Η αλήθεια και η Γερμανία…

Πριν από λίγο καιρό, ένα από αυτά τα περιστατικά -ένας νεοναζιστικός όχλος που εγκρίνει τον Χίτλερ, μια επίθεση εναντίον ενός εβραϊκού εστιατορίου, επιθέσεις εναντίον αριστερών διαδηλωτών, επιθέσεις σε πρόσφυγες- θα ήταν αρκετό για να προκαλέσει μια συγκινητική πολιτική συζήτηση στην Γερμανία. Αλλά κάτι θεμελιώδες φαίνεται να έχει αλλάξει, και το γεγονός ότι συντηρητικοί πολιτικοί δείχνουν ανοιχτή συμπάθεια για τις δεξιές θέσεις είναι μόνο ένα μέρος αυτού. Ίσως ακόμα πιο ανησυχητική είναι η δομική επίθεση στην ίδια την έννοια ενός ορθολογικού διαλόγου που διέπεται από κοινούς κανόνες -μεταξύ αυτών, ότι ακόμη και οι ιδεολογικοί αντίπαλοι δέχονται την ύπαρξη μιας επαληθεύσιμης αλήθειας, ότι ο Τύπος είναι ένας σεβαστός τέταρτος πυλώνας της δημοκρατίας, και ότι υπάρχει περιθώριο διαφωνίας, αλλά όχι για προφανή ψέματα και ψεύδη. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, όλες αυτές οι υποθέσεις έχουν υποστεί δοκιμασία μετά από την εκλογή του προέδρου Donald Trump [6] το 2016. Στην Ευρώπη, αυτή η ξεδιάντροπη εκδοχή της πολιτικής είναι αντιδραστική κατά περισσότερες από μια έννοιες, εφαρμοζόμενη από πολιτικούς που αντιγράφουν τις τακτικές του Trump, αλλά χωρίς την ανοικτή του στυγνότητα.

Όταν η γερμανική Bundestag (η βουλή) τους αμφισβήτησε, τόσο ο Maassen όσο και ο υπουργός Εσωτερικών Seehofer απλώς υποχώρησαν λίγο, στρατηγικά. Ο Μάασεν συνέχισε να επιμένει ότι είχε παρεξηγηθεί, και εξέφρασε σε μεγάλο βαθμό αβάσιμες ανησυχίες για τον αριστερό εξτρεμισμό ενώ απέτυχε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των δεξιών που τρομοκρατούσαν τμήματα μιας γερμανικής πόλης. Το CDU, η CSU και το φιλελεύθερο Ελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα συνέχισαν να υποστηρίζουν τον Maassen την εποχή εκείνη, ενώ το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, οι Πράσινοι και το αριστερό Die Linke τού ζητούσαν να παραιτηθεί. Αυτό που ξεκίνησε σαν σκάνδαλο φάνηκε να τελειώνει σε αδιέξοδο.

Τόσο το σκάνδαλο όσο και το αδιέξοδο ανήκουν στο νέο πολιτικό ήθος που διαμορφώθηκε σε εκείνες τις ελαφρώς πανικόβλητες γερμανικές μέρες στο τέλος του καλοκαιριού. Η ασάφεια είναι μέρος του σχεδίου, η αποφυγή αντικαθιστά το επιχείρημα, η σύγχυση αντικαθιστά την αντιπαράθεση. Η περιφρόνηση για την διαδικασία, το κοινοβούλιο και την λογοδοσία είναι ένα είδος μετα-πολιτικής πολιτικής. Κατά την διάρκεια της [προεκλογικής] εκστρατείας του, ο Trump ισχυρίστηκε ότι θα μπορούσε να ξεφύγει από το οτιδήποτε, και η νίκη του φαινόταν να τον αποδεικνύει σωστό. Οι Maassen, Seehofer και Kretschmer φάνηκαν να ξεφεύγουν λέγοντας ότι αυτό που εκατομμύρια Γερμανοί νόμιζαν ότι είδαν στην τηλεόραση και στα social media δεν συνέβη ποτέ. Και αυτό που έμοιαζε με μια συνταγματική κρίση, επειδή η Μέρκελ δεν μπορούσε να απολύσει τον Μάασεν χωρίς να απολύσει τον Seehofer, τον οποίο χρειάζεται για να σχηματίζει τον συνασπισμό της, προκλήθηκε στην πραγματικότητα από τον άνθρωπο που ήταν επιφορτισμένος με την προστασία αυτού του ίδιου του συντάγματος.

Εάν ο Maassen ήθελε να δείξει την αδυναμία της δημοκρατικής διαδικασίας, των θεσμικών οργάνων της και των πολιτικών της, κέρδισε. Την Τρίτη, αποχώρησε από επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Προστασίας του Συντάγματος, αλλά προήχθη σε υφυπουργό, τον ανώτατο γραφειοκράτη στο υπουργείο Εσωτερικών. Δεν υπήρξε καμία ευθύνη και καμία συνέπεια: Ο Μεγάλος Συνασπισμός της Μέρκελ συνεχίζει, όποιο και αν είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσει.

Το περιστατικό είναι μια υπενθύμιση των ημερών της Βαϊμάρης στην χώρα, όταν το κρατικό οικοδόμημα στράφηκε ενάντια στην δημοκρατία. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, η ιστορία είναι πάντα παρούσα σε αυτή την χώρα. Ήταν ο Γερμανός ποιητής και συγγραφέας Bertolt Brecht που έγραψε στο Buckower Elegien του ότι ο λαός είχε χάσει την εμπιστοσύνη της κυβέρνησης, και στην συνέχεια αναρωτήθηκε αν η πιο εύκολη λύση δεν θα ήταν η κυβέρνηση να διαλύσει τον λαό και να εκλέξει ένα νέο. Αυτό ήταν το 1953, και η χώρα ήταν η πρώην Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας.

Το 2018, στην εποχή του Διαδικτύου, φαίνεται όλο και περισσότερο ότι οι πολιτικοί στην Γερμανία, όπως και αλλού, έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στην πραγματικότητα -και ότι αντί να αλλάζουν την πραγματικότητα, επιλέγουν να δημιουργήσουν μια νέα. Η απόκριση στην Chemnitz μεταξύ ορισμένων πολιτικών στην κεντροδεξιά δείχνει ότι η στρατηγική αυτή μπορεί να λειτουργήσει στην Γερμανία. Για πολλούς πολίτες, τα πρόσφατα γεγονότα υποστήριξαν την εντύπωση ότι οτιδήποτε, πράγματι οτιδήποτε, είναι δυνατό στην γερμανική πολιτική.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/germany/2018-09-19/post-truth-ge...