Προϋποθέσεις για ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο

Παλαιότερα, σε ομιλία του ο Jeffrey Sachs, του Columbia University, παγκόσμια αυθεντία σε θέματα αναδιάρθρωσης της οικονομίας, τόνισε ότι χρειάζεται αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας που θα επιτυγχάνει ρυθμό ανάπτυξης πάνω από 4%, και το οποίο θα στηρίζεται στις εξαγωγές, γιατί στα προσεχή χρόνια τόσο η δημόσια όσο και η ιδιωτική κατανάλωση δεν μπορούν να αυξηθούν.

Σύμφωνα με τον Sachs, μόνο ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο της οικονομίας με έμφαση στις εξαγωγές μπορεί να αλλάξει το παραγωγικό πρότυπο, να βγάλει την οικονομία από την κρίση και να ενισχύσει την απασχόληση και το εισόδημα, διασφαλίζοντας παράλληλα και την βιωσιμότητα του χρέους και την κοινωνική συνοχή.

Το νέο αναπτυξιακό πρότυπο θα πρέπει να είναι μεν φιλόδοξο, αλλά θα πρέπει να είναι επίσης ρεαλιστικό και να λαμβάνει υπόψη τους οικονομικούς και κοινωνικούς περιορισμούς και την γενικότερη οικονομική συγκυρία. Τα προβλήματα που μας κληρονόμησε η οικονομική και κοινωνική κρίση δεν μπορούν να αγνοηθούν, όπως επίσης δεν μπορούν να αγνοηθούν και οι υποχρεώσεις που απορέουν από την συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ. Και έχει γίνει πλέον συνείδηση ότι η συμμετοχή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωζώνη είναι όχι μόνο επωφελής για την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή, αλλά προϋπόθεση εθνικής επιβίωσης σε μια ασταθή γεωπολιτικά περιοχή.

Αυτό το νέο αναπτυξιακό πρότυπο χρειάζεται σοβαρή μελέτη ως προς την υλοποίησή του, ειδικότερα στα θέματα μακρο-οικονομικής σταθερότητας και εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους. Επίσης, σε θέματα αναδιάρθρωσης της οικονομίας, βελτίωσης της ρευστότητας και αντιμετώπισης των «κόκκινων δανείων». Το σπουδαιότερο, όμως, είναι η αξιοποίηση του σημαντικότερου πόρου της οικονομίας, δηλαδή του ανθρώπινου δυναμικού, με κατάρτιση και διαβίου μάθηση που να υποστηρίζει την αναδιάρθρωση του παραγωγικού ιστού από μια οικονομία με έμφαση στις υπηρεσίες σε μια οικονομία με έμφαση στην παραγωγή και τις εξαγωγές.

Το νέο αναπτυξιακό πρότυπο θα πρέπει να μελετηθεί ενδελεχώς ώστε να δίνει έμφαση στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων, την επιλογή των παραγωγικών τομέων αιχμής, ώστε να προκύπτει η μείωση της ανεργίας, η ενίσχυση της απασχόλησης και η κοινωνική συνοχή, η αύξηση του εισοδήματος και η βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους με αδιάσειστα στοιχεία. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα δεν έχουμε δει να έχει δημοσιοποιηθεί κάποιο σχέδιο για την αναπτυξιακή προοπτική της χώρας για τα επόμενα χρόνια. Αποτέλεσμα αυτής της αδυναμίας είναι να υπονομεύεται η διαπραγματευτική ικανότητα της χώρας και να είναι άνευ ουσίας οι εξορκισμοί για το τέλος του μνημονίου και της λιτότητας.

Τέλος, η διατύπωση της πρότασης για ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο, θα πρέπει να έχει ως αφετηρία ένα οικονομικό και κοινωνικό όραμα για την χώρα, που θα υπηρετείται από ένα μακρόπνοο αναπτυξιακό σχέδιο με προτεραιότητες και μέτρα πολιτικής, με μετρήσιμους στόχους, αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και πρόβλεψη για διορθωτικές παρεμβάσεις. Ένα πρότυπο που θα αξιοποιεί τους πλούσιους παραγωγικούς πόρους της χώρας, κυρίως το ανθρώπινο και το πολιτιστικό κεφάλαιο, και θα δημιουργεί προστιθέμενη αξία. Ένα πρότυπο που θα διασφαλίζει υψηλό ρυθμό ανάπτυξης αλλά με κοινωνική συνοχή και κοινωνική ευαισθησία.

Η προώθηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι βασική προϋπόθεση για την επιτυχία ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου. Κεντρικός στόχος της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας πρέπει να είναι η αναμόρφωση του κράτους και της δημόσιας διοίκησης. Όχι λόγω των δημοσιονομικών επιπτώσεων, αλλά κυρίως λόγω της μείωσης της ανταγωνιστικότητας από το μεγάλο διοικητικό βάρος που επιβάλλει στον ιδιωτικό τομέα, καθώς και λόγω των αδυναμιών του ρυθμιστικού πλαισίου της οικονομίας.

Η διεθνής εμπειρία αποδεικνύει ότι προϋπόθεση επιτυχίας των οικονομικών μεταρρυθμίσεων είναι η ύπαρξη αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης και αποτελεσματικού ρυθμιστικού πλαισίου. Χωρίς αποτελεσματική δημόσια διοίκηση δεν υπάρχουν οι συνθήκες διασφάλισης της μακροχρόνιας επιτυχίας των οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Ακόμη, μια επιτυχημένη δημοσιονομική προσαρμογή δεν είναι μακροχρόνια βιώσιμη αν δεν προηγηθεί η μεταρρύθμιση του κράτους. Προϋπόθεση επιτυχίας των οικονομικών μεταρρυθμίσεων είναι η ύπαρξη αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης, κράτους δικαίου και κοινωνίας ευνομίας. Επομένως, οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις πρέπει να προωθηθούν ταυτόχρονα και παράλληλα με τη μεταρρύθμιση του κράτους και της δημόσιας διοίκησης.

Τόσο το εύρος, όσο και το βάθος των διαρθρωτικών αλλαγών που απαιτούνται για την αντιστροφή της φθίνουσας πορείας της ελληνικής ανταγωνιστικότητας αντιμετωπίζουν, ακόμη και σήμερα, αντιστάσεις από συντεχνίες που συχνά φαίνονται ανυπέρβλητες. Όμως, η δυνατότητα ομαλής μετάβασης, με ήπια προσαρμογή, σε ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο υπό συνθήκες οικονομικής ανάπτυξης έχει πλέον παρέλθει. Η αναγκαιότητα των μεταρρυθμίσεων στην κατεύθυνση αυτή είναι σήμερα πιο επίκαιρη παρά ποτέ. Παρά τους δυσμενέστατους όρους με τους οποίους πρέπει να υλοποιηθούν οι μεταρρυθμίσεις, η αναδόμηση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της οικονομίας αποτελεί μονόδρομο, που περνά μέσα από την υλοποίηση σε πολύ σύντομο χρόνο ιστορικής κλίμακας διαρθρωτικών αλλαγών σε όλα τα πεδία, συχνά με οδυνηρές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες.