Ανάγκη για ένα νέο μοντέλο εξοπλισμού των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων

Ακόμη πιο προβληματική είναι μια τάση που υπάρχει στις στρατηγικές σπουδές, όπου η στρατιωτική ισχύς πολλές φορές ταυτίζεται με τις δαπάνες για την Άμυνα, με αποτέλεσμα αυτός που δαπανά περισσότερα λεφτά για το στράτευμά του να θεωρείται αξιωματικά ισχυρότερος από εκείνον που δαπανά λιγότερα. Για παράδειγμα, σε πλήθος συνεδρίων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ο γράφων είχε την ευκαιρία να ακούσει πολλάκις την τυποποιημένη αντίληψη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η πιο ισχυρή στρατιωτικά δύναμη του πλανήτη γιατί, πολύ απλά, δαπανούν πολύ περισσότερα χρήματα για το στράτευμά τους από ότι οι υπόλοιπες χώρες. Ένα γρήγορο τεστ για την αξιοπιστία αυτής της άποψης είναι να αναρωτηθεί κανείς πόσα λεφτά στοίχισε η Γραμμή Μαζινό…

Βέβαια, η ταύτιση της στρατιωτικής ισχύος με τις πλατφόρμες μεταφοράς βλημάτων δεν είναι και τόσο παράλογη, αν σκεφτεί κανείς ότι πολλές λειτουργίες των οπλικών συστημάτων διεξάγονται τον καιρό της ειρήνης. Για παράδειγμα, στον καιρό της ειρήνης η πολεμική ισχύς εκτελεί αποστολές αποτροπής, προειδοποίησης και επίδειξης (deterrence, signaling & posturing, αντιστοίχως), ενίσχυσης του εθνικού γοήτρου, τόνωσης του ηθικού του λαού κλπ. Για τις λειτουργίες αυτές χρειάζονται οπλικά συστήματα με μεγάλες «επικοινωνιακές» ικανότητες, όπως αεροπλανοφόρα, «φουτουριστικά» μαχητικά αεροσκάφη και πειθαρχημένες σειρές αρμάτων μάχης να παρελαύνουν στις εθνικές εορτές στους δρόμους των πρωτευουσών.

Όμως, αν έλθει ο καιρός του πραγματικού πολέμου, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι όλα αυτά δεν είναι παρά πλατφόρμες μεταφοράς βλημάτων, τα οποία με την σειρά τους επιδιώκουν να επιφέρουν κάποια αποτελέσματα στον αντίπαλο. Για παράδειγμα, ένα αεροπλανοφόρο δεν είναι παρά μια πλατφόρμα που μεταφέρει άλλες πλατφόρμες, δηλαδή τα μαχητικά αεροσκάφη, τα οποία με την σειρά τους κουβαλούν διαφόρων ειδών βλήματα που επιδιώκουν να ασκήσουν τα επιθυμητά αποτελέσματα στον αντίπαλο. Επιπροσθέτως, δεν έχουν όλα τα βλήματα που μεταφέρουν τα αεροσκάφη αυτή την επιθετική λειτουργία. Και αυτό γιατί κάποια από τα αεροσκάφη, όπως για παράδειγμα τα μαχητικά F–14 Tomcat, που επιχειρούσαν στα αμερικανικά αεροπλανοφόρα τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, δεν είχαν ως αποστολή να ασκήσουν προβολή ισχύος στον εχθρό αλλά να προστατεύσουν τα ίδια τα αεροπλανοφόρα από εχθρικές επιθέσεις. Αμυντικό ρόλο είχαν και τα αεροσκάφη έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου (AEW&C) Hawkeye.

Άρα, αν κάποιος θέλει πράγματι να σχετίσει τις δαπάνες για εξοπλισμούς με τις πραγματικές πολεμικές ικανότητες θα πρέπει να εξετάσει όχι πόσα χρήματα δαπανούν οι ΗΠΑ για κάθε αεροπλανοφόρο αλλά τι αγοράζουν με τα χρήματα αυτά όσον αφορά τις ικανότητες επίτευξης καταστρεπτικών αποτελεσμάτων στον αντίπαλο. Με άλλα λόγια, πόσο στοιχίζει κάθε βόμβα ή πύραυλος που προσβάλει τον αντίπαλο στο πλαίσιο επιθετικών αποστολών, όχι ως μονάδα αλλά ως το τελικό στάδιο μιας σύνθετης και πολυεπίπεδης αρχιτεκτονικής συστημάτων.

ΚΕΝΤΡΙΑ ΚΑΙ ΑΣΠΙΔΕΣ

Ακόμη και οι ίδιες οι πλατφόρμες που αποσκοπούν να διεξάγουν επιθετικές αποστολές, μεταφέρουν και διαθέτουν δύο ειδών οπλικά συστήματα. Αυτά που επιδιώκουν να επιφέρουν καταστρεπτικά αποτελέσματα στον εχθρό και αυτά που αποσκοπούν στο να προστατεύσουν την ίδια την πλατφόρμα, είτε με ενεργητικό είτε με παθητικό τρόπο. Ενεργητικά αμυντικά συστήματα μπορεί να είναι ηλεκτρονικοί παρεμβολείς (jammers) για ένα μαχητικό αεροσκάφος ή ένα ενεργό σύστημα αυτοπροστασίας (APS) για ένα άρμα μάχης, ενώ παθητικά αμυντικά συστήματα μπορεί να είναι χαρακτηριστικά χαμηλής διακρισιμότητας (VLO) για ένα αεροσκάφος ή ενισχυμένη θωράκιση για ένα άρμα μάχης.

Ένας αξιωματικός της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας χειρίζεται το ραντάρ πυραύλων αεροπορικής άμυνας Patriot στην αεροπορική βάση του Τατοΐου, στις 27 Ιουλίου 2004. Δεκάδες νέα βλήματα Pac 3 (Patriot Advanced Capability) ήταν οπλισμένα και έτοιμα σε τρεις θέσεις γύρω από την λεκάνη της Αττικής παρέχοντας μια αεροπορική αμυντική ομπρέλα πάνω από την ελληνική πρωτεύουσα ως μέρος ενός μαζικού σχεδίου ασφάλειας για την προστασία των επερχόμενων Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας 2004. REUTERS/Yiorgos Karahalis
----------------------------------------------------------------------------------------------

Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να χωρίσουμε τα οπλικά συστήματα χοντρικά σε δύο κατηγορίες, στις «ασπίδες» και τα «κεντριά». Οι «ασπίδες» έχουν σκοπό να προστατεύσουν τις πλατφόρμες έτσι ώστε να επιβιώσουν από τα εχθρικά όπλα και να μπορέσουν να χτυπήσουν με τα «κεντριά» τους τον αντίπαλο. Αυταξία έχουν μόνο τα «κεντριά», ενώ οι «ασπίδες» είναι υποστηρικτικές των «κεντριών». Όσο όμως βελτιώνονται τα «κεντριά» που απειλούν τις διάφορες πλατφόρμες, τόσο αυτές αναγκάζονται να αποκτούν ολοένα και περισσότερες και πιο εξελιγμένες «ασπίδες» έτσι ώστε να μπορούν να επιβιώσουν και να ασκήσουν την πραγματική τους αποστολή, δηλαδή να χτυπήσουν με τα «κεντριά» τους τον εχθρό. Το αποτέλεσμα είναι οι πλατφόρμες να καθίστανται ολοένα και πιο πολύπλοκες, πιο βαριές και κυρίως πιο ακριβές. Άρα, καθίσταται όλο και πιο δύσκολο να κατασκευαστούν, διατίθενται σε ολοένα μικρότερους αριθμούς και είναι τόσο πολύτιμες που δύσκολα λαμβάνεται η απόφαση να τεθούν εν κινδύνω για να φέρουν εις πέρας μια αποστολή. Την ίδια στιγμή οι επιθετικές τους ικανότητες, οι οποίες είναι αυτές για τις οποίες εξ αρχής κατασκευάστηκαν, δεν αυξάνονται ανάλογα. Άρα λοιπόν, οι βασισμένες στις πλατφόρμες πολεμικές αντιλήψεις και μεθοδολογίες καθίστανται ολοένα και περισσότερο δυσλειτουργικές στον καιρό πραγματικών πολεμικών επιχειρήσεων.