Η Αφρική μετά την Αμερική | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Αφρική μετά την Αμερική

Οι ΗΠΑ μένουν πίσω
Περίληψη: 

Οι μεταβολές στην οικονομική κατάσταση της Αφρικής έχουν οδηγήσει πολλές χώρες να επιδιώξουν ευκαιρίες εκεί, δυνητικά εκτοπίζοντας τις επιλογές για τις εταιρείες των ΗΠΑ. Η πιο επιθετική από αυτές ήταν η Κίνα. Μέχρι το 2016, η Κίνα είχε καταστεί ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Αφρικής, ξένος δημιουργός θέσεων εργασίας, και πηγή άμεσων ξένων επενδύσεων.

Ο REUBEN E. BRIGETY II είναι πρύτανης της Σχολής Διεθνών Υποθέσεων Elliott στο Πανεπιστήμιο George Washington. Διετέλεσε Πρέσβης των ΗΠΑ στην Αφρικανική Ένωση και Μόνιμος Αντιπρόσωπος των ΗΠΑ στην Οικονομική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Αφρική από το 2013 έως το 2015.

Η Αφρική μεταμορφώνεται ταχύτατα [1] και η προσέγγιση των Ηνωμένων Πολιτειών στην Αφρική δεν συμβαδίζει. Ενώ άλλες χώρες αρπάζουν τις ευκαιρίες να επενδύσουν σε αναπτυσσόμενες αφρικανικές οικονομίες, οι Ηνωμένες Πολιτείες παλεύουν για να ακολουθήσουν. Οι δεσμεύσεις της Κίνας [2] προς την ήπειρο είναι ισχυρότερες από ποτέ, όπως αποδεικνύεται από το Φόρουμ για την Συνεργασία Κίνας-Αφρικής [3] που ολοκληρώθηκε χθες, κατά την διάρκεια του οποίου η Κίνα και οι αφρικανικές χώρες ενίσχυσαν την συνεργασία στην κινεζική πρωτοβουλία Belt and Road, συμφώνησαν και υπέγραψαν ένα ανακοινωθέν [4] που ζητά «μια ισχυρότερη κοινότητα με κοινό μέλλον μεταξύ Κίνας και Αφρικής». Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, εν τω μεταξύ, καθυστέρησε δύο χρόνια πριν ορίσει τελικά έναν υφυπουργό για τις αφρικανικές υποθέσεις τον περασμένο μήνα, και η κυβέρνησή του έχει διαπράξει μια σειρά διπλωματικών σφαλμάτων στις σχέσεις της με την ήπειρο, όπως με το να περιφρονήσει τον πρόεδρο της Επιτροπής της Αφρικανικής Ένωσης σε μια προχειροσχεδιασμένη επίσκεψη στην Ουάσινγκτον και με το να τιμωρήσει την Ρουάντα για την επιβολή δασμών στα μεταχειρισμένα ρούχα από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε βαθύτερο επίπεδο, οι Ηνωμένες Πολιτείες απέτυχαν να σκιαγραφήσουν οποιαδήποτε σοβαρή και μακροπρόθεσμη ατζέντα εμπλοκής με την Αφρική, αφήνοντας τους ηγέτες της ηπείρου να αναρωτιούνται για το μέλλον της εταιρικής σχέσης ΗΠΑ-Αφρικής.

05092018-1.jpg

Αφρικανοί ηγέτες στην Συνέλευση Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων στην Αντίς Αμπέμπα της Αιθιοπίας, τον Ιούλιο του 2017. TIKSA NEGERI / REUTERS
------------------------------------------------------------------------

Στις 20 Αυγούστου, η πρώτη κυρία Melania Trump ανακοίνωσε ότι θα πραγματοποιήσει ένα ατομικό ταξίδι στην Αφρική τον Οκτώβριο. (Οι στόχοι και το δρομολόγιο του ταξιδιού δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμα). Η επίσκεψή της είναι μακράν καθυστερημένη. Για δεκαετίες, οι αμερικανικές προεδρικές διοικήσεις, δημοκρατικές και ρεπουμπλικανικές ομοίως, συνεργάστηκαν με αφρικανικές κυβερνήσεις και περιφερειακά θεσμικά όργανα για να σώσουν ζωές στην Αφρική, να βελτιώσουν τις αφρικανικές οικονομίες και να σταματήσουν αφρικανικούς πολέμους [5]. Το έκαναν με βάση την αρχή ότι με το να βοηθηθεί η Αφρική να ευημερήσει αυτό επίσης εξυπηρετεί τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών. Προηγούμενες διοικήσεις απολάμβαναν την προνομιακή θέση να είναι «εταίροι από επιλογή» στην Αφρική. Για παράδειγμα, όταν τα στρατεύματα της Ρουάντα [6] χρειάζονταν να μεταφερθούν στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία το 2014 για να στηρίξουν μια ειρηνευτική δύναμη της Αφρικανικής Ένωσης, κάλεσαν την Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ για υποστήριξη. Όταν η πανδημία του AIDS απείλησε να εξαλείψει μια ολόκληρη γενιά νέων Αφρικανών, οι Ηνωμένες Πολιτείες απάντησαν με το μετασχηματιστικό Προεδρικό Σχέδιο Επείγουσας Θεραπείας για το AIDS (President’s Emergency Plan for AIDS Relief ή PEPFAR). Και χιλιάδες νέοι Αφρικανοί φοίτησαν σε αμερικανικά πανεπιστήμια τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 και ανέλαβαν χρόνια αργότερα εξέχουσες θέσεις στην κυβέρνηση και στις επιχειρήσεις στις χώρες καταγωγής τους. Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες κινδυνεύουν τώρα να χάσουν την ιδιότητά τους ως «εταίρος από επιλογή» της Αφρικής, αντικατεστημένες από την Κίνα και άλλους. Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να ξανακερδίσουν την θέση τους στις αφρικανικές χώρες, τόσο η αμερικανική κυβέρνηση όσο και ο αμερικανικός ιδιωτικός τομέας πρέπει να καταβάλουν σοβαρές προσπάθειες για να βελτιώσουν την κατανόησή τους για την Αφρική: Πώς αλλάζει, πώς αντιδρούν οι άλλοι δρώντες σε αυτές τις αλλαγές, και ποιες είναι οι επιπτώσεις των δικών τους προσεγγίσεων στην ήπειρο.

Η ΑΦΡΙΚΗ ΑΝΑΔΥΕΤΑΙ

Η Αφρική είναι από καιρό ένα τυφλό σημείο για τους Δυτικούς. Τον Μάιο του 2000, μια βασική ιστορία στο The Economist την χαρακτήρισε «Η άπελπις ήπειρος». Αλλά πιο πρόσφατα, αυτή η άποψη έχει αρχίσει να αλλάζει. Ήδη από τον Δεκέμβριο του 2011, το Economist είχε αλλάξει την εκτίμησή του με ένα εξώφυλλο που ανήγγειλε την «αναδυόμενη Αφρική». Η οικονομική ανάπτυξη είχε αρχίσει να μετατρέπει την εικόνα της Αφρικής από μια ήπειρο γεμάτη συγκρούσεις και ασθένειες, αενάως έχουσα ανάγκη από εξωτερική βοήθεια, σε μια ήπειρο γεμάτη με ευκαιρίες για επιχειρηματική δραστηριότητα και κέρδη.

Οι μεταβολές στην οικονομική κατάσταση της Αφρικής έχουν οδηγήσει πολλές χώρες να επιδιώξουν ευκαιρίες εκεί -δυνητικά εκτοπίζοντας τις επιλογές για τις εταιρείες των ΗΠΑ. Η πιο επιθετική από αυτές ήταν η Κίνα. Μέχρι το 2016, η Κίνα είχε καταστεί ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Αφρικής, ξένος δημιουργός θέσεων εργασίας, και πηγή άμεσων ξένων επενδύσεων. Στα τέλη Ιουλίου του τρέχοντος έτους, στο πρώτο ξένο ταξίδι του στο εξωτερικό στην δεύτερη θητεία του, ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping ολοκλήρωσε μια περιοδεία σε πολλές χώρες, στον Μαυρίκιο, τη Ρουάντα, την Σενεγάλη και τη Νότια Αφρική.

Οι κινεζικές επενδύσεις έχουν αφυπνίσει άλλες χώρες για τις οικονομικές δυνατότητες της ηπείρου. Ο πρωθυπουργός της Ινδίας, Narendra Modi, ολοκλήρωσε επίσης μια περιοδεία σε πολλές χώρες στην Αφρική στα τέλη Ιουλίου, επισκεπτόμενος την Ρουάντα, τη Νότια Αφρική και την Ουγκάντα. Το διμερές εμπόριο [7] μεταξύ της Ινδίας και των αφρικανικών χωρών αυξήθηκε από 5,3 δισεκατομμύρια δολάρια το 2001 σε πάνω από 70 δισεκατομμύρια δολάρια το 2013 -περισσότερο από το διμερές εμπόριο της Ινδίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες το ίδιο έτος. Το διμερές εμπόριο μεταξύ Τουρκίας και αφρικανικών χωρών αυξήθηκε κατά έξι φορές μεταξύ 2003 και 2017, φτάνοντας τα 17 δισεκατομμύρια δολάρια εκείνο το έτος. Και στις τρεις περιπτώσεις -Κίνα, Ινδία και Τουρκία- οι κυβερνήσεις έλαβαν εσκεμμένες αποφάσεις πολιτικής που οδήγησαν σε ταχεία ανάπτυξη της οικονομικής τους δέσμευσης με τις αφρικανικές χώρες.