Η καταλανική κρίση, έναν χρόνο μετά | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η καταλανική κρίση, έναν χρόνο μετά

Μπορεί να επιλυθεί το αδιέξοδο σχετικά με την ανεξαρτησία;
Περίληψη: 

Παρά την πολιτική στάση των τελευταίων 12 μηνών, κάτι που μοιάζει με ομαλότητα επέστρεψε στην Καταλονία. Η Μαδρίτη ήρε την άμεση κυριαρχία της επί της περιοχής μετά τις εκλογές του Δεκεμβρίου, ο τουρισμός επέστρεψε και η φυγή των επιχειρήσεων επιβραδύνθηκε.

Ο OMAR G. ENCARNATION είναι καθηγητής Πολιτικών Σπουδών στο Bard College. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Democracy without Justice in Spain: The Politics of Forgetting [1].

Ήταν τον Οκτώβριο πριν από ένα χρόνο που οι Καταλανοί ψήφισαν για να ανεξαρτητοποιηθούν από την Ισπανία και να δημιουργήσουν την Δημοκρατία της Καταλονίας. Παρόλο που το 90% του καταλανικού λαού υποστήριξε [2] την ανεξαρτησία, μόνο η κυβέρνηση της Καταλονίας και εκείνοι που ψήφισαν υπέρ της έλαβαν τα αποτελέσματα στα σοβαρά. Η Μαδρίτη κήρυξε το δημοψήφισμα παράνομο, βάσει απόφασης του Συνταγματικού Δικαστηρίου, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση και η υπόλοιπη διεθνής κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, αγνόησαν τα αποτελέσματα. Το πιο σημαντικό, ίσως, οι περισσότεροι από εκείνους που αντιτίθενται στην καταλανική ανεξαρτησία μποϊκοτάρισαν την ψηφοφορία, αποστερώντας ουσιαστικά οποιαδήποτε νομιμοποίηση από το δημοψήφισμα. Αυτά τα προβλήματα δεν αποθάρρυναν τους Καταλανούς αυτονομιστές από το να δηλώσουν την ανεξαρτησία τους λίγες εβδομάδες μετά την ψηφοφορία, στις 28 Οκτωβρίου, κάνοντας τη Μαδρίτη να ανακαλέσει το καθεστώς της αυτονομίας της Καταλονίας, να διώξει [ποινικά] εκείνους που ενέκριναν το δημοψήφισμα και να διατάξει νέες εκλογές στην περιοχή.

09102018-1.jpg

Ισπανοί «ενωτικοί» σε πορεία για να υποστηρίξουν μια ομιλία του Ισπανού βασιλιά Φελίπε, στην Βαρκελώνη, τον Οκτώβριο του 2018. ALBERT GEA / REUTERS
----------------------------------------------------------------

Παρά την έλευση της νέας πολιτικής ηγεσίας στην Βαρκελώνη και τη Μαδρίτη, η Καταλονία παρέμεινε πολιτικά σε αδιέξοδο από την εποχή της αποτυχημένης προσπάθειας ανεξαρτησίας. Ο αυτονομιστικός συνασπισμός των κομμάτων κατάφερε να παραμείνει στην εξουσία στις περιφερειακές εκλογές του περασμένου Δεκεμβρίου, όμως έλαβε μόνο το 47% των ψήφων. Πράγματι, το κόμμα που έλαβε τις περισσότερες ψήφους ήταν το Ciudadanos, ή οι «Πολίτες», ένας ένθερμος αντίπαλος της καταλανικής ανεξαρτησίας. Τον Ιούνιο, ένας νέος Ισπανός πρωθυπουργός, ο αρχηγός του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος (PSOE), Pedro Sánchez, ορκίστηκε και υποσχέθηκε να βρει μια διέξοδο από το σημερινό αδιέξοδο στην Καταλονία. Αλλά είναι σταθερός στην αντίθεσή του στην ανεξαρτησία, όπως ήταν κι ο συντηρητικός προκάτοχός του, ο Μαριάνο Ραχόι, του Λαϊκού Κόμματος (PP). Η μοναδική παραχώρηση του Sánchez στους αυτονομιστές ήταν να επιτρέψει σε φυλακές στην Καταλονία τη μεταφορά 12 Καταλανών αξιωματούχων που διώκονται για εξέγερση.

Τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξαν καθόλου συνέπειες στην Καταλονία μετά το δημοψήφισμα. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλές. Και παρόλο που πολλές από τις παρεπόμενες εξελίξεις καταδεικνύουν το γιατί η καταλανική ανεξαρτησία παραμένει ένας δονκιχοτικός αγώνας, υπάρχουν επίσης ελπίδες για την επίλυση της κρίσης.

ΚΑΜΙΑ ΔΙΕΞΟΔΟΣ

Το μεγαλύτερο εμπόδιο για τους Καταλανούς αυτονομιστές υπήρξε και παραμένει η απουσία μιας βιώσιμης πορείας προς την ανεξαρτησία. Κανείς δεν θέλει να δει μια επανάληψη του παράνομου δημοψηφίσματος του περασμένου έτους, που έφερε βία στους δρόμους της Βαρκελώνης και άλλων πόλεων της Καταλονίας, αφού ο Ραχόι ανέπτυξε την Guardia Civil [αστυνομία] για να εμποδίσει τους ανθρώπους να ψηφίσουν, και πυροδότησε μια μαζική φυγή καταλανικών επιχειρήσεων σε άλλες περιοχές της Ισπανίας. Ένα σχέδιο του νέου πρωθυπουργού της Καταλονίας, Quim Torra, για να πείσει την κυβέρνηση Sánchez να εξουσιοδοτήσει ένα κρατικό δημοψήφισμα κάποια στιγμή αυτό το φθινόπωρο δεν προχωρά καθόλου γρήγορα.

Εν τω μεταξύ, η αδύναμη λαβή του Sánchez στην εξουσία εμποδίζει την ικανότητά του να ψηφίζει νομοθεσίες. Για να εξαφανίσει τον Rajoy, μέσω μιας κίνησης [ψήφου] μη-εμπιστοσύνης, ο Sánchez κατάφερε [3] να συνδυάσει υποστήριξη από το αριστερό λαϊκιστικό κόμμα Podemos («Μπορούμε») και τα αυτονομιστικά εθνικιστικά κόμματα από την Καταλονία και την Χώρα των Βάσκων με ισχνή πλειοψηφία: 180 από τις 350 κοινοβουλευτικές έδρες. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Sánchez παλεύει για να πάρει το οτιδήποτε μέσω του κοινοβουλίου. Μέχρι σήμερα, το σημαντικότερο νομοθετικό του επίτευγμα είναι μια ψηφοφορία για την ανασκαφή και την απομάκρυνση [4] των υπολειμμάτων του στρατηγού Φρανσίσκο Φράνκο από το El Valle de Los Caídos ή την Κοιλάδα των Πεσόντων, το μονόπλευρο μνημείο για τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο. Αλλά αυτή ήταν μια δημοφιλής ψηφοφορία για το κοινό, και το κοινοβούλιο είχε ήδη εγκρίνει την εκταφή πέρυσι με ένα μη δεσμευτικό ψήφισμα.

Συμπληρωματικά ζητήματα είναι ότι ο λαός της Καταλονίας παραμένει πολύ διχασμένος σχετικά με το ζήτημα της ανεξαρτησίας. Μια δημοσκόπηση [5] που παραγγέλθηκε από την κυβέρνηση της Καταλονίας τον περασμένο Ιούλιο έδειξε ότι το 46,7% των Καταλανών ήθελε την ανεξαρτησία, έναντι του 44,9% που επιθυμούσε να παραμείνει στην Ισπανία. Ο διχασμός αυτός αποτελεί σημαντική πρόκληση για τον συνασπισμό υπέρ της ανεξαρτησίας. Αν και ορισμένοι, όπως ο [Quim] Torra, πιστεύουν ότι η κυβέρνηση της Καταλονίας πρέπει να συνεχίσει να πιέζει μονομερώς για την ανεξαρτησία, άλλοι είναι ξεκάθαρα λιγότερο σίγουροι, πιστεύοντας στην ανάγκη να διευρυνθεί η δημόσια υποστήριξη για ανεξαρτησία. «Αν ένας αυτονομιστής είναι τόσο αφελής ή ηλίθιος για να πιστέψει ότι μπορεί να επιβάλει την ανεξαρτησία στο 50% των Καταλανών που δεν είναι αυτονομιστές, είναι σαφές ότι κάνει λάθος», δήλωσε ο Joan Tardà, μέλος του ισπανικού κοινοβουλίου από την Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλονίας ή ERC, ένα από τα κόμματα της αυτονομιστικής κυβέρνησης του Torra.