Ο López Obrador και το μέλλον της μεξικανικής δημοκρατίας

Η διοίκηση του Peña πολιτικοποίησε επίσης τις τεχνοκρατικές θέσεις σε έναν ανθυγιεινό βαθμό, μια πολιτική που μεταγγίστηκε και σε άλλα ιδρύματα. Το 2015, παρά την εκτεταμένη οργή της ακαδημαϊκής κοινότητας και της κοινωνίας των πολιτών, ανάγκασε [τον διορισμό] μέσω του Κογκρέσου ενός νέου αντιπροέδρου της στατιστικής υπηρεσίας INEGI που δεν ανταποκρινόταν στις επαγγελματικές απαιτήσεις που ορίζει ο νόμος. Οι παραβάσεις του Peña δίνουν στον López Obrador χώρο να κάνει τα ίδια όταν θα ανοίγουν θέσεις κατά την διάρκεια της εξαετούς θητείας του σε αυτές ή σε άλλες ανεξάρτητες υπηρεσίες που έχουν παρόμοιους κανόνες όσον αφορά τα προσόντα και τις διαδικασίες -συμπεριλαμβανομένης της αντιμονοπωλιακής επιτροπής του Μεξικού, του εκλογικού ινστιτούτου, της Κεντρικής Τράπεζας, ή του ανεξάρτητου γραφείου του εισαγγελέα.

Πολλές αλλαγές μπορούν να γίνουν μέσω εκτελεστικών δράσεων ή αδράνειας, αντανακλώντας μια μακρά ιστορία αποκλίσεων μεταξύ de jure κανόνων και de facto αποτελεσμάτων. Όπως ο Peña πριν από αυτόν, ο López Obrador μπορεί να επωφεληθεί από αυτά τα κενά για να εκπληρώσει την οικονομική και κοινωνική ατζέντα του με ελάχιστη παρέμβαση από άλλους κλάδους της κυβέρνησης.

Σε περίπτωση αποτυχίας των εγχώριων ελέγχων και ισορροπιών, οι διεθνείς αγορές συναλλάγματος και ομολόγων θα μπορούσαν να παρέμβουν, ιδίως ως απάντηση σε απερίσκεπτη οικονομική πολιτική και δυνητική ανηθικότητα. Μέχρι στιγμής, οι αγορές ήταν σχετικά αδιάφορες για την άνοδο του López Obrador, υποθέτοντας ότι θα στραφεί προς την πραγματιστική διακυβέρνηση. Το χρέος αυξήθηκε δραματικά υπό τον Peña Nieto -από 33% του ΑΕΠ το 2012 σε περίπου 46% σήμερα- χωρίς πολύ μεγάλη ανησυχία από την Wall Street. Και παρόλο που οι επενδυτές δεν μπορούν να δώσουν στον López Obrador και την ομάδα του τόσο μεγάλη ευελιξία όση έδωσαν στους προκατόχους του, το Μεξικό παραμένει αρκετά φερέγγυο, με σημαντικό περιθώριο αύξησης των δαπανών.

Το τελευταίο οχυρό της δημοκρατικής άμυνας προέρχεται από την κοινωνία των πολιτών και από έναν ελεύθερο Τύπο. Και σε αυτά, ο Peña Nieto έχει καταχραστεί την εξουσία του προέδρου. Η κυβέρνηση κατηγορείται ότι χρησιμοποίησε εξελιγμένο ισραηλινό λογισμικό κατασκοπείας όχι για να κυνηγήσει τα καρτέλ των ναρκωτικών, αλλά για να βρει βρωμιές για δημοσιογράφους και για ηγέτες της κοινωνίας των πολιτών. Έχει επίσης παρενοχλήσει τους επικριτές της μέσω επαναλαμβανόμενων φορολογικών ελέγχων και έχει χρησιμοποιήσει τον τεράστιο προϋπολογισμό δημόσιας διαφήμισης για να ανταμείψει τα μέσα ενημέρωσης που προσφέρουν ευνοϊκούς τίτλους.

Ο López Obrador έχει ήδη «στολίσει» ανεξάρτητες ομάδες προβληματισμού και μη κυβερνητικές οργανώσεις με άσχημες εκφράσεις, απορρίπτοντάς τις ως ότι υποβοηθούν την «μαφία της εξουσίας» την οποία [εκείνος] έχει έρθει για να νικήσει. Έχει επίσης αντιταχθεί δημοσίως σε κάθε ενεργό ρόλο εποπτείας της κοινωνίας των πολιτών επί της κυβέρνησης, για παράδειγμα στην επιλογή ενός ανεξάρτητου εισαγγελέα. Ο επόμενος πρόεδρος έχει το δίκαιο μερίδιό του στους καυγάδες με τον Τύπο -μιμούμενος τις επιθέσεις που ακούγονται πιο συχνά στα βόρεια του Μεξικού για «ψεύτικες ειδήσεις»- όταν οι αναφορές των μέσων ενημέρωσης στρέφονται εναντίον του. Τις εβδομάδες πριν από τις εκλογές επιτέθηκε στην Reforma, ένα από τις πιο ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης του Μεξικού, και επανειλημμένα έψεξε εξέχοντες αρθρογράφους επειδή επέκριναν τις πλατφόρμες του, υπονοώντας ότι θα αντιμετωπίσουν περισσότερους διαξιφισμούς μόλις έρθει στο αξίωμα. Ίσως, εν όψει της νίκης του, τον Απρίλιο, το κόμμα MORENA ψήφισε μαζί με το PRI στην βουλή για να διατηρήσουν το Ley Chayote, τον όρο της αργκό που χρησιμοποιούν οι Μεξικανοί για να μιλήσουν για τη μακρόχρονη κυβερνητική πρακτική να μοιράζει πληρωμές σε δημοσιογράφους και ειδησεογραφικά πρακτορεία για να κερδίσει ευνοϊκή κάλυψη.

Το αν ο López Obrador αποδειχθεί οικονομικός ρεαλιστής ή λαϊκιστής θα διαμορφώσει την οικονομική τροχιά του Μεξικού. Αλλά πιο σημαντικό για το πολιτικό μέλλον του έθνους είναι εάν επιλέξει να αναγνωρίσει και να σεβαστεί τους θεσμικούς «ελέγχους και ισορροπίες». Εάν δεν το κάνει, θα είναι τελικά υπεύθυνος για την υπονόμευση της ακόμα εύθραυστης δημοκρατίας του Μεξικού. Αλλά το ίδιο και ο Peña Nieto και η διοίκησή του, καθώς οι επιλογές και η συμπεριφορά τους τα τελευταία έξι χρόνια θα έχουν ανοίξει την πόρτα για περαιτέρω κατάχρηση του συστήματος.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/mexico/2018-07-02/lopez-obrador-...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/mexico/2018-03-22/what-ails-mexi...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/central-america-caribbean/2018-0...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2017-05-04/what-tr...