Θα συνεχιστεί ο πόλεμος της Βραζιλίας κατά της διαφθοράς;

Η Επιχείρηση Πλυντήριο Αυτοκινήτων έδειξε επίσης ότι οι εκλεγμένοι πολιτικοί είναι περισσότερο υπόλογοι στις ομάδες συμφερόντων που χρηματοδοτούν τις [προεκλογικές] εκστρατείες τους και υποστηρίζουν τα δίκτυα πατρωνίας τους, παρά στους ψηφοφόρους που τους εκλέγουν εξ αρχής. Ο βασικός μηχανισμός είναι απλός. Στο πολυκομματικό προεδρικό σύστημα της Βραζιλίας, οι πρόεδροι πρέπει να σχηματίσουν έναν κυβερνητικό συνασπισμό. Τα κόμματα του κυβερνώντος συνασπισμού, ωστόσο, δεν έχουν καμία δέσμευση ως προς την ατζέντα του Προέδρου, επειδή η δική τους απόδοση στην κάλπη δεν είναι συνάρτηση της επιτυχίας ή της αποτυχίας της κυβέρνησης. Όπως και σε πολλές άλλες δημοκρατίες, τα μέλη του συνασπισμού επιδιώκουν ωφελήματα και πατρωνίες, αλλά στην περίπτωση της Βραζιλίας έχουν επίσης επιδιώξει να διορίσουν τους συνεργάτες τους σε βασικές θέσεις στην εκτεταμένη κρατική μηχανή, όπου τα δισεκατομμύρια δολάρια στις συμβάσεις δημιουργούν ευκαιρίες για διαφθορά. Τα κέρδη από αυτές τις συμφωνίες βρίσκουν τον δρόμο τους προς την χρηματοδότηση των προεκλογικών εκστρατειών και ενθαρρύνουν την δημιουργία τοπικών δικτύων πελατειακών σχέσεων και αγοράς ψήφων που είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον των κομμάτων.

Το σύστημα αυτό λειτουργεί υπό πολύ συγκεκριμένες συνθήκες. Απαιτεί συμπαιγνία μεταξύ του εκτελεστικού κλάδου και του νομοθετικού -συμπεριλαμβανομένων των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Εάν κάποιοι φορείς επρόκειτο να καταγγείλουν τους συναδέλφους τους, το σχέδιο θα μπορούσε να καταρρεύσει. Ένα τέτοιο σύστημα χρειάζεται επίσης την συνέργεια των ανώτερων δικαστηρίων και απαιτεί οι ψηφοφόροι να διατηρούνται στο σκοτάδι για το πώς λειτουργεί όντως η πολιτική. Με την αποκάλυψη πληροφοριών, η Επιχείρηση Πλυντήριο Αυτοκινήτων γονάτισε την παλιά πολιτική τάξη.

Από τότε που ξεκίνησαν οι έρευνες πριν από τέσσερα χρόνια, οι Βραζιλιάνοι κατέβηκαν στους δρόμους κατά εκατομμύρια για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στους πολιτικούς. Σε μια χώρα φημισμένη για την ατιμωρησία και την αδικία, δεν είναι περίεργο το γεγονός ότι η Επιχείρηση Πλυντήριο Αυτοκινήτων καλωσορίστηκε από την πλειοψηφία των ανθρώπων σαν μια ανάσα καθαρού αέρα. Αλλά, τα επιτεύγματά της θα μπορούσαν να αντιστραφούν;

Η ΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΤΑΞΗΣ

Από το 2014, η πολιτική τάξη και οι συνεργάτες της στα δικαστήρια αντέδρασαν, επιδιώκοντας μια νέα νομοθεσία για να περιορίσει τις εξουσίες εισαγγελέων και δικαστών. Προσπάθησαν επίσης να απελευθερώσουν όσους εκτίουν την ποινή τους στην φυλακή και να περιορίσουν την ικανότητα των δικαστών να φυλακίζουν τους ήδη καταδικασθέντες. Κατά την διάρκεια της επίμαχης ψηφοφορίας της μομφής κατά της Rousseff, ο γερουσιαστής Romero Jucá το έθεσε ωμά (καθώς δεν ήξερε ότι καταγραφόταν): «Πρέπει να σταματήσουμε αυτά τα σκατά», μουρμούρισε. «Πρέπει να αλλάξουμε την κυβέρνηση για να μπορέσουμε να σταματήσουμε αυτήν την αιμορραγία».

Ο αντιπρόεδρος, Michel Temer, ανέλαβε την προεδρία τον Αύγουστο του 2016. Κατηγορηθείς και ο ίδιος για πολλά εγκλήματα, ο Temer είναι πρωτοπαλίκαρο της παλαιάς τάξης, προστατευμένος από την δίωξη χάρη στον θώκο του. Όταν οι εισαγγελείς της Επιχείρησης Πλυντήριο Αυτοκινήτων πρότειναν με μια δημόσια αναφορά ένα πακέτο μεταρρυθμίσεων δέκα σημείων στο Κογκρέσο, υποστηριζόμενο από τις υπογραφές περισσότερων από δύο εκατομμυρίων πολιτών, ο συνασπισμός του Temer στο Κογκρέσο το μπλόκαρε. Επιπλέον, οι δικαστές των εκλογικών δικαστηρίων με δεσμούς με την κυβέρνηση απέρριψαν όλες τις αποδείξεις ότι το 2013 ο κατάλογος υποψηφίων Rousseff-Temer είχε παραβιάσει τους νόμους περί των οικονομικών των προεκλογικών εκστρατειών.

Ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Michel Temer, κατά την έναρξη της Συνόδου Κορυφής της Αμερικής στην Λίμα του Περού, τον Απρίλιο του 2018. ANDRES STAPFF / REUTERS
------------------------------------------------------------

Πλέον, έχοντας αναλάβει τελείως τις ευθύνες [της διακυβέρνησης], ο Temer εργάζεται για να τερματίσει την έρευνα και να απελευθερώσει τους φυλακισμένους. Οι σύμμαχοί του έχουν υποβάλει πολυάριθμες νομοθετικές προτάσεις που απογυμνώνουν τους εισαγγελείς από τις διερευνητικές εξουσίες τους και κάνουν ευκολότερο στους δικαστές να απορρίπτουν τα αποδεικτικά στοιχεία από συμφωνίες αποδοχής της ενοχής. Οι δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου πλησίον του προέδρου έχουν επίσης ερμηνεύσει τον ισχύοντα νόμο για να προσπαθήσουν να αφαιρέσουν τμήματα της έρευνας από την ομάδα της Curitiba και να τα παραδώσουν σε φιλικούς δικαστές αλλού.

Εν τω μεταξύ, εκπρόσωποι της παλιάς πολιτικής τάξης κατήγγειλαν την Επιχείρηση Πλυντήριο Αυτοκινήτων για παραβίαση των δικαιωμάτων του πολίτη, επειδή περιόρισε το περιθώριο που έχουν οι δικηγόροι υπεράσπισης να κρατούν τους πελάτες εκτός φυλακών. Διακεκριμένοι ποινικοί δικηγόροι και καθηγητές πανεπιστημίων, σε μια παρόμοια κατεύθυνση, παρομοίασαν τις συμφωνίες παραδοχής ενοχής στο επίκεντρο της Επιχείρησης Πλυντήριο Αυτοκινήτων με βασανιστήρια, και άλλοι ελιγμοί περιλάμβαναν εκστρατείες στιγματισμού κατά δικαστών και εισαγγελέων. Και σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη και την Λατινική Αμερική, οι αριστεροί σύμμαχοι του Εργατικού Κόμματος του Lula έχουν κάνει την υπόθεση στον διεθνή Τύπο ότι η Επιχείρηση Πλυντήριο Αυτοκινήτων είναι μια συνωμοσία με πολιτικά κίνητρα από τις δεξιές δυνάμεις στην Βραζιλία για να κάνουν την προοδευτική αλλαγή να καταρρεύσει.