Ο López Obrador και το μέλλον της μεξικανικής δημοκρατίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο López Obrador και το μέλλον της μεξικανικής δημοκρατίας

Θα επιδεινώσει περαιτέρω τους ελέγχους της εκτελεστικής εξουσίας;

Ένας άλλος κρατικός πρωταθλητής υπό τον López Obrador θα είναι ο ενεργειακός τομέας. Παρόλο που τα λόγια των επικριτών του ότι θα σκίσει τα ιδιωτικά συμβόλαια είναι υπερβολικά, ο κρατικός πετρελαϊκός όμιλος Pemex αναμένεται να ξαναδιεκδικήσει τον κυρίαρχο ρόλο του, με την κυβέρνηση να επιβραδύνει (εάν δεν σταματήσει…) τις δημοπρασίες των τελευταίων τριών ετών, οι οποίες άνοιξαν τις έρευνες και την παραγωγή στο Μεξικό σε ιδιωτικές εταιρείες για πρώτη φορά εδώ και πάνω από 70 χρόνια. Και για να εκπληρώσει το σύνθημα της ενεργειακής αυτάρκειας, δισεκατομμύρια ίσως να πάνε σε νέα διυλιστήρια. Σε γενικές γραμμές, ο López Obrador έχει υποσχεθεί σχεδόν να διπλασιάσει τις επενδύσεις σε δημόσιες υποδομές ως ποσοστό του ΑΕΠ, μιλώντας για νέους αυτοκινητόδρομους, αεροδρόμια, επιβατικές αμαξοστοιχίες και έναν χερσαίο διάδρομο μεταφοράς από τον Ειρηνικό ως τον Ατλαντικό για να ανταγωνιστεί τον Κανάλι του Παναμά.

Δεν είναι σαφές πόση από αυτή την επεκτατική οικονομική ατζέντα θα γίνει πραγματική πολιτική. Όλα αυτά τα προγράμματα θα κοστίσουν μεγάλα χρηματικά ποσά, και ο López Obrador επίσης υποσχέθηκε κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας να μην αυξήσει τους φόρους ή το χρέος. Ακόμα και οι αυξανόμενες τιμές του πετρελαίου δεν θα τροφοδοτήσουν το δημόσιο ταμείο όσο έκαναν στο παρελθόν˙ η εγχώρια παραγωγή πετρελαίου βρίσκεται σε πτώση και το έθνος είναι πλέον καθαρός εισαγωγέας.

Πέρα από την οικονομία, δεν είναι σαφές εάν και πώς ο López Obrador θα μετατρέψει τις υποσχέσεις του σε πράξεις. Παρόλο που η επίθεση στην διαφθορά του Μεξικού και η μείωση των ιστορικών επιπέδων βίας ήταν τμήμα σχεδόν όλων των ομιλιών του, δεν εξήγησε τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζει να επιτύχει αποτελέσματα. (Επιπλέον, ο López Obrador εισέρχεται στο αξίωμα με τεταμένες σχέσεις με τον στρατό του Μεξικού, την κύρια σταθεροποιητική δύναμη ασφαλείας στους δρόμους και στους λόφους του Μεξικού σήμερα). Αντίθετα, ήταν σαφέστερος στο ποιες πολιτικές θα τερματίσει. Έχει υποσχεθεί να επαναφέρει μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που αποσκοπεί στον περιορισμό του συνδικαλιστικού ελέγχου στα δημόσια σχολεία και να τροποποιήσει το πρόγραμμα σπουδών και τον τρόπο διδασκαλίας της νεολαίας του Μεξικού, παρά την γενική δημοτικότητά τους. Και στην διεθνή σφαίρα, ο ίδιος και ο ορισθείς υπουργός Εξωτερικών του κατέστησαν σαφή την έλλειψη ενδιαφέροντος να συνεχίσουν να διαδραματίζουν έναν περιφερειακό ηγετικό ρόλο, ιδίως στην Βενεζουέλα.

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΜΙΑΣ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ;

Εξίσου σημαντικό με τις πολιτικές του López Obrador είναι το πώς θα προχωρήσει στην εφαρμογή τους. Το Μεξικό είναι γνωστό από καιρό για την αυτοκρατορική του προεδρία, με τον αρχηγό της κυβέρνησης να περιορίζεται γενικότερα από το όριο της μιας μόνο θητείας. Η ισχύς του θώκου διεσπάρη κάπως με τον εκδημοκρατισμό και την άνοδο της διαιρεμένης κυβέρνησης. Αλλά κατά την διάρκεια της διοίκησης του Peña Nieto, η εξουσία ξανασυγκεντρώθηκε στην εκτελεστική εξουσία.

03072018-2.jpg

Μια γυναίκα συμμετέχει σε διαμαρτυρία εναντίον του Μεξικανού προέδρου Enrique Pena Nieto, στην πόλη του Μεξικού, τον Φεβρουάριο του 2017. JOSE LUIS GONZALEZ / REUTERS
-------------------------------------------------------

Οι διακριτικές δαπάνες στο πλαίσιο του προϋπολογισμού του Μεξικού αυξήθηκαν σημαντικά υπό τον Peña Nieto, φτάνοντας τα 18 δισεκατομμύρια δολάρια πέρυσι, ή λίγο κάτω από το 10% των συνολικών κυβερνητικών δαπανών. Ο Peña Nieto χρησιμοποίησε αυτές τις δαπάνες, μαζί με άλλες τακτικές, για να προωθήσει μια σειρά διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που περιλάμβαναν νέες αντιμονοπωλιακές, οικονομικές, τηλεπικοινωνιακές, εκπαιδευτικές, ενεργειακές και δημοσιονομικές πολιτικές, ακόμη και όταν το κόμμα του, το PRI, δεν είχε πλειοψηφία στο κογκρέσο. Ο López Obrador θα μπορούσε να ακολουθήσει αυτό το παράδειγμα, χρησιμοποιώντας δαπάνες για να εδραιώσει την ετερόκλιτη κομματική βάση του και να οικοδομήσει έναν ευρύτερο νομοθετικό ή και συνταγματικό συνασπισμό προς την αλλαγή. Παράλληλα με αυτά τα οικονομικά «καρότα», ο López Obrador μπορεί να χειριστεί το «μαστίγιο» της σταυροφορίας του κατά της διαφθοράς, απειλώντας να θέσει υπό έρευνα εκείνους που διστάζουν να συμμετάσχουν στις νομοθετικές συμμαχίες του. Αυτά τα εργαλεία υποδηλώνουν ότι το Κογκρέσο θα φέρει λίγους «ελέγχους και ισορροπίες» έναντι της διοίκησής του.

Επίσης, ο δικαστικός κλάδος είναι απίθανο να ελέγξει οποιαδήποτε από τις κινήσεις του. Το κράτος δικαίου είναι γενικά ανησυχητικός παράγων στο Μεξικό˙ οι αποτυχίες του δικαστικού συστήματος στην αντιμετώπιση της εκτεταμένης ατιμωρησίας κατά την τελευταία δεκαετία έχουν μειώσει το κύρος του. Και εδώ, επίσης, η παράκαμψη των κανόνων από τον Peña Nieto με τις επιλογές του [για την στελέχωση] στο Ανώτατο Δικαστήριο έθεσε ένα κακό προηγούμενο που ο López Obrador μπορεί να συνεχίσει. Δείτε τον διορισμό του Eduardo Medina Mora, πρώην πρεσβευτή του Μεξικού στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην σύνθεση του Ανώτατου Δικαστηρίου το 2015. Ο Medina Mora δεν πληρούσε την τεχνική προϋπόθεση να έχει ζήσει στο Μεξικό τα δύο προηγούμενα χρόνια και πολλοί αμφισβήτησαν την επαγγελματική του καλή πίστη για την δουλειά, εστιάζοντας ειδικότερα στην στάση του ως επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών ως λιγότερο από υποδειγματική για έναν υποψήφιο για το ανώτατο δικαστήριο. Η κίνηση του Peña Nieto αποδυνάμωσε την παράδοση του διορισμού ολοκληρωμένων νομικών ως νέων δικαστών.