Το μετα-αμερικανικό μέλλον των SDF | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το μετα-αμερικανικό μέλλον των SDF

Γιατί οι Σύριοι Κούρδοι πρέπει να κάνουν μια συμφωνία με τον Assad

Οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), μια πολιτοφυλακή που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ, με επικεφαλής τις κουρδικής πλειοψηφίας Μονάδες Λαϊκής Προστασίας (YPG), εμπλέκονται τώρα σε μια αντιπαράθεση [1] υψηλών γεωπολιτικών στοιχημάτων που περιλαμβάνει τις δύο ισχυρότερες στρατιωτικές δυνάμεις του κόσμου, την Ρωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι SDF έχουν αποτελέσει την αιχμή του πολέμου των ΗΠΑ κατά του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) στην Συρία, αλλά καθώς ο πόλεμος αυτός επιβραδύνθηκε μετά από την εδαφική σχεδόν ήττα του ISIS, έχουν έρθει στο επίκεντρο σκληρά ερωτήματα σχετικά με το μέλλον της ομάδας. Οι SDF πρέπει τώρα να μελετήσουν το πώς να προετοιμαστούν για την παρεπόμενη απόσυρση των δυνάμεων των ΗΠΑ, την πιθανή νίκη του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ-Ασαντ στον εμφύλιο πόλεμο της χώρας και τον συνεχιζόμενο ανταγωνισμό με την γειτονική Τουρκία. Και παρόλο που οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δεν έχουν ακόμη προσδιοριστεί, το βασικό γεγονός είναι ότι οι SDF, που περιβάλλονται από εχθρικούς αντιπάλους, έχουν πραγματικό συμφέρον να επιτύχουν ένα modus vivendi με το καθεστώς Assad.

03092018-1.jpg

Ο στρατηγός Chiya των SDF (αριστερά) μιλά με τον Αμερικανό αντιστράτηγο Paul Funk, στην κοιλάδα του Ευφράτη στην Συρία, τον Ιούλιο του 2018. REUTERS
----------------------------------------------------------------

Το να επιτευχθεί μια συμφωνία θα είναι δύσκολο. Οι SDF επιθυμούν να διατηρήσουν την σκληρά κερδισμένη αυτονομία τους στις κουρδικές περιοχές της ανατολικής Συρίας, ενώ το καθεστώς θα προσπαθήσει να επαναβεβαιώσει τον κεντρικό έλεγχό του σε ολόκληρη την χώρα. Και ως μη κρατικός δρων που εξαρτάται από μια περιορισμένη εγγύηση ασφάλειας των ΗΠΑ, οι SDF δεν μπορούν να διακινδυνεύσουν μια άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση με το καθεστώς ή τους δύο συμμάχους του, την Ρωσία και το Ιράν. Αντ’ αυτού, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τη μόχλευση που έχουν, όσο την έχουν, προκειμένου να επιτύχουν μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων.

Προς το παρόν, η τροχιά του πολέμου είναι συμφέρουσα για τους Σύρους Κούρδους. Το καθεστώς και οι σύμμαχοί του προετοιμάζονται για μια επίθεση για την ανάκτηση της επαρχίας Idlib [2], του τελευταίου μεγάλου οχυρού της αντίστασης της Συρίας. Αυτή η εκστρατεία θα αποτρέψει τις SDF από την αναγκαστική λήψη αποφάσεων και, σε περίπτωση μακρόχρονης και δαπανηρής μάχης, θα μπορούσε να βελτιώσει την διαπραγματευτική θέση της ομάδας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Κούρδοι σύμμαχοί τους θα έχουν έτσι τη μεγαλύτερη μόχλευση αμέσως μετά την λήξη της μάχης, όταν το καθεστώς θα είναι αποδυναμωμένο στρατιωτικά. Ωστόσο, καθώς οι δυνάμεις του Assad θα ανακάμπτουν, το πλεονέκτημα των ΗΠΑ και των Κούρδων θα αρχίσει να διαβρώνεται. Οι Σύροι Κούρδοι θα πρέπει να επωφεληθούν από κάθε αδυναμία του καθεστώτος μετά την επίθεση στην Idlib και να προσπαθήσουν να βρουν μια ευνοϊκή κατάληξη στις πολιτικές συνομιλίες με το καθεστώς Assad.

ΞΕΜΕΝΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΧΡΟΝΟ

Οι Σύριοι Κούρδοι γνωρίζουν την επισφαλή κατάστασή τους. Στις περιοχές που ελέγχουν στην βορειοανατολική Συρία, η εξέγερση του ISIS στην ύπαιθρο είναι βέβαιο ότι θα παραμείνει απειλή. Το ίδιο, επίσης, η Τουρκία, καθώς οι YPG είναι το συριακό παρακλάδι του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (PKK), το οποίο έχει πολεμήσει το τουρκικό κράτος από το 1984. Η σύγκρουση Τουρκίας-ΡΚΚ έχει διασχίσει τα σύνορα, πιο πρόσφατα στο Αφρίν [3], ένα πρώην προπύργιο των YPG στην βόρεια Συρία, που ο Τούρκος στρατός κατέλαβε τον Μάρτιο του 2018. Η ήττα των YPG από έναν επαγγελματικό στρατό δεν αποτέλεσε έκπληξη, αλλά υπογράμμισε στους Σύρους Κούρδους την ανάγκη να επωφεληθούν από την τρέχουσα θέση τους -συμπεριλαμβανομένης της τακτικής συμμαχίας τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες- προκειμένου να διαχειριστούν τις προκλήσεις ασφαλείας τους στο μέλλον.

Οι SDF είναι μια ικανή και καλά πειθαρχημένη πολιτοφυλακή, σκληραγωγημένη από την πολύχρονη εμπειρία του πολέμου κατά του ISIS. Παρόλα αυτά, οι Σύροι Κούρδοι ωφελήθηκαν σε τεράστιο βαθμό από την υποστήριξη των ΗΠΑ και ο πόλεμος YPG-Τουρκίας στην Αφρίν έδειξε ξεκάθαρα ότι δεν μπορούν να νικήσουν έναν μεγάλο συμβατικό στρατό από μόνοι τους. Τόσο οι YPG όσο και το PKK έχουν αποδειχθεί ικανοί στο παρελθόν να χρησιμοποιούν αντισυμβατικές τακτικές για να επιβάλουν υψηλό κόστος σε ισχυρότερες στρατιωτικές δυνάμεις. Έτσι, αν και οι Κούρδοι δεν μπορούν να αποτρέψουν αξιόπιστα μια συμβατική επίθεση από το καθεστώς, μπορούν να σηματοδοτήσουν ότι κάτι τέτοιο θα είναι δύσκολο, ίσως μειώνοντας την όρεξη του Άσαντ να δοκιμάσει.

Βραχυπρόθεσμα, οι περισσότεροι από τους σημαντικούς παράγοντες του πολέμου -το καθεστώς Assad, οι Ρώσοι και Ιρανοί σύμμαχοί του και η Τουρκία- θα επικεντρωθούν στην επικείμενη μάχη για την Idlib. Ούσα ένας αραβικής πλειοψηφίας θύλακας στην βορειοδυτική Συρία, η Idlib είναι το τελευταίο αντικαθεστωτικό οχυρό στην χώρα και σήμερα φιλοξενεί εκατομμύρια ανθρώπους και χιλιάδες άντρες σε στρατεύσιμη ηλικία, που μάχονται με τις διάφορες αντιπολιτευτικές ομάδες στην περιοχή. Τόσο το συριακό καθεστώς όσο και η Ρωσία σηματοδότησαν ότι έρχεται μια στρατιωτική εκστρατεία για την ανακατάληψη της Idlib και θα μπορούσε να ξεκινήσει μόλις στις αρχές Σεπτεμβρίου. Το αποτέλεσμα της επίθεσης δεν είναι αμφίβολο: Το καθεστώς και η Ρωσία, μέσω της καθαρής δύναμης πυρός και των αδυσώπητων βομβαρδισμών, επιβεβαιώνουν αργά τον εδαφικό έλεγχο σε μεγάλο μέρος της Idlib. Ωστόσο, η μάχη θα έχει μεγάλο κόστος, όπως και οι προσπάθειες για την ειρήνευση της επαρχίας αφότου η κύρια μάχη θα έχει τελειώσει.

Από την αρχή του εμφυλίου πολέμου της Συρίας, οι YPG και οι SDF απέφυγαν να συγκρουστούν με το καθεστώς, αντ’ αυτού συμφώνησαν σιωπηρά σε μια εκεχειρία με τον Assad, η οποία επέτρεψε στο καθεστώς να καταπολεμήσει τις ομάδες που απειλούσαν την ύπαρξή του και οι Κούρδοι να επικεντρωθούν στο ISIS. Αυτή η ρύθμιση γλίτωσε τους Κούρδους από μια άμεση επίθεση του καθεστώτος, ακόμη και καθώς έχουν δημιουργήσει πολιτικούς και στρατιωτικούς θεσμούς στην επικράτειά τους για να ανταγωνίζονται εκείνους της κεντρικής κυβέρνησης. Με αυτή την έννοια, η επίθεση στην Idlib σημαίνει ότι οι Κούρδοι της Συρίας μπορούν να συνεχίσουν να παίζουν για καιρό. Αλλά τελικά θα πρέπει να επιτευχθεί μια συμφωνία. Ο στόχος του Assad εξακολουθεί να είναι να επαναβεβαιώσει τον πλήρη έλεγχο της Συρίας, και μόλις αποφευχθεί πλήρως η απειλή από τις αντικυβερνητικές δυνάμεις [4], το καθεστώς θα προσπαθήσει να εξαναγκάσει τις SDF να αποδεχθούν την επιστροφή της κεντρικής εξουσίας από την Δαμασκό.

03092018-2.jpg

Μια αμερικανική βάση σε περιοχή που ελέγχεται από τις SDF στη Manbij, τον Μάιο του 2018. RODI SAID / REUTERS

--------------------------------------------------------------------

Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ

Αυτές οι παράμετροι θα αποτελέσουν την βάση των τρεχουσών και των μελλοντικών συνομιλιών μεταξύ των Κούρδων αξιωματούχων και του καθεστώτος. Τον Ιούλιο, εκπρόσωποι του -συνδεδεμένου με τις YPG- Δημοκρατικού Συμβουλίου της Συρίας συναντήθηκαν με αξιωματούχους του καθεστώτος στην Δαμασκό για να προετοιμαστούν για συνομιλίες σχετικά με τη μελλοντική πολιτική ρύθμιση για τα βορειοανατολικά της Συρίας. Οι Σύροι Κούρδοι θα πιέσουν από την αρχή για μια μαξιμαλιστική θέση, υποστηρίζοντας την δημιουργία μιας αποκεντρωμένης συριακής κυβέρνησης που θα εξουσιοδοτεί τους ντόπιους να κυβερνούν με ελάχιστη παρέμβαση του καθεστώτος. Ως παραχώρηση, θα προτείνουν να επιτραπεί στο καθεστώς να ανακτήσει επισήμως τον έλεγχο των συνόρων με το Ιράκ και την Τουρκία, γεγονός που θα επέτρεπε την ήπια επιστροφή των κεντρικών κυβερνητικών θεσμών στην βορειοανατολική Συρία. Πράγματι, η κεντρική κυβέρνηση της Συρίας, ως μέρος της συμφωνίας μεταξύ των Κούρδων και του καθεστώτος, διατήρησε τον έλεγχο της διέλευσης των συνόρων στο Qamishli και στο παρακείμενο αεροδρόμιο. (Η ρύθμιση αυτή θα επέκτεινε τον έλεγχο του καθεστώτος σε άλλα σημεία διέλευσης των συνόρων, πράγμα που θα επέτρεπε την αποτελεσματικότερη είσπραξη εσόδων και θα εξασφάλιζε ότι δεν μεταφέρονται πέρα από τα σύνορα όπλα για να τροφοδοτήσουν μια εξέγερση). Το καθεστώς θα επιδιώξει επίσης μια μαξιμαλιστική θέση, απαιτώντας την πλήρη παράδοση των κουρδικών κυβερνητικών δομών στην εξουσία του καθεστώτος και την κατάργηση των κουρδικών πολιτοφυλακών ή την ενσωμάτωσή τους στον στρατό της Συρίας. Ο Assad μπορεί να προσφέρει την αναγνώριση της λεγόμενης πολιτιστικής αυτονομίας των Κούρδων ή να τους παραχωρήσει συμβολικές εκχωρήσεις σχετικά με την κουρδική γλώσσα και πολιτιστικά δικαιώματα.

Η στρατιωτική ασυμμετρία μεταξύ των SDF και του καθεστώτος Assad σημαίνει ότι καθώς ο εμφύλιος πόλεμος της Συρίας εισέρχεται στην τελική του φάση, οι Κούρδοι βρίσκονται τώρα στο έλεος των Ηνωμένων Πολιτειών. Η διοίκηση του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, συνέδεσε την συριακή πολιτική της με την ευρύτερη σύγκρουση με το Ιράν και θεωρεί την συμμαχία Ιράν-Συρίας ως μακροπρόθεσμη απειλή για τα συμφέροντα των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Για να καταπολεμήσει αυτή την απειλή, η διοίκηση δήλωσε ότι σκοπεύει να παραμείνει στην Συρία μέχρι να αντιμετωπιστεί το ιρανικό ζήτημα. Ωστόσο, αυτή η επίσημη θέση είναι ιδιαιτέρως αποκλίνουσα από εκείνη που εκφράζεται περιστασιακά από τον ίδιο τον Trump, ο οποίος έχει ζητήσει επανειλημμένα την ταχεία απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από την Συρία. Η αβεβαιότητα σχετικά με την δέσμευση της Ουάσινγκτον όσον αφορά τις SDF θα επιταχύνει χωρίς αμφιβολία τις διαπραγματεύσεις με το καθεστώς και θα μπορούσε να υπονομεύσει τη μόχλευση των Κούρδων.

Το καθεστώς Assad, αντιθέτως, σχεδιάζει να κυβερνήσει μια μεταπολεμική Συρία. Ως εκ τούτου, μπορεί να επιλέξει να περιμένει τις Ηνωμένες Πολιτείες και, όταν οι δυνάμεις των ΗΠΑ αποσυρθούν, να εξαναγκάσει τους Κούρδους να υποταχθούν στις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις της κυβέρνησης. Ωστόσο, οι Κούρδοι γνώριζαν εξ αρχής ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα εγκαταλείψουν τελικά την Συρία. Συνεπώς, κράτησαν την πόρτα ανοιχτή στις συνομιλίες με τον Assad και δεν είχαν ποτέ δώσει προτεραιότητα στην αλλαγή καθεστώτος, προτιμώντας αντίθετα τα στενότερα, και πιο εφικτά αποτελέσματα της πολιτικής αποκέντρωσης.

Το κλειδί για την λύση αυτού του γρίφου μπορεί να είναι η άλλη μεγάλη δύναμη στην Συρία: Η Ρωσία [5]. Ένα σενάριο που θα εξασφάλιζε το μέλλον ενός κουρδικού θύλακα υπό αμερικανική επιρροή στην Συρία, θα έρχονταν σε αντίθεση με τα συμφέροντα της Μόσχας. Ωστόσο, η Ρωσία διατηρεί επίσης καλές σχέσεις με τους Κούρδους -έχει μακροχρόνιες σχέσεις με το ΡΚΚ και έχει συνεργαστεί με τους Κούρδους της Συρίας όποτε ήταν απαραίτητο- και τα πρωταρχικά συμφέροντά της είναι η διασφάλιση του καθεστώτος Assad, κάτι που κατάφερε σε μεγάλο βαθμό να κάνει, και να πείσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να αποσύρουν τις δυνάμεις τους. Έτσι, παρά τα γενικώς αποκλίνοντα συμφέροντα της Ουάσιγκτον και της Μόσχας, μπορεί να υπάρξει περιθώριο για μια συμφωνία σχετικά με την τύχη των SDF, στην οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συμφωνούν να αποσύρουν τα στρατεύματά τους με αντάλλαγμα βιώσιμες εγγυήσεις ασφάλειας για τους Σύρους Κούρδους, κάτι που η Ρωσία θα μπορούσε να πιέσει τον πελάτη της, την Συρία, να αποδεχθεί. Η Μόσχα, σε αυτή την περιορισμένη περίπτωση, θα μπορούσε επίσης να δελεαστεί να ανταλλάξει παραχωρήσεις στους Σύρους Κούρδους σε θέματα όπως η τοπική διακυβέρνηση με αντάλλαγμα εγγυήσεις των ΗΠΑ σχετικά με την ασφάλεια του καθεστώτος Assad. Αυτό το αποτέλεσμα δεν θα αποτελούσε ανάθεμα για τα ρωσικά συμφέροντα και, κυρίως, θα βοηθούσε στην δημιουργία των συνθηκών για μια ήπια επιστροφή του καθεστώτος σε όλη την Συρία.

ΕΝΑΣ ΦΙΛΟΣ ΣΕ ΑΝΑΓΚΗ

Μια ολόκληρη γενιά νέων Κούρδων και Αράβων έχασαν την ζωή τους στον πόλεμο εναντίον του ISIS. Μια πολιτική των ΗΠΑ που θα αποδέχεται την πραγματικότητα της εδαφικής νίκης του καθεστώτος Assad δεν αποτελεί ικανοποιητικό αποτέλεσμα του εμφυλίου πολέμου στην Συρία. Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, ωστόσο, είναι επιτακτική ανάγκη να βασιστούν σε αυτήν την πραγματικότητα και να σκεφτούν τον καλύτερο τρόπο για να κερδίσουν μια ευνοϊκή διευθέτηση για τους συμμάχους τους, τις SDF. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία, δύο αντίπαλοι, μοιράζονται ένα ορισμένο ενδιαφέρον για την αποτροπή της επιστροφής του ISIS και για την καθιέρωση μιας συναινετικής πολιτικής ρύθμισης για τη μελλοντική διακυβέρνηση της βορειοανατολικής Συρίας.

Η διαπραγμάτευση μιας τέτοιας ρύθμισης δεν θα είναι εύκολη: Ο Assad και οι Σύροι Κούρδοι έχουν ριζικά διαφορετικές ιδέες για το πώς πρέπει να δομηθεί η μεταπολεμική Συρία. Οι Κούρδοι θα έχουν μέγιστη μόχλευση μετά την επίθεση κατά της Idlib, όταν το καθεστώς θα πρέπει να εδραιώσει τον έλεγχό του στο εχθρικό έδαφος. Καθώς το καθεστώς θα ανασυγκροτείται μετά από τη μάχη, η μόχλευση των Κούρδων θα διαβρωθεί σταθερά και οι διαπραγματευτικές θέσεις θα αποδυναμωθούν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να συμβάλουν στην αντιστάθμιση αυτής της αδυναμίας εάν υιοθετήσουν μια καθορισμένη πολιτική, προσδεδεμένη στην πραγματικότητα του εμφυλίου πολέμου της Συρίας και επικεντρωμένη στην προστασία των SDF. Εάν δεν το κάνουν, οι Κούρδοι θα μπορούσαν να αναγκαστούν να αποδεχθούν τον έλεγχο του καθεστώτος ή, μόλις αποχωρήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, να αντιμετωπίσουν μια επίθεση που δεν θα μπορέσουν να συγκρατήσουν.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc. 
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2018-08-31/sdfs-post-american-future

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/turkey/2018-03-02/strategic-inco...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2017-08-10/jihad-wins-idlib
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2018-01-23/turkeys-afrin-o...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2018-07-23/fall-daraa
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2017-12-13/putins-plan-syria

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition