Η Αφρική μετά την Αμερική

Η ωριμότητα των αφρικανικών περιφερειακών και ηπειρωτικών θεσμών, ιδίως της Αφρικανικής Ένωσης (African Union, AU), ενθάρρυνε επίσης τη μεγαλύτερη δέσμευση από εξωτερικούς παράγοντες. Η AU αναδύεται ως ένας κρίσιμος και αξιόπιστος πολιτικός θεσμός. Η έδρα της –η Αντίς Αμπέμπα, στην Αιθιοπία- έχει γίνει η τρίτη μεγαλύτερη διπλωματική πρωτεύουσα [8] στον κόσμο. Το εύρος των δραστηριοτήτων της AU για λογαριασμό των κρατών-μελών της, από την ανάπτυξη ενεργειών υποστήριξης της ειρήνης μέχρι την καταπολέμηση των πανδημικών ασθενειών, την έχει καταστήσει πολύτιμο διπλωματικό εταίρο για κυβερνήσεις και πολυμερείς οργανισμούς σε όλο τον κόσμο.

Τέλος, η αυξανόμενη σημασία της αντιτρομοκρατίας έχει διευρύνει και διαφοροποιήσει τους τύπους εταιρικών σχέσεων ασφάλειας που υπάρχουν στην Αφρική. Για παράδειγμα, το Λουξεμβούργο, η Σαουδική Αραβία, η Σλοβενία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα συγκαταλέγονται μεταξύ των οικονομικών συντελεστών στην Πρωτοβουλία G5 Sahel [9] το 2017, που αποσκοπούσε στην καταπολέμηση των τρομοκρατικών και εγκληματικών δικτύων που λειτουργούν στις απομακρυσμένες περιοχές της Μπουρκίνα Φάσο, του Τσαντ, του Μάλι, της Μαυριτανία και του Νίγηρα. Η Κίνα, η οποία παραδοσιακά ήταν απρόθυμη να εμπλακεί στρατιωτικά έξω από την άμεση γειτονιά της, έχει σήμερα πάνω από 2.400 ειρηνευτές [10] που υπηρετούν σε έξι ειρηνευτικές επιχειρήσεις του ΟΗΕ στην Αφρική, σε αναγνώριση του γεγονότος ότι οι επιχειρηματικές της δραστηριότητες μπορούν να ευδοκιμήσουν μόνο σε περιβάλλον φυσικής ασφάλεια. Το μικροσκοπικό έθνος του Τζιμπουτί [11], το οποίο είναι μικρότερο τόσο από πλευράς εδάφους όσο και πληθυσμού από την πολιτεία της Μασαχουσέτης, φιλοξενεί πλέον τον μεγαλύτερο αριθμό ξένων στρατιωτικών βάσεων από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο (φιλοξενεί δυνάμεις από την Κίνα, την Γαλλία, την Ιταλία, την Ιαπωνία, και οι Ηνωμένες Πολιτείες με την Σαουδική Αραβία σύντομα να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους). Αυτές οι βάσεις επιτρέπουν στους ενοίκους τους να στηρίζουν ναυτικές επιχειρήσεις στις βασικές θαλάσσιες λωρίδες της Ερυθράς Θάλασσας.

Καθώς οι διεθνείς αυτές συνεργασίες πολλαπλασιάζονται, υπάρχει μια γενική αίσθηση μεταξύ των αφρικανικών πολιτικών ελίτ ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες στερούνται μιας συνεκτικής πολιτικής έναντι της Αφρικής και ότι εκχωρούν την θέση τους ως προτιμώμενου εταίρου σε άλλες χώρες και οργανισμούς, ιδίως την Κίνα και την ΕΕ.

Η αποτυχία του Trump να διορίσει υφυπουργό Εξωτερικών για τις αφρικανικές υποθέσεις για σχεδόν δύο χρόνια στην προεδρία του έστειλε ένα πολύ αρνητικό μήνυμα σχετικά με την προτεραιότητα των Ηνωμένων Πολιτειών για την Αφρική. Αφρικανοί αξιωματούχοι και άλλοι εταίροι εξέφρασαν την λύπη τους για τη μακρά απουσία ενός βασικού συνομιλητή στην κυβέρνηση των ΗΠΑ που να μπορεί να προωθήσει συστηματικά την πολιτική των ΗΠΑ προς την Αφρική, στην Ουάσινγκτον ή επί του πεδίου. Ο διορισμός του πρέσβυ Tibor Nagy ως νέου υφυπουργού Εξωτερικών για τις Αφρικανικές Υποθέσεις τον Ιούλιο του 2018 ήταν μια ευπρόσδεκτη εξέλιξη, αλλά έχει σημαντικό έδαφος να καλύψει για να ενισχύσει τους δεσμούς με την ήπειρο και θα χρειαστεί την βοήθεια του προέδρου για να το πράξει.

Η κυβέρνηση Trump υπονόμευε σε μεγάλο βαθμό το δικό της κύρος κατά την διάρκεια της καταστροφικής επίσκεψης του πρώην υπουργού Εξωτερικών Rex Tillerson στο Τσαντ, το Τζιμπουτί, την Αιθιοπία, την Κένυα και τη Νιγηρία τον Μάρτιο του 2018. Ο Τραμπ απέλυσε χωρίς πολλά-πολλά τον Τίλερσον ενώ το ταξίδι ήταν ακόμα σε εξέλιξη, κάτι που πολλοί Αφρικανοί εξέλαβαν ως περαιτέρω απόδειξη ότι η διοίκηση δεν λαμβάνει σοβαρά υπόψη της την Αφρική. Η αχρεία αναφορά του Trump στα αφρικανικά κράτη ως «χώρες του απόπατου» τον Ιανουάριο του 2018 εξακολουθεί να εκνευρίζει, παρά την επιστολή που απέστειλε στην Συνέλευση των Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων της rankle, καθώς συγκεντρώθηκαν στην Αντίς Αμπέμπα λίγες μέρες μετά την προσβολή, στην οποία τονιζόταν η συνεργασία ΗΠΑ-Αφρικής.

Για να είμαστε δίκαιοι, ο Λευκός Οίκος έχει κάνει κάποιες προσπάθειες για να αναστρέψει την αντίληψη περί αδιαφορίας του προς την Αφρική. Αλλά ακόμη και αυτές οι προσπάθειες έχουν συχνά έρθει με περαιτέρω σφάλματα. Τον Σεπτέμβριο του 2017, ο Trump φιλοξένησε σε ένα γεύμα εργασίας εννέα Αφρικανούς αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων στο περιθώριο της ετήσιας συνόδου της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών. Αφού καλωσόρισε λανθασμένα τον πρόεδρο της «Νάμπιγας» (αντί της Ναμίμπιας), ο Trump αναγνώρισε αδέξια τις αυξανόμενες οικονομικές προοπτικές της ηπείρου λέγοντας: «Η Αφρική έχει τεράστιο επιχειρηματικό δυναμικό. Έχω πολλούς φίλους που πηγαίνουν στις χώρες σας, προσπαθώντας να γίνουν πλούσιοι. Σας συγχαίρω». Τον Απρίλιο του 2018, φιλοξένησε τον πρόεδρο Muhammadu Buhari της Νιγηρίας για μια επίσκεψη στο Οβάλ Γραφείο και μια συνέντευξη τύπου στον Κήπο των Ρόδων κατά την διάρκεια της σύντομης επίσκεψης του αρχηγού της Νιγηρίας στην Ουάσινγκτον. Και στις 27 Αυγούστου, ο Trump φιλοξένησε τον πρόεδρο της Κένυας Uhuru Kenyatta για μια επίσκεψη στο Οβάλ Γραφείο -μια τιμή που δεν επεξέτεινε στον Abiy Ahmed, τον νεαρό και χαρισματικό νέος πρωθυπουργό της Αιθιοπίας, κατά την επίσκεψη του Ahmed στην διασπορά της Αιθιοπίας στις Ηνωμένες Πολιτείες τον Ιούλιο. Αντ’ αυτού, ο πρωθυπουργός έπρεπε να αρκεστεί σε μια σύντομη συνομιλία με τον αντιπρόεδρο Mike Pence, μια προσβολή που δεν πέρασε απαρατήρητη από τους Αιθίοπες.

ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΠΟΡΕΙΑΣ