Πώς αποτυγχάνει η Δυτική πολιτική κατά της διαφθοράς στην Ουκρανία

Το κράτος εξάλειψε επίσης σε μεγάλο βαθμό τα λεγόμενα κέντρα μετατροπής συναλλάγματος. Αυτές οι παράνομες επιχειρήσεις χρέωναν τέλη ανταλλαγής μεταξύ 6% και 12%, τα οποία στην συνέχεια μοιράζονταν με φορολογικούς επιθεωρητές οι οποίοι σφράγιζαν εικονικές συναλλαγές και δαπάνες για την διευκόλυνση του ξεπλύματος χρήματος από παράνομες δραστηριότητες και από φοροδιαφυγή. Αυτά τα σχήματα και οι μηχανισμοί ανέρχονταν σε αρκετά δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο.

Τέλος, η εισαγωγή ενός ηλεκτρονικού συστήματος για την απαίτηση και την πληρωμή του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) εισήγαγε την διαφάνεια στην διαδικασία και εξάλειψε μια σημαντική πηγή διαφθοράς.

Σύμφωνα με κάθε αντικειμενικό μέτρο αλλαγής, οι προσπάθειες της Ουκρανίας να μειώσει την διαφθορά έχουν επιτύχει θετικότερη αλλαγή στα τελευταία τέσσερα χρόνια σε σχέση με τις δύο δεκαετίες που προηγήθηκαν. Το έπραξαν τροποποιώντας την δομή των κινήτρων: Καθιστώντας την έντιμη συμπεριφορά πιο αποδοτική από την ανέντιμη συμπεριφορά και μετατρέποντας την απάτη σε μια ολοένα και πιο επικίνδυνη δουλειά. Αυτό μείωσε την πιθανότητα διαφθοράς, καθώς η παλιά μέθοδος της [ποινικής] δίωξης ατόμων χωρίς την αλλαγή της βασικής αιτίας [της διαφθοράς] σήμαινε ότι [τα πρόσωπα] θα μπορούσαν πάντα να αντικατασταθούν [με άλλα και να συνεχίσουν την διαφθορά]. Σύμφωνα με μια επερχόμενη μελέτη του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών και Συμβουλευτικής Πολιτικής της Ουκρανίας, οι προαναφερθείσες μεταρρυθμίσεις εκτιμάται ότι έχουν εξοικονομήσει έως και 6 δισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσιες απώλειες για το κράτος.

Η ΜΟΙΡΑΙΑ ΕΠΑΡΣΗ ΤΩΝ ΔΥΤΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ

Κατά εκπληκτικό τρόπο, στα μάτια των Αμερικανών και των Ευρωπαίων πολιτικών, αυτά τα μεγάλα κέρδη ήταν ανεπαρκή και ακατάλληλα. Η δίωξη και η τιμωρία των παραβατών έγινε όλο και περισσότερο το πραγματικό μέτρο της αλλαγής. Οι Δυτικές κυβερνήσεις συνεχώς αύξαιναν την πίεση και ενθάρρυναν τους καλά χρηματοδοτούμενους τοποτηρητές στις ΜΚΟ τους να εκφράζουν έναν σταθερό ρυθμό επικρίσεων για τον δήθεν αργό βηματισμό των μεταρρυθμίσεων. Δεν είναι περίεργο ότι πολλοί Ουκρανοί πιστεύουν πως «τίποτα δεν άλλαξε» και ότι «όλα χάνονται». Μια δημοσκόπηση [4] που διεξήχθη από το σεβαστό Ίδρυμα Δημοκρατικών Πρωτοβουλιών (Democratic Initiatives Foundation) στις αρχές του 2018 έδειξε ότι το 80% των ανθρώπων αισθανόταν ότι ο πόλεμος κατά της διαφθοράς στην Ουκρανία απέτυχε, παρά τις προαναφερθείσες μεταρρυθμίσεις.

Οι Δυτικές ομάδες βοήθειας επέβαλαν ποινικά μέτρα για την εξάλειψη της διαφθοράς, όπως μέσω νέων οργάνων έρευνας και εισαγγελικών θεσμών, καθώς και [μέτρα] για πρωτοφανή επίπεδα διαφάνειας στον κρατικό τομέα. Ταυτόχρονα, η συνολική μεταρρύθμιση των δικαστηρίων τέθηκε στο περιθώριο.

Το κύριο ερευνητικό όργανο που η Δύση προσπάθησε να ενεργοποιήσει ήταν η Εθνική Υπηρεσία Καταπολέμησης της Διαφθοράς της Ουκρανίας, η οποία ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 2014 με σημαντική οικονομική στήριξη και τεχνική βοήθεια από την Δύση. Αν και απέκτησε μια στάση ανεξαρτησίας από κρατικούς αξιωματούχους και κέρδισε χειροκροτητές μεταξύ των Δυτικών διπλωματών και ΜΚΟ, το ανώτατο προσωπικό της περιλάμβανε σύσσωμα μέλη της παλιάς εισαγγελικής και αστυνομικής υπηρεσίας. Επιπλέον, ορισμένες από τις πρακτικές του γραφείου αποκαλύφθηκε ότι ήταν διεφθαρμένες, συμπεριλαμβανομένης της φερόμενης χρήσης παράνομων μέσων για την απόκτηση αποδεικτικών στοιχείων, της εξάρτησης από ευλύγιστους δικαστές οι οποίοι ερευνώντο οι ίδιοι από την υπηρεσία για διαφθορά, την καταγραφή συζητήσεων χωρίς δικαστική απόφαση, την χρήση μη καταχωρημένων συσκευών υποκλοπής συνδιαλέξεων και το μοίρασμα εμπιστευτικού υλικού υποθέσεων σε ευνοούμενους δημοσιογράφους.

Η νέα, υποστηριζόμενη από την Δύση, Εθνική Υπηρεσία για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς λειτουργούσε με ρυθμό σαλιγκαριού, φέρνοντας πολύ λίγες [ποινικές] κατηγορίες εναντίον πολιτικών των οποίων οι δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων έδειχναν εκπληκτικές συσσωρεύσεις χρήματος και περιουσίας. Αμφότερα τα θεσμικά όργανα, καθώς και το κύριο Γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα, πάσχουν από αδύναμη γνώση του εμπορικού δικαίου και των εμπορικών συναλλαγών, οι οποίες τελικά είναι πιθανό να αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των περιπτώσεων στις οποίες θα βασίζονται οι διώξεις κατά της διαφθοράς. Εν τω μεταξύ, ο πολλαπλασιασμός των χρηματοδοτημένων από την Δύση ερευνητικών δημοσιογραφικών σχεδίων προσέφερε σταθερή τροφή στις τηλεοπτικές και ειδησεογραφικές ιστορίες σχετικά με διεφθαρμένα σχήματα, ανεξήγητα πλούτη και αναπάντητες ερωτήσεις. Μερικές φορές τα προγράμματα υιοθέτησαν μια εκδικητική ατζέντα επικεντρωμένη στους επικριτές ορισμένων μεταρρυθμίσεων.

Όταν οι κυβερνητικές δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων έγιναν δημόσιες, δεν οδήγησαν σε πολλές διώξεις ή καταδίκες, αλλά άνοιξαν ένα «κουτί της Πανδώρας» που οδήγησε στην ευρεία απώλεια εμπιστοσύνης στις ελίτ της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων των μεταρρυθμιστών κατά της διαφθοράς. Ένα μεγάλο μέρος των βουλευτών της Ουκρανίας και των κυβερνητικών αξιωματούχων, πολλοί από τους οποίους προέρχονταν από επιχειρήσεις, διέθεταν περιουσιακά στοιχεία πολλών εκατομμυρίων δολαρίων, συμπεριλαμβανομένων πολυτελών κατοικιών, έργων τέχνης και ακριβών αυτοκινήτων. Σε μια χώρα όπου οι συντάξεις και οι μισθοί εκτός των μεγάλων πόλεων είναι κατά μέσο όρο 200 με 300 δολάρια το μήνα, τα αποδεικτικά στοιχεία για τρόπο διαβίωσης με στυλ μεσοανώτερης τάξης ή στυλ πλουσίων μεταξύ των κυβερνητικών αξιωματούχων, των βουλευτών και των ακτιβιστών των ΜΚΟ αύξησαν την δημόσια οργή που με την σειρά της τροφοδότησε την πολιτική μνησικακία.

Καθώς οι νέες έρευνες και οι προσπάθειες επιβολής του νόμου τεκμηρίωσαν τις παρατυπίες, η αποτυχία να αντιμετωπιστεί η δικαστική μεταρρύθμιση ήρθε στο προσκήνιο. Οι δικαστές κατακλύστηκαν με αυξανόμενους σωρούς υποθέσεων και ξεκίνησαν μια de facto επιβράδυνση που τους επέτρεψε να αναβάλουν την λήψη αποφάσεων για ευαίσθητες υποθέσεις κατά της διαφθοράς που αφορούσαν τους πλούσιους και ισχυρούς.