Εξακολουθούν οι Παλαιστίνιοι να υποστηρίζουν την λύση των δύο κρατών; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Εξακολουθούν οι Παλαιστίνιοι να υποστηρίζουν την λύση των δύο κρατών;

Γιατί οι ισραηλινοί εποικισμοί αποτελούν το μεγαλύτερο εμπόδιο προς την ειρήνη
Περίληψη: 

Τα επί τόπου γεγονότα, συμπεριλαμβανομένης της δήμευσης παλαιστινιακής γης από το Ισραήλ, της κατεδάφισης σπιτιών Παλαιστινίων και της οικοδόμησης εβραϊκών οικισμών, ενισχύουν την παλαιστινιακή έλλειψη εμπιστοσύνης. Και ο Τραμπ έχει κάνει περισσότερες ζημιές στην προοπτική της ειρήνης στους 20 μήνες της διοίκησής του από ό, τι έκανε Αμερικανός πρόεδρος επί 70 χρόνια στο παρελθόν.

Ο KHALIL SHIKAKI είναι διευθυντής στο Palestinian Center for Policy and Survey Research (PSR) στην Ραμάλα.

Έχουν περάσει 25 χρόνια από τότε που οι Συμφωνίες του Όσλο οραματίστηκαν μια λύση δύο κρατών για την σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης, αλλά οι θεμελιώδεις προκλήσεις [1] για τους Παλαιστινίους παραμένουν οι ίδιες. Το Όσλο απαίτησε όχι μόνο οι Παλαιστίνιοι να συμφιλιωθούν με τεράστια θυσίες αλλά και ότι θα εμπιστευθούν τους Ισραηλινούς ότι θα κάνουν το ίδιο. Επιπλέον, οι απαιτήσεις για θυσίες δεν ήταν καθόλου ίσες. Οι Παλαιστίνιοι έπρεπε να εγκαταλείψουν για πάντα τις διεκδικήσεις τους στο 78% της πατρίδας τους, ενώ πολύ λιγότερα ζητήθηκαν από τους Ισραηλινούς Εβραίους, οι οποίοι θα έπρεπε να εγκαταλείψουν την απαίτηση για μόνο το 22% των δικών τους.

Όπου οι συμφωνίες του Όσλο ήταν επιτυχείς, οφειλόταν κυρίως στην τολμηρή ηγεσία του Yasir Arafat [2], του [τότε] προέδρου της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO), και του πρωθυπουργού του Ισραήλ, Yitzhak Rabin. Αυτοί οι ηγέτες ήταν πρόθυμοι να υπογράψουν επιστολές αμοιβαίας αναγνώρισης στις τελευταίες στιγμές πριν υπογράψουν τις συμφωνίες, οι οποίες έφεραν μια μεγάλη πλειοψηφία Παλαιστινίων στην ιδέα της αποποίησης των εδαφικών απαιτήσεων για την επιδίωξη της ειρήνης.

13092018-1.jpg

Παλαιστίνιος διαδηλωτής χειρονομεί καθώς ένας Ισραηλινός συνοριακός αστυνομικός ρίχνει μια ηχοβομβίδα κατά την διάρκεια διαμαρτυρίας εναντίον των ισραηλινών εποικισμών, στο χωριό Ras Karkar, κοντά στην Ραμάλα, στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, τον Αύγουστο του 2018. MOHAMAD TOROKMAN / REUTERS
-------------------------------------------------------------------

Από τότε, η αδυσώπητη οικοδόμηση οικισμών του Ισραήλ στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη -την καρδιά ενός μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους- απέδειξε στους Παλαιστινίους ότι η άλλη πλευρά δεν είναι πρόθυμη να τηρήσει την συμφωνία. Μια από τις μεγαλύτερες αποτυχίες του Όσλο ήταν η ανικανότητά του να σταματήσει την κατασκευή ισραηλινών οικισμών, αναγκάζοντας τους Παλαιστίνιους να αμφιβάλουν εάν έχουν έναν βιώσιμο εταίρο για την ειρήνη.

ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ

Λίγο μετά την υπογραφή των συμφωνιών του Όσλο, στις 13 Σεπτεμβρίου 1993, και για πολλά χρόνια μετά, η παλαιστινιακή υποστήριξη για την λύση των δύο κρατών ήταν πολύ υψηλή, φτάνοντας στο 80%. Η συμφωνία και η ειρηνευτική διαδικασία που ξεκίνησε, άλλαξαν το ψυχολογικό περιβάλλον στην Παλαιστίνη. Παράλληλα με την εμπιστοσύνη στην διπλωματία, δημιούργησε κοινή αισιοδοξία και μείωσε την ελκυστικότητα της βίας και της μαχητικότητας, παρέχοντας παράλληλα νομιμοποίηση και δημόσια υποστήριξη στη νεοσυσταθείσα Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ), στον ηγέτη της, τον Αραφάτ, και στο ηγετικό κόμμα, Fatah.

Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα, όλα αυτά έχουν διαλυθεί. Η στήριξη για την λύση των δύο κρατών βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο από την εποχή του Όσλο, με μόνο το 43% των Παλαιστινίων να λένε ότι θα την αποδεχτούν. Περισσότερο από το ήμισυ των πολιτών θεωρεί την ΠΑ ως επιβάρυνση για τον παλαιστινιακό λαό και η μεγάλη πλειοψηφία, που κυμαίνεται από 60% έως 70% το 2018, απαιτεί την παραίτηση του προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς [3]. Η δημόσια στήριξη προς την Χαμάς, τη μεγαλύτερη ισλαμική φατρία στην Παλαιστίνη, ανέρχεται σε περίπου το ένα τρίτο, σε σύγκριση με το 40% περίπου για την Fatah, την επικρατούσα εθνικιστική φατρία. Η εμπιστοσύνη στην διπλωματία έχει καταρρεύσει: Μόνο το 25% των Παλαιστινίων πιστεύει ότι ένα παλαιστινιακό κράτος θα αναδυθεί τα επόμενα πέντε χρόνια. Η βία είναι όλο και πιο δημοφιλής, ιδίως μεταξύ των νέων και, πολλές φορές κατά την διάρκεια των τριών τελευταίων ετών, την υποστήριξε η πλειοψηφία των πολιτών.

Δεν είναι συμπτωματικό ότι, κατά την διάρκεια της ίδιας περιόδου, η κατασκευή ισραηλινών οικισμών στην κατεχόμενη Παλαιστίνη συνεχίστηκε αμείωτη. Το μέγεθος της επιχείρησης εποικισμού σήμερα είναι τέσσερις φορές υψηλότερο από ό, τι όταν υπογράφηκε το Όσλο: Έχει αυξηθεί από περίπου 100.000 σπίτια το 1993 σε πάνω από 400.000 (χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η Ανατολική Ιερουσαλήμ ή η Λωρίδα της Γάζας) σήμερα. Τα τελευταία χρόνια, το 55% έως 65% των Παλαιστινίων δήλωσαν ότι πιστεύουν ότι η κατασκευή των οικισμών έχει επεκταθεί τόσο πολύ ώστε η λύση των δύο κρατών δεν είναι πλέον πρακτική ή εφικτή. Κατά μέσο όρο, τα τρία τέταρτα των ατόμων που καταλήγουν σε αυτό το συμπέρασμα στρέφονται στο να είναι αντίθετοι στην λύση των δύο κρατών, ενώ ένα παρόμοιο ποσοστό εκείνων που πιστεύουν ότι η λύση των δύο κρατών είναι ακόμα εφικτή παραμένουν υπέρ αυτής. Με άλλα λόγια, η στήριξη για την λύση των δύο κρατών συνδέεται στενά με τις αντιλήψεις για το πόσο είναι εφικτή, και οι οικισμοί την καθιστούν απίθανο.

Η μείωση της υποστήριξης για την λύση των δύο κρατών μεταξύ των Ισραηλινών Εβραίων είναι παράλληλη με αυτή των Παλαιστινίων, και το επίπεδο της δημόσιας υποστήριξης για αυτήν -το 43%- είναι ταυτόσημο με εκείνο των Παλαιστινίων. Από την ισραηλινή εβραϊκή πλευρά, η στήριξη συνδέεται επίσης με τις αντιλήψεις για το πόσο είναι εφικτή. Σήμερα, σχεδόν οι μισοί Ισραηλινοί Εβραίοι πιστεύουν ότι η επέκταση των οικισμών καθιστά την λύση των δύο κρατών άσκοπη. Ωστόσο, αυτό δεν ισοδυναμεί με συναίνεση μεταξύ των Ισραηλινών Εβραίων ότι οι οικισμοί είναι καταστροφικοί για την ειρήνευση, διότι σε αντίθεση με τους περισσότερους Παλαιστίνιους, δεν βλέπουν αναγκαστικά την λύση των δύο κρατών ως την μοναδική οδό για την ειρήνη. Πολλοί Ισραηλινοί Εβραίοι βλέπουν την παλαιστινιακή αυτοδιοίκηση, μια ελαφρώς τροποποιημένη έκδοση του status quo, ως αποδεκτή λύση.