Η αναζήτηση της Ευρώπης για οικονομική ανεξαρτησία

Σύμφωνα με έκθεση της Γερμανικής εβδομαδιαίας εφημερίδας Die Zeit, ανώτεροι υπάλληλοι της Καγκελαρίας, των Υπουργείων Οικονομικών, Οικονομίας και Εξωτερικών έχουν αρχίσει συναντήσεις [7] προκειμένου να βρουν συγκεκριμένες επιλογές και στην συνέχεια να συντονιστούν με συμμάχους της ΕΕ. Αυτή είναι δουλειά που γίνεται καλύτερα στο παρασκήνιο. Εντούτοις, το να συστρατευθούν όλοι θα είναι δύσκολο, καθώς πολλές χώρες της ΕΕ βλέπουν την δημιουργία ανεξάρτητων συστημάτων πληρωμών ως μια επικίνδυνη κίνηση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα προσπαθήσουν σίγουρα να πείσουν αμφιταλαντευόμενους ηγέτες της ΕΕ να αντιταχθούν στην ιδέα. Ακόμη και εντός της Γερμανίας, πολλοί παίκτες, συμπεριλαμβανομένης της κεντρικής τράπεζας και των κρατικών τραπεζών που εξαρτώνται από χρηματοδότηση από τις χρηματοπιστωτικές αγορές των ΗΠΑ, δεν επιθυμούν να διατρέξουν τον κίνδυνο να αποξενώσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ήδη, ίσως μετά από πίεση των ΗΠΑ, η γερμανική κεντρική τράπεζα ανακοίνωσε βήματα [8] που θα δυσκολέψουν το Ιράν να αποκτήσει πρόσβαση σε περίπου 300 εκατομμύρια ευρώ που επιδιώκει να αποσύρει από γερμανο-ιρανική τράπεζα στο Αμβούργο.

Όσο επιτυχής και αν είναι η προσπάθεια τελικά, η Ευρώπη δεν μπορεί να δημιουργήσει εγκαίρως ανεξάρτητα συστήματα πληρωμών για να ματαιώσει τις αμερικανικές πετρελαϊκές κυρώσεις κατά του Ιράν, οι οποίες θα αρχίσουν να το πλήττουν στις 4 Νοεμβρίου. Για να κρατήσει το Ιράν από το να μην βυθιστεί, η Ευρώπη θα πρέπει να στηριχθεί στην Κίνα, η οποία μπορεί να αυξήσει τις αγορές ιρανικού αργού πετρελαίου χρησιμοποιώντας τα ανεξάρτητα κανάλια πληρωμών της.

ΜΗΝ ΥΠΕΡΕΚΤΕΙΝΕΣΑΙ

Η ευρωπαϊκή ώθηση για οικονομική ανεξαρτησία κάνει αξιοσημείωτα προφητική μια ομιλία του Αμερικανικού υπουργού Οικονομικών, Jack Lew, το 2016. Προειδοποίησε [9] για τους κινδύνους της «υπερέκτασης» και «υπερβολικής χρήσης» των κυρώσεων. Υποστήριξε ότι εάν άλλες χώρες αισθανθούν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες εφαρμόζουν κυρώσεις «για ακατάλληλους λόγους -δευτερεύουσες κυρώσεις ειδικότερα- δεν θα πρέπει να εκπλαγούμε αν ψάξουν για τρόπους αποφυγής επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στις Ηνωμένες Πολιτείες ή σε δολάρια ΗΠΑ».

Αυτό ακριβώς συμβαίνει σήμερα. Όταν οι χώρες βλέπουν το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα όχι ως δημόσιο αγαθό αλλά ως γεωπολιτικό εργαλείο που η Ουάσιγκτον χειρίζεται μονομερώς, θα λάβουν μέτρα για να μειώσουν την έκθεσή τους σε αυτό. Η Ευρώπη έχει μπει καθυστερημένα στο παιχνίδι δεδομένου ότι κυρίως ευθυγραμμιζόταν με τις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με τις κυρώσεις. Αλλά τώρα που αποφάσισε να αμφισβητήσει την υπεροχή των ΗΠΑ, το χρηματοοικονομικό και οικονομικό της μέγεθος και οι δυνατότητες του ευρώ ως εναλλακτική λύση έναντι του δολαρίου σημαίνουν ότι οι ενέργειές της θα έχουν σημασία.

Για να επιτύχει τις προσπάθειες αντιστάθμισής της, η Ευρώπη χρειάζεται συμμάχους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η αναφορά του Maas σε μια «συμμαχία της πολυμέρειας» είναι πολύ περισσότερο από την συνήθη συζήτηση της Γερμανίας για την διεθνή συνεργασία ως αυτοσκοπό. Ο Μάας ξεκάθαρα φαντάζεται [10] μια «συμμαχία χωρών που υπερασπίζεται από κοινού τους υπάρχοντες κανόνες και συνεχίζει να τους αναπτύσσει όπου αυτό είναι απαραίτητο» και που «δείχνει αλληλεγγύη όταν το διεθνές δίκαιο καταπατείται μπροστά στο κατώφλι του άλλου». Έχει ήδη προσεγγίσει τον Καναδά και την Ιαπωνία και αυτή η χαλαρή συμμαχία είναι, όπως λέει, «ανοιχτή σε όσους πιστεύουν ακράδαντα στην πολυμέρεια». Ωστόσο, υπάρχει ήδη πρόβλημα μεταξύ των φίλων. Η γερμανική κυβέρνηση απέτυχε να εκδώσει μια συμπαγή δήλωση υποστήριξης με τον Καναδά σε απάντηση των επιθετικών ενεργειών της Σαουδικής Αραβίας τις τελευταίες εβδομάδες, παρόλο που η Καναδή υπουργός Εξωτερικών Chrystia Freeland ήταν η τιμώμενη προσκεκλημένη στην συνεύρεση των Γερμανών πρεσβευτών στο Βερολίνο αυτή την Δευτέρα. Αυτό ήταν κακό ξεκίνημα για μια συμμαχία που στοχεύει να προστατεύσει το πολυμερές σύστημα από τις καταστρεπτικές φιλοδοξίες της διοίκησης Trump.

Η ΜΟΙΡΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Οι προτάσεις του Μάας προσθέτουν ουσία στην έκκληση της Γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ [11] στις αρχές του 2017, ώστε η Ευρώπη να πάρει την μοίρα της περισσότερο στα χέρια της. Το όραμά του Μάας για οικονομική ανεξαρτησία έχει σχεδιαστεί για έναν κόσμο στον οποίο η Ευρώπη αντιμετωπίζει όχι μόνο την Κίνα και την Ρωσία ως αυταρχικούς αμφισβητίες, αλλά και τις Ηνωμένες Πολιτείες που προς το παρόν έχουν ανταλλάξει τον ρόλο τους ως καλοπροαίρετος ηγεμόνας για το άσχημο πρόσωπο του «Πρώτα η Αμερική». Η αντιστάθμιση με τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια λογική στρατηγική. Αλλά δεν είναι όλοι συστρατευμένοι στην Γερμανία. Μερικοί ελπίζουν να επιστρέψουν σε μια περασμένη εποχή της υπερατλαντικής άνεσης αφότου ο Trump φύγει από την εξουσία και θεωρούν μια προσέγγιση αντιστάθμισης ως υπερβολικά συγκρουσιακή. Εν τω μεταξύ, οι εθνικιστές και στην ακροαριστερά (Die Linke) και στην ακροδεξιά (Alternative für Deutschland) προτείνουν την ευθυγράμμιση της Γερμανίας με τη Μόσχα ή το Πεκίνο, προκειμένου να αντισταθμίσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά καμιά από αυτές τις προσεγγίσεις δεν προσφέρει μια βιώσιμη εναλλακτική λύση έναντι της επένδυσης στην ευρωπαϊκή αυτονομία. Επιπλέον, στην Γαλλία του Macron, η Γερμανία έχει έναν εταίρο που έχει κίνητρο όχι, όπως συνήθιζε η Γαλλία, την ιδεολογική αναζήτηση της μεγαλοπρέπειας αλλά τον ρεαλισμό.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι να πιστεύουμε ότι η Γερμανία και η ΕΕ δεν θα καταφέρουν την δημιουργία μιας πιο ικανής και αυτόνομης Ευρώπης. Αλλά αυτό δεν είναι λόγος για να μην γίνει η προσπάθεια. Εάν η Ευρώπη πετύχει, θα αποκτήσει μεγαλύτερη ισχύ για τον εαυτό της. Και αν η οικονομική ανεξαρτησία συνδυαστεί με ισχυρότερες στρατιωτικές ικανότητες, θα γίνει επίσης καλύτερος εταίρος για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οποιαδήποτε λογική διοίκηση των ΗΠΑ θα προτιμούσε συνεργάτες που έχουν αυτοπεποίθηση, με δικές τους δυνατότητες, παρά γκρινιάρηδες τζαμπατζήδες.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.