Η πτώση και η άνοδος του Matteo Salvini | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η πτώση και η άνοδος του Matteo Salvini

Ο ηγέτης της Lega θα φτιάξει ή θα διαλύσει την Ιταλία

Μια εβδομάδα είναι πολύς χρόνος στην πολιτική, ειδικά όταν η μοίρα μιας χώρας κρέμεται από τις φιλοδοξίες ενός ατόμου, με τον τρόπο που η μοίρα της Ιταλίας κρέμεται τώρα από εκείνη του ηγέτη της Lega (και τώρα υπουργού Εσωτερικών), Matteo Salvini. Η εβδομάδα ξεκίνησε με την κατάρρευση ενός κυβερνητικού συνασπισμού μεταξύ δύο λαϊκιστικών κομμάτων, της Lega και του Κινήματος των Πέντε Αστέρων (M5S), και τελείωσε ουσιαστικά με αυτήν την ίδια κυβέρνηση να δίνει τον όρκο του αξιώματος. [2] Υπήρχαν πολλοί μικροί παίκτες στο δράμα, αλλά ο Salvini ήταν ο πρωταγωνιστής. Το νόημα είναι απλό: Η κυβέρνηση αυτή θα διαρκέσει μόνο για όσο διάστημα ο Σαλβίνι κάνει αυτό που θέλει.

ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΚΑΡΕΚΛΕΣ

Το δράμα ξεκίνησε την Κυριακή 27 Μαΐου, όταν ο Σαλβίνι τράβηξε την πρίζα στην κυβέρνηση συνασπισμού μεταξύ της Lega και του M5S. Ο Σαλβίνι προσβλήθηκε από την άρνηση του Ιταλού προέδρου, Σέρτζιο Ματαρέλλα, να διορίσει τον ευρωσκεπτικιστή [3] οικονομολόγο Paolo Savona ως υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών. Με την ισχύ του στις δημοσκοπήσεις να αυξάνεται, ο Σαλβίνι δήλωσε ότι είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει νέες εκλογές. Αντί να επιτρέψει σε οποιονδήποτε άλλον να αναλάβει το χαρτοφυλάκιο Οικονομίας και Οικονομικών, ο Σαλβίνι θα προτιμούσε μια [νέα προεκλογική] εκστρατεία για ευρύτερη παρουσία στο κοινοβούλιο.

07062018-1.jpg

Ο Matteo Salvini μιλά προς τον Τύπο στην Ρώμη, τον Μάιο του 2018. ALESSANDRO BIANCHI / REUTERS
---------------------------------------------------------------------------

Ο Mattarella είχε βάσιμους λόγους να απορρίψει τον Savona, τους οποίους εξήγησε εκτενώς στον ιταλικό λαό. Αν και είναι γνωστός οικονομολόγος με σταθερή εμπειρία στην πολιτική και στην κυβέρνηση, ο Savona δεν είναι μέλος ούτε της Lega ούτε του M5S. Δεδομένου ότι ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών θα πρέπει να αποφασίσει πώς να εξισορροπήσει τους πόρους της κυβέρνησης, θα πρέπει να έχει την δική του πολιτική ισχύ ή αλλιώς θα στερείται αυτονομίας. Επιπλέον, ο Savona έχει πάρει θέσεις σχετικά με την ένταξη της Ιταλίας στο ευρώ -έχει χαρακτηρίσει το νόμισμα ως «γερμανικό κλουβί» και πρότεινε την εκπόνηση σχεδίων για ενδεχόμενη έξοδο από αυτό [4]- οι οποίες είναι πιθανό να φόβιζαν τους διεθνείς επενδυτές. Ο Mattarella ισχυρίστηκε ότι είχε την ευθύνη να μην θέσει σε κίνδυνο τον πλούτο και τις οικονομίες των απλών Ιταλών –ο Σαβόνα αποτελούσε ένα παιχνίδι με πάρα πολύ ρίσκο. Όταν ο Mattarella τον απέρριψε, ο Σαλβίνι τράβηξε την πρίζα σε ολόκληρη την κυβέρνηση.

Αργότερα εκείνη την ημέρα, ο Mattarella ονομάτισε έναν ικανό τεχνοκράτη, τον Carlo Cottarelli, για να ηγηθεί μιας προσωρινής κυβέρνησης μέχρι να γίνουν νέες εκλογές. Ο Cottarelli κατείχε σημαντικές θέσεις στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και σε δύο από τις τρεις τελευταίες ιταλικές κυβερνήσεις. Η ειδικότητά του έγκειται στην διαμόρφωση των πολιτικών προτεραιοτήτων και στην εξισορρόπηση των κυβερνητικών λογαριασμών. Και υποσχέθηκε να φέρει μια ομάδα κορυφαίων τεχνοκρατών για να διαδραματίσουν καθοριστικούς υποστηρικτικούς ρόλους. Αυτή η κυβέρνηση θα ήταν απίθανο να συγκεντρώσει την πλειοψηφία των ψήφων σε κανένα από τα δύο σώματα του ιταλικού κοινοβουλίου, αλλά δεν θα χρειαζόταν αυτή την υποστήριξη για να διαδραματίσει έναν ρόλο επιμελητή. Αυτό που χρειαζόταν ο Mattarella ήταν ουσιαστικά δυο ασφαλή χέρια για να καθησυχάσει τις αγορές [5] έως ότου η Ιταλία μπορούσε να διεξαγάγει άλλες εκλογές.

Οι αγορές ήταν αρκετά ήσυχες την Δευτέρα καθώς ο Cottarelli συγκέντρωνε την υπουργική ομάδα του. Εν τω μεταξύ, τόσο ο Σαλβίνι όσο και ο υποτιθέμενος ηγέτης του M5S, Luigi Di Maio, ακολούθησαν το μονοπάτι της [νέας προεκλογικής] εκστρατείας -σε ένα σημείο υποστηρίζοντας ότι ο Mattarella θα έπρεπε να τεθεί υπό αμφισβήτηση. Η Δευτέρα ήταν τραπεζική αργία σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, αν και όχι στην Ιταλία. Ωστόσο, όταν οι ευρωπαϊκές αγορές άνοιξαν ξανά την Τρίτη, εξέφρασαν την ανησυχία τους. Η διαφορά απόδοσης μεταξύ των ιταλικών και των γερμανικών ομολόγων διπλασιάστηκε σε πάνω από τρεις ποσοστιαίες μονάδες˙ η τιμή των μετοχών των μεγάλων τραπεζών της Ιταλίας έπεσε κατά περισσότερο από 5%. Αυτή η αναταραχή ήταν ένα σαφές σημάδι ότι οι διεθνείς επενδυτές δεν είχαν καθησυχαστεί από μια τεχνοκρατική κυβέρνηση χωρίς πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Ο Mattarella συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να αναζητήσει εναλλακτικές λύσεις. Όταν συναντήθηκε με τον Cottarelli εκείνο το βράδυ, συμφώνησαν να αναζητήσουν μια πολιτική λύση. Ο Cottarelli θα συνέχιζε να χτίζει ένα υπουργικό συμβούλιο, για την περίπτωση που χρειαζόταν, αλλά ο Mattarella θα ξεκινούσε διάλογο με την Lega και το M5S.

Ο Di Maio ήταν ανοικτός στην συζήτηση. Αντιμετώπισε προκλήσεις από μέλη του ίδιου του κόμματός του, ένα μεγάλο στρατόπεδο που εκτείνεται από τα αριστερά μέχρι τα δεξιά [6], που ήταν δυσαρεστημένοι με το να συνεργαστούν με την δεξιά Lega. Επιπλέον, το M5S ήταν στην καλύτερη περίπτωση σταθερό στις δημοσκοπήσεις, ενώ η Lega κέρδιζε δύναμη. Με τον Di Maio να ανησυχεί για έναν εσωτερικό αμφισβητία για την ηγεσία του κόμματος, η προοπτική σχηματισμού κυβέρνησης φάνηκε πιο ελκυστική. Αλλά ο Salvini δεν ήθελε να συζητήσει. Συνέχισε να επιμένει ότι ή θα έχει τον Savona ως υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών ή τίποτα. Χωρίς τον Σαλβίνι, δεν υπήρχε συνασπισμός.

Η πίεση της αγοράς μειώθηκε την Τετάρτη καθώς η προοπτική μιας πολιτικής κυβέρνησης αυξήθηκε. Εκείνο το βράδυ, ο Σαλβίνι τελικά πείστηκε. Ο Di Maio πρότεινε να βρουν έναν νέο υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών και ότι ο Savona θα μπορούσε να κινηθεί προς τις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Έκαναν επίσης κάποιες άλλες αλλαγές στην σύνθεση του υπουργικού συμβουλίου.

Όταν τελικά έγινε αποδεκτός, ο Σαλβίνι ήταν σε θέση να παρουσιάσουν μια νέα κυβέρνηση στον Mattarella, κάτι που έκαναν την Πέμπτη. Ο Cottarelli επέστρεψε την εντολή του και ο Mattarella αποδέχτηκε την κυβέρνηση που πρότεινε η Lega και το M5S. Η κρίσιμη αλλαγή ήταν ο διορισμός του Giovanni Tria ως υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών. Ο Tria είναι καθηγητής Οικονομικών με κάπως χαμηλότερο προφίλ -έχει λιγότερη πολιτική εμπειρία από τον Σαβόνα και καθόλου υπουργική εμπειρία. Με άλλα λόγια, δεν έχει κανένα από τα χαρακτηριστικά που ο Mattarella είπε ότι ήταν ουσιώδη. Η μόνη πραγματική αλλαγή είναι ότι ο Tria δεν έχει ιστορικό αμφισβήτησης της θέσης της Ιταλίας στο ευρώ. Δεδομένου ότι ο Savona θα κρατήσει τον φάκελο της Ευρώπης στην κυβέρνηση, αυτό είναι στην καλύτερη περίπτωση μια ανεπαρκής παρηγοριά.

Αυτά που φάνηκε να έχουν σημασία είναι όσα ήταν αποδεκτά από τον Σαλβίνι. Η εβδομάδα έκλεισε την Παρασκευή, καθώς η νέα κυβέρνηση έδωσε τον όρκο της. Το Σάββατο προοριζόταν για τον εορτασμό της επετείου από την γέννηση της Ιταλικής Δημοκρατίας.

ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΙΑΡΚΕΣΕΙ;

Για τον Mattarella, το νέο υπουργικό συμβούλιο ήταν στην καλύτερη περίπτωση μια χειρονομία διάσωσης γοήτρου. Το ανοιχτό ερώτημα είναι πώς θα το δουν οι αγορές. Η απάντηση θα εξαρτηθεί από το πόσο σταθερός είναι ο συνασπισμός, κάτι που με την σειρά του εξαρτάται από τον Σαλβίνι. Δημοσκοπικά στοιχεία δείχνουν ότι το κόμμα του γίνεται όλο και πιο ισχυρό. Όταν η Λέγκα έλαβε το 17,4% των ψήφων στις εκλογές στις 4 Μαρτίου, αυτό ήταν μια μεγάλη έκπληξη για τους ψηφοφόρους, λίγοι από τους οποίους ανέμεναν να ξεπεράσει τον συνεργάτη του στον κεντροδεξιό εκλογικό συνασπισμό, τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Μέχρι τις 28 Μαΐου, η Lega μετρούσε στις δημοσκοπήσεις σε ποσοστό άνω του 28%. Την ίδια περίοδο, η Lega κινήθηκε προς τα δεξιά, ενώ το M5S κινήθηκε προς τα αριστερά.

07062018-2.jpg

Ο Matteo Salvini στο Κυρηνάλιο στην Ρώμη, τον Ιούνιο του 2018. REMO CASILI / REUTERS
-----------------------------------------------------

Αυτή η επανατοποθέτηση των δύο κυριότερων πολιτικών κομμάτων προοιωνίζεται φασαρίες για το μέλλον. Οι νομοθετικές ατζέντες της Lega και του M5S θα ανταγωνιστούν αναπόφευκτα για τους ίδιους περιορισμένους δημοσιονομικούς πόρους. Η Lega θέλει να μειώσει τους φόρους και το M5S θέλει να αυξήσει τις κοινωνικές δαπάνες. Μπορούν να συμπεριλάβουν και τις δύο φιλοδοξίες στο ίδιο κυβερνητικό έγγραφο, αλλά η πληρωμή γι’ αυτά είναι ένα άλλο θέμα. Αφήστε προς το παρόν όλα τα ερωτήματα σχετικά με την Ιταλία και την Ευρώπη ή την Ιταλία και το ευρώ. Η πραγματική δοκιμασία θα είναι ποια πλευρά του συνασπισμού είναι ισχυρότερη και πιο αποφασιστική. Αυτό που δείχνουν τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας είναι ότι η δύναμη του Di Maio εξαρτάται από την παραμονή του στην κυβέρνηση. Ο Σαλβίνι είναι πιο πρόθυμος να αναποδογυρίσει το τραπέζι αν δεν πάρει αυτό που θέλει.

Το μέλλον της ιταλικής πολιτικής και των [ακολουθητέων] πολιτικών φαίνεται να κρέμεται από τις φιλοδοξίες ενός και μόνο ατόμου. Ο Mattarella μπόρεσε να πιέσει τον θεσμικό του ρόλο μόνο μέχρις εδώ. Ο Di Maio θα κυβερνούσε μάλλον με τον Σαλβίνι παρά να χάσει την πιθανότητα να κυβερνήσει καθόλου. Οι αγορές ανησυχούν περισσότερο για μια ακυβερνησία παρά για μια κυβέρνηση της οποίας το πρόγραμμα δεν στέκει. Αυτός ο υπολογισμός μπορεί να αλλάξει, και γρήγορα. Οι αγορές θα μπορούσαν να ενεργοποιήσουν τη νέα κυβέρνηση, ή ο Di Maio θα μπορούσε να χάσει την υπομονή ή το περιθώριο ελιγμών στο δικό του πολιτικό κόμμα. Τα όργανα της Ιταλικής Δημοκρατίας μπορούν να πιεστούν μόνο ως εδώ. Προς το παρόν, ο Salvini φαίνεται μοναδικά ισχυρός. Αυτή η στιγμή μπορεί να μην διαρκέσει πολύ.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/italy/2018-06-05/fall-and-rise-m...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/italy/2018-05-24/italys-revolt-a...
[2] https://www.nytimes.com/2018/06/01/world/europe/italy-government-populis...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/2018-01-12/euro-decline
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2018-01-11/how-eurozone-m...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/italy/2016-12-14/italys-eu-retreat
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/italy/2013-04-30/demise-italys-left

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition