής στρατιωτικής επιτροπής για να εξασφαλίσουν ενεργό συνεργασία, ανταλλαγές, επισκέψεις και συχνές συναντήσεις μεταξύ στρατιωτικών Αρχών και υπουργών Άμυνας.

Η Διακήρυξη του Panmunjom περιελάμβανε περαιτέρω μια ιστορική κοινή δέσμευση να συνεργαστούν για την καθιέρωση μόνιμου και σταθερού ειρηνευτικού καθεστώτος στην κορεατική χερσόνησο, τερματίζοντας την τρέχουσα κατάσταση ανακωχής που συνεχίζεται από τότε που οι συγκρούσεις σταμάτησαν στον Πόλεμο της Κορέας πριν από περισσότερα από 60 χρόνια. Ως τμήμα αυτών των προσπαθειών, οι ηγέτες συμφώνησαν να πραγματοποιήσουν αφοπλισμό με σταδιακό τρόπο, μέσω της μείωσης των στρατιωτικών εντάσεων και των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, και να συνεχίσουν τριμερείς συναντήσεις με την Βόρεια Κορέα, τη Νότια Κορέα και τις Ηνωμένες Πολιτείες, ή τετραμερείς συναντήσεις, με συμμετοχή και της Κίνας, εντός του έτους. Ο στόχος θα ήταν να κηρυχθεί ένα τέλος στον πόλεμο και να μετατραπεί η ανακωχή σε μια ειρηνευτική συνθήκη. Τέλος, και το πιο σημαντικό από όλα, οι ηγέτες της Νότιας και της Βόρειας Κορέας επιβεβαίωσαν τον κοινό στόχο της πραγματοποίησης, μέσω πλήρους αποπυρηνικοποίησης, μιας κορεατικής χερσονήσου χωρίς πυρηνικά όπλα.

ΕΤΟΙΜΑΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ

Παρ’ όλη την πραγματική σημασία αυτών των δεσμεύσεων, η σημαντικότητα της διάσκεψης κορυφής τις ξεπερνά για τα καλά. Οι προηγούμενες συμφωνίες και διακηρύξεις δεν περιέλαβαν ποτέ τέτοιους τολμηρούς στόχους. Οι δύο ηγέτες ήταν σε θέση να περιορίσουν ένα μακροχρόνιο χάσμα: Ο Νότος γενικά ευνοούσε μια λειτουργική προσέγγιση βασισμένη στην λογική «η οικονομία πρώτα», αλλά ο Βορράς επέμενε σε «στρατιωτικο-πολιτικά ζητήματα πρώτα». Η σύνοδος στο Panmunjom ήταν η πρώτη δια-κορεατική σύνοδος κορυφής στην οποία οι δύο πλευρές συνέκλιναν στην υπεροχή των στρατιωτικο-πολιτικών θεμάτων.

Η υιοθέτηση μιας γραπτής συμφωνίας για την πλήρη αποπυρηνικοποίηση ήταν επίσης πρωτοποριακή. Στο παρελθόν, η Βόρειος Κορέα αρνείτο να αποδεχθεί το πυρηνικό ζήτημα ως θέμα της ατζέντας στις δια-κορεατικές συνομιλίες, υποστηρίζοντας ότι είναι θέμα αποκλειστικά των Ηνωμένων Πολιτειών και της Βόρειας Κορέας. Αυτή την φορά, ο Kim έκανε μια γραπτή δέσμευση και η Rodong Sinmun, η επίσημη ημερήσια εφημερίδα του Εργατικού Κόμματος της Κορέας, ανέφερε ανοιχτά μια συμφωνία για πλήρη αποπυρηνικοποίηση, κάτι που είναι άνευ προηγουμένου. Υπογραμμίζοντας την δέσμευσή του στην καθολική αποπυρηνικοποίηση, ο Κιμ δήλωσε στον Moon ότι θα κλείσει τους πυρηνικούς σταθμούς δοκιμών του Βορρά που εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται, στο Punggye-ri, τον Μάιο, προσκαλώντας ειδικούς και δημοσιογράφους από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Νότια Κορέα να παρακολουθήσουν και να επαληθεύσουν.

02052018-2.jpg

Ο Kim and ο Moon σε ένα συμπόσιο, στο Panmunjom, τον Απρίλιο του 2018. REUTERS
-----------------------------------------------------------

Σε όλη την διάρκεια της συνάντησης, ο Κιμ ήταν ρεαλιστής και πραγματιστής. Δεν ανέφερε τη μείωση ή την απόσυρση των δυνάμεων των ΗΠΑ από τη Νότια Κορέα ή την κατάσταση της συμμαχίας ΗΠΑ-Νότιας Κορέας, ως προϋπόθεση για την αποπυρηνικοποίηση. «Αφού αρχίσουμε να μιλάμε», δήλωσε ο Kim, «οι ΗΠΑ θα ξέρουν ότι δεν είμαι άνθρωπος που θα εκτοξεύσει πυρηνικά όπλα στη Νότια Κορέα, τον Ειρηνικό και τις ΗΠΑ». Επίσης, έκανε σαφές στον Moon το τι θέλει από την Ουάσινγκτον: Συχνές συναντήσεις και οικοδόμηση εμπιστοσύνης, ένα επίσημο τέλος στον Πόλεμο της Κορέας και μια συνθήκη μη επίθεσης. Εάν πληρούνται οι προϋποθέσεις αυτές, πρόσθεσε, «γιατί να έχουμε πυρηνικά όπλα και να υποφέρουμε;». Γι’ αυτό θέλησε να συνδέσει την αποπυρηνικοποίηση με την διαδικασία του τερματισμού του πολέμου και της οικοδόμησης ενός ειρηνευτικού καθεστώτος. Όπως αναφέρει η τελική δήλωση, εάν προκύψουν η διαδικασία τερματισμού του Πολέμου της Κορέας και η μετατροπή της ανακωχής σε μια ειρηνευτική συνθήκη, ο Βορράς θα επιταχύνει τις προσπάθειες αποπυρηνικοποίησης.

Τέλος, αναγνωρίζοντας τα λάθη στις προηγούμενες συμφωνίες [6], αμφότεροι οι ηγέτες έδωσαν ακριβείς και συγκεκριμένες υποσχέσεις για να εφαρμόσουν αυτό που συμφώνησαν. Οι ημερομηνίες για σημαντικές συναντήσεις και εκδηλώσεις προσδιορίστηκαν στην διακήρυξη, με συνομιλίες υψηλού επιπέδου και μια στρατιωτική συνάντηση επιπέδου στρατηγών να έχει ήδη προγραμματιστεί για τον Μάιο. Η επανένωση χωρισμένων οικογενειών θα λάβει χώρα στις 15 Αυγούστου. Και ο Moon πρόκειται να επισκεφθεί την Πιονγκγιάνγκ το φθινόπωρο.

ΔΥΣΚΟΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ ΕΝ ΟΨΕΙ

Τι ήταν αυτό που έκανε μια τέτοια επιτυχία δυνατή; Πρώτον, η σύνοδος κορυφής δεν θα είχε συμβεί ποτέ χωρίς την στρατηγική απόφαση του Κιμ να συμμετάσχει [7]˙ ξεκίνησε και σχεδίασε την συνάντηση. Προφανώς το έκανε εν μέρει επειδή χρειαζόταν οικονομικές παραχωρήσεις από τον Νότο (υπογράμμισε στην ομιλία του για το Νέο Έτος ότι θα πιέσει για οικονομική ανάπτυξη ακόμη και εις βάρος των πυρηνικών όπλων) και εν μέρει γιατί ήθελε να χρησιμοποιήσει τον Moon για να εξασφαλίσει πρόσβαση στην διοίκηση Τραμπ. Αλλά επίσης κρίσιμη ήταν η ειλικρίνεια, το ανοιχτό πνεύμα και η θέληση του Moon να διαδραματίσει τον ρόλο του έντιμου μεσίτη μεταξύ Πιονγκγιάνγκ και Ουάσινγκτον, κάτι που επέδειξε κατά την διάρκεια της επίσκεψης της βορειοκορεατικής αντιπροσωπείας στην Σεούλ κατά τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες της Pyeongchang, νωρίτερα φέτος. (Η Σεούλ εργάστηκε επίσης σκληρά για να πείσει τους αξιωματούχους του Βορρά μέσω πολυάριθμων μυστικών επαφών). Τέλος, ο συνδυασμός της «μέγιστης πίεσης» του Αμερικανού προέδρου Donald Trump στον Kim και η έγκαιρη ενθάρρυνση της προσέγγισης του Moon προς τον Βορρά βοήθησε να έρθουν κοντά οι δύο ηγέτες.

Ωστόσο, όπως τόνισαν πολλοί παρατηρητές, υπάρχει ένας δύσκολος δρόμος εν όψει. Όσο ολοκληρωμένη κι αν είναι η Διακήρυξη του Panmunjom, δεν θα είναι εύκολο να μετατρέψει την μακρόχρονη κορεατική σύγκρουση σε μια διαρκή ειρήνη. Η μείωση των στρατιωτικών εντάσεων, η οικοδόμηση εμπιστοσύνης και η εξεύρεση συμφωνίας για τη μείωση των όπλων είναι προκλητικά και χρονοβόρα σχέδια, ειδικά για εμφατικούς αντιπάλους.

Το ίδιο θα ισχύει και όσον αφορά την αποπυρηνικοποίηση της Βόρειας Κορέας. Αν και ο Βορράς, ο Νότος και οι Ηνωμένες Πολιτείες κατανοούν όλοι την αποπυρηνικοποίηση ως την πλήρη, επαληθεύσιμη και μη αναστρέψιμη αποσυναρμολόγηση (complete, verifiable, and irreversible dismantlement, CVID) των πυρηνικών όπλων, διαφέρουν στην αλληλουχία. Ενώ η θέση των ΗΠΑ είναι «CVID πρώτα και ανταμοιβή αργότερα», ο Βορράς απαιτεί μια διευρυνόμενη, συγχρονισμένη ανταλλαγή αποπυρηνικοποίησης με ανταμοιβή. Η Νότια Κορέα υποστηρίζει μια εκλεκτική προσέγγιση, στην οποία η αξιόπιστη δέσμευση της Βόρειας Κορέας και οι ενέργειες προς την κατεύθυνση της αποπυρηνικοποίησης θα ακολουθούνται από την βήμα-βήμα εφαρμογή της διακήρυξης, της επιθεώρησης, και της επαληθεύσιμης αποσυναρμολόγησης σε ένα πυκνό χρονοδιάγραμμα.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν ο Kim είναι πραγματικά πρόθυμος να απαλλαγεί από τις πυρηνικές εγκαταστάσεις, τα [πυρηνικά] υλικά και τις [πυρηνικές] βόμβες του κατά επαληθεύσιμο, μη αναστρέψιμο τρόπο. Οι σκεπτικιστές υποστηρίζουν ότι θα χρησιμοποιήσει «τακτικές σαλαμοποίησης», επιμένοντας σε βαθμιαία, συγχρονισμένη αποπυρηνικοποίηση, στην οποία όλες οι ενέργειες που αναλαμβάνει θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με ένα αμοιβαίο βήμα από τις Ηνωμένες Πολιτείες˙ στο παρελθόν, ο Βορράς όντως κατάφερε να αποκομίσει τα οφέλη χωρίς να ακολουθήσει τις δικές του υποσχέσεις. Αυτός ο σκεπτικισμός ενισχύεται από τις εγχώριες αβεβαιότητες του Κιμ. Ανεξάρτητα από το πόσο δαμασμένος μπορεί να έχει γίνει ο βορειοκορεατικός στρατός υπό την αδίστακτη κυριαρχία του Κιμ, ίσως να είναι δύσκολο για τον στρατό να δεχτεί συμφωνίες για πλήρη αποπυρηνικοποίηση. Αλλά ούτε η Σεούλ ούτε η Ουάσινγκτον μπορούν να αποδεχθούν την σταδιακή προσέγγιση˙ ολόκληρη η συμφωνία θα καταρρεύσει [8] εάν ο Βορράς την ακολουθήσει, οδηγώντας σε έναν ακόμη γύρο κρίσεων και την πιθανότητα στρατιωτικής δράσης και ακόμη και του ολομέτωπου πολέμου στην Κορεατική Χερσόνησο. Η Σεούλ και η Ουάσιγκτον έχουν επίγνωση αυτού του κινδύνου και έχουν στείλει ένα σαφές μήνυμα στον Βορρά. Και δεν είναι πιθανό ο Βορράς να επιστρέψει σε αυτή την παλιά πρακτική, επειδή ο αρχηγός του φαίνεται να καταλαβαίνει πλήρως ότι τα κέρδη από την αποπυρηνικοποίηση είναι μεγάλα, ενώ το πυρηνικό μονοπάτι είναι ανυπόφορο.

02052018-3.jpg

Ο Kim και ο Moon σε μια χειραψία στο Panmunjom, τον Απρίλιο του 2018. REUTERS
---------------------------------------------------------------------

Με το να εξασφαλίσει την ρητή δέσμευση της Βόρειας Κορέας για «πλήρη αποπυρηνικοποίηση» στην Διακήρυξη του Panmunjom, η Νότια Κορέα έθεσε τις βάσεις για την συνάντηση Trump-Kim, η οποία υποτίθεται ότι θα πραγματοποιηθεί στα τέλη Μαΐου. Τώρα η μπάλα βρίσκεται στο γήπεδο της Ουάσινγκτον. Η διοίκηση του Trump πρέπει να διαπραγματευθεί με τον Kim για να επεξεργαστεί τις λεπτομέρειες της αποπυρηνικοποίησης, κάτι που θα απαιτήσει έναν συμβιβασμό μεταξύ της συνολικής, δια μιας, συμφωνίας που προτιμά η Ουάσιγκτον και της σταδιακής συγχρονισμένης προσέγγισης της Pyongyang. Ο Trump θα πρέπει πιθανότατα να καταλήξει σε έναν πιο ρεαλιστικό, ευέλικτο και δημιουργικό τρόπο χειρισμού της Βόρειας Κορέας προκειμένου να προχωρήσει.

Η Νότια Κορέα δεν είναι απαλλαγμένη από εσωτερικούς περιορισμούς. Τι θα συμβεί στις δυνάμεις των ΗΠΑ στη Νότια Κορέα εάν υπογραφεί μια ειρηνευτική συνθήκη; Θα είναι δύσκολο να δικαιολογηθεί η συνεχιζόμενη παρουσία τους στη Νότιο Κορέα μετά την υιοθέτησή της. Αλλά θα υπάρξει ισχυρή συντηρητική αντίθεση στη μείωση και την απόσυρση των δυνάμεων των ΗΠΑ, θέτοντας ένα σημαντικό πολιτικό δίλημμα για τον Moon. Αν και θέλει να πιέσει για νομοθετική [στμ: δια της Βουλής] έγκριση της διακήρυξης, προκειμένου να διασφαλίσει την εφαρμογή της ακόμη και μετά από μια αλλαγή στην κυβέρνηση, η συντηρητική αντιπολίτευση είναι πιθανό να εμποδίσει μια τέτοια έγκριση, καθυστερώντας τις προσπάθειες υλοποίησης.

«Μια ειρηνική κορεατική χερσόνησος χωρίς πυρηνικά όπλα» ήταν ο στόχος του Moon πολύ πριν από την εκλογή του στην προεδρία. Αν και η σύνοδος του Panmunjom έφερε μια νέα ιστορική ευκαιρία για να εκπληρώσει το όνειρό του, η διαμόρφωση μιας νέας ιστορίας ειρήνης δεν είναι εύκολη. Όμως ο Moon έχει πλήρη επίγνωση των εμποδίων στο μονοπάτι που έχει προς τα εμπρός. Θα πλησιάσει τον μακροπρόθεσμο στόχο του με συνετή και υπομονετική διαχείριση.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2018-04-30/real-path...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.nytimes.com/2018/04/27/world/asia/north-korea-south-kim-jong...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/asia/2017-09-22/has-moon-jae-ins...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2017-12-04/what-we-r...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2018-04-05/perceptio...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2018-01-09/myth-limi...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/asia/2005-01-01/did-north-korea-...
[7] https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2018-03-26/when-trum...
[8] https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2017-12-21/north-kor...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition