Τι θα πρέπει να συμφωνήσει ο Trump με τον Xi

Ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, θα πάει στην Σύνοδο Κορυφής του G-20 στο Μπουένος Άιρες στα τέλη Νοεμβρίου, με ένα πράγμα στο μυαλό του: Να αποκλιμακώσει τον εμπορικό πόλεμο με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό σημαίνει να επιτύχει μια συμφωνία, και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, βρίσκεται σε ισχυρή διαπραγματευτική θέση. Οι τρέχοντες «οφθαλμόν-αντί-οφθαλμού» δασμοί βλάπτουν την Κίνα [1] περισσότερο από όσο [βλάπτουν] τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η κινεζική οικονομία εξαρτάται περισσότερο από τις Ηνωμένες Πολιτείες από όσο η οικονομία των ΗΠΑ από την Κίνα. Οι προοπτικές για την οικονομία των ΗΠΑ φαίνονται πολύ καλές˙ υπάρχουν αυξανόμενα βαριά σύννεφα πάνω από την κινεζική οικονομία. Εν ολίγοις, [το] πλεονέκτημα [το έχει η] Αμερική. Αλλά τι είδους συμφωνία πρέπει να προωθήσει ο Trump;

Το πρόβλημα για τον Trump είναι ότι ο Xi δεν μπορεί να του δώσει αυτό που λέει ότι θέλει: Μια άμεση και δραματική μείωση του εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ με την Κίνα [2]. Ο Trump θα πάρει πιθανώς κάποιες εγγυήσεις για αγορές περισσότερων αμερικανικών εξαγωγών -για παράδειγμα, νέες συμβάσεις για την Boeing ώστε να προμηθεύσει την μεγάλη και αναπτυσσόμενη εμπορική αεροπορική αγορά της Κίνας. Αλλά αυτά δεν θα αλλάξουν την υποκείμενη διαρθρωτική πραγματικότητα που οδηγεί την τεράστια εμπορική ανισορροπία: Οι Κινέζοι αποταμιεύουν πολύ περισσότερο από τους Αμερικανούς. Οι Αμερικανοί καταναλώνουν πολύ περισσότερο από τους Κινέζους.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, συμμετέχει σε μια τελετή καλωσορίσματος με τον πρόεδρο της Κίνας, Xi Jinping, στο Πεκίνο, τον Νοέμβριο του 2017. DAMIR SAGOLJ / REUTERS
----------------------------------------------------------------

Αυτό που μπορεί να δώσει η Κίνα -και αυτό που πρέπει να αποδεχθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες- αφορά τις επενδύσεις, όχι το εμπόριο. Ο Trump θα πρέπει να πιέσει για μεγαλύτερη πρόσβαση στην αγορά και καλύτερη προστασία, συμπεριλαμβανομένης της πνευματικής ιδιοκτησίας, για τις πολυεθνικές εταιρείες των ΗΠΑ που επενδύουν και λειτουργούν στην Κίνα. Θα πρέπει επίσης να αλλάξει τους όρους των κινεζικών επενδύσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο στόχος θα πρέπει να είναι λιγότερες εξαγορές υφιστάμενων περιουσιακών στοιχείων από κινεζικές εταιρείες, περισσότερες επενδύσεις σε νέα έργα που υπόσχονται να δημιουργήσουν αμερικανικές θέσεις εργασίας.

ΠΟΥΛΩΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΚΙΝΑ

Ο βετεράνος Αμερικανός επιχειρηματικός ηγέτης Maurice Greenberg έθεσε τα πράγματα συνοπτικά σε ένα άρθρο γνώμης στην [εφημερίδα] Wall Street Journal το περασμένο καλοκαίρι [3]. «Η Κίνα δεν μπορεί να περιμένει να συνεχίσει να λαμβάνει ευνοϊκούς όρους εμπορίου και επενδύσεων στις ξένες αγορές όταν δεν επιθυμεί να ανταποδώσει», έγραψε. «Είναι προς το συμφέρον της Κίνας να μεταρρυθμιστεί, και οι ΗΠΑ έχουν δίκιο να πιέσουν για να κάνουν το πεδίο του ανταγωνισμού να έχει ίσους όρους για όλους».

Οι πιθανές νίκες για τις Ηνωμένες Πολιτείες στην επενδυτική πλευρά υπερκαλύπτουν εκείνα στην πλευρά του πιο ελεύθερου και πιο δίκαιου εμπορίου. Οι σημερινές πολυεθνικές εταιρείες επικεντρώνονται όλο και περισσότερο στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και στα δίκτυα διανομής. Πολύ λιγότερα προϊόντα κατασκευάζονται εξ ολοκλήρου σε μια χώρα και εξάγονται σε μια άλλη. Ο καλύτερος τρόπος πώλησης σε μια ξένη αγορά είναι η προσαρμογή των προϊόντων στις τοπικές συνθήκες. Και αυτό συχνά σημαίνει να λειτουργείς εκεί. Απλά δείτε όλα τα γερμανικά SUV της BMW και της Mercedes σχεδιασμένα, κατασκευασμένα, και πωλούμενα στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Σύμφωνα με έρευνα της Deutsche Bank, οι πωλήσεις των αμερικανικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην Κίνα είναι τουλάχιστον διπλάσιες από τις εξαγωγές των ΗΠΑ προς την Κίνα. Η General Motors, για παράδειγμα, πωλεί περισσότερα οχήματα στην Κίνα από όσα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά αυτά τα αυτοκίνητα και τα φορτηγά κατασκευάζονται στην Κίνα, και όχι στο Ντιτρόιτ, σε μια κοινοπραξία με την κρατική επιχείρηση SAIC Motor Corporation, ίσως τη μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία παγκοσμίως. Οι μέτοχοι της GM επωφελούνται σαφώς από τις πωλήσεις αυτές στην Κίνα. Και οι Αμερικανοί εργαζόμενοι επίσης, όταν η GM επανεπενδύει τα κινεζικά κέρδη της μέσα στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Αλλά οι σημερινές συνθήκες λειτουργίας της GM στην Κίνα είναι λιγότερο από ιδανικές. Σύμφωνα με κανόνες που αναπτύχθηκαν σχεδόν πριν από 20 χρόνια, όταν η κινεζική οικονομία ήταν πολύ λιγότερο ανεπτυγμένη από όσο σήμερα, η κινεζική κυβέρνηση απέκλεισε την GM από το να έχει πλειοψηφικό έλεγχο της κινεζικής θυγατρικής της. Η GM και πολλές άλλες αμερικανικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Κίνα θα προτιμούσαν να λειτουργούν εκεί θυγατρικές εταιρείες που να τους ανήκουν εξ ολοκλήρου, πιο ελεύθερες από κυβερνητικούς περιορισμούς και λιγότερο ανήσυχες ότι μοιράζονται χωρίς να το θέλουν δικές τους πληροφορίες και διαδικασίες με επίδοξους Κινέζους ανταγωνιστές.

Η ικανότητα του ανεξάρτητου επιχειρείν αποτελεί τον πυρήνα της πιο ελεύθερης και πιο δίκαιης πρόσβασης στην αγορά. Υπάρχουν στοιχεία ότι η κινεζική κυβέρνηση έχει αρχίσει τελικά να κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Όταν η Tesla ανοίξει εργοστάσιο στην Σαγκάη, όλα τα σημάδια δείχνουν ότι θα λειτουργήσει ως θυγατρική που θα ανήκει εξ ολοκλήρου στη μητρική εταιρεία, χωρίς κανέναν Κινέζο εταίρο. Η BMW ανακοίνωσε πρόσφατα ότι αύξησε το ποσοστό συμμετοχής της στην κινεζική θυγατρική της σε ισχυρή πλειοψηφική θέση. Η κινεζική κυβέρνηση έχει χαλαρώσει τους κανόνες για την ξένη ιδιοκτησία σε επιχειρήσεις χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών στην ηπειρωτική χώρα, ένα άνοιγμα που εκμεταλλεύτηκε η αμερικανική διαχειρίστρια χρημάτων, Fidelity.

Οι τεχνολογικές εταιρείες των ΗΠΑ διαμαρτύρονται εδώ και πολύ καιρό ότι πρέπει να μοιράζονται πολύτιμη πνευματική ιδιοκτησία (intellectual property, ΙΡ) με συνεργάτες στην Κίνα, αλλιώς διακινδυνεύουν την ευθεία κλοπή τους. Ωστόσο, οι κινεζικές τεχνολογικές εταιρείες όπως η Alibaba, η Baidu και η Tencent έχουν τώρα τη δική τους IP για να προστατεύσουν. Πριν από πέντε χρόνια, ουσιαστικά δεν υπήρχαν Κινέζοι «μονόκεροι» (νεοσύστατες εταιρείες αξίας άνω του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων). Σήμερα, σύμφωνα με το The Economist [4], υπάρχουν περισσότεροι μονόκεροι στην Κίνα από όσοι στην Silicon Valley. Όσο πιο επιτυχημένη γίνεται η κινεζική καινοτομία, τόσο μεγαλύτερα είναι τα κίνητρα για την κινεζική κυβέρνηση να προστατεύσει την πνευματική ιδιοκτησία στην Κίνα. Αυτό θα βοηθήσει και τις τεχνολογικές εταιρείες των ΗΠΑ.

Η χαλάρωση των περιορισμών για τις αμερικανικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Κίνα δεν είναι μόνο προς το συμφέρον των ΗΠΑ. Πράγματι, πολλοί από τον ανερχόμενο ιδιωτικό τομέα της Κίνας ελπίζουν ότι το αποτέλεσμα των αυξημένων εντάσεων μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας θα είναι να ξεκινήσουν οι από μακρού χρόνου υπεσχημένες εγχώριες οικονομικές μεταρρυθμίσεις στην Κίνα.

ΕΠΕΝΔΥΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ

Οι κινεζικές επενδύσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες προσφέρουν την δυνατότητα για άλλη μια αμοιβαία νίκη. Οι συνομιλίες μεταξύ των δύο χωρών σχετικά με μια Διμερή Συμφωνία Επενδύσεων (Bilateral Investment Treaty, ΒΙΤ) έχουν παραμείνει σε αδιέξοδο εδώ και χρόνια. Παρόλο που μια επίσημη συνθήκη BIT είναι μάλλον ακόμη πολύ μακριά, το Μπουένος Άιρες είναι το σωστό μέρος για να αναβιώσουν οι ιδέες πίσω από τις συνομιλίες. Εκτός από την πρόσβαση των ΗΠΑ στην κινεζική αγορά, οι Trump και Xi θα πρέπει να μάθουν από την αξιοσημείωτη επιτυχία των ιαπωνικών επενδύσεων των τελευταίων δεκαετιών στις Ηνωμένες Πολιτείες, για τις οποίες το Υπουργείο Εμπορίου εκτιμά ότι υποστηρίζουν πάνω από 700.000 αμερικανικές θέσεις εργασίας.

Οι κινεζικές επενδύσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξήθηκαν δραματικά μετά την ένταξη της Κίνας στον ΠΟΕ το 2001, φθάνοντας τα 45,6 δισεκατομμύρια δολάρια το 2016, σύμφωνα με το China Investment Monitor του ομίλου Rhodium. Στην συνέχεια, μετά από μια πτώση κατά περίπου 30% το 2017, το 2018 το κατώτατο σημείο υποχώρησε πολύ περισσότερο. Στα δύο πρώτα τρίμηνα του τρέχοντος έτους, οι κινεζικές επενδύσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες ανήλθαν σε μόλις 2 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτή η κατακόρυφη πτώση είναι αποτέλεσμα μιας «τέλειας καταιγίδας»: Ο εμπορικός πόλεμος, οι κινεζικοί περιορισμοί στις εκροές κεφαλαίων και ο αυξημένος έλεγχος των ξένων επενδύσεων για λόγους εθνικής ασφάλειας από την Επιτροπή Εξωτερικών Επενδύσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι εξερχόμενες κινεζικές επενδύσεις αναμένεται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομία κατά τις προσεχείς δεκαετίες. Η Ουάσιγκτον πρέπει να θέσει τα θεμέλια για να εξασφαλίσει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα λάβουν πολλές από αυτές και ότι θα αποδειχθούν αμοιβαία επωφελείς. Εάν οι νομοθέτες των ΗΠΑ παίξουν σωστά τα χαρτιά τους, οι κινεζικές επενδύσεις μπορούν όχι μόνο να φέρουν θέσεις εργασίας, αλλά και να μειώσουν το εμπορικό έλλειμμα.

Αυτό είναι ακριβώς που συνέβη με την Ιαπωνία, τον τελευταίο σημαντικό «μπαμπούλα» του εμπορίου των ΗΠΑ. Αν και οι πρώτες ιαπωνικές επενδύσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες πήγαν σε αντιδημοφιλείς εξαγορές περίοπτων αμερικανικών περιουσιακών στοιχείων, όπως το Pebble Beach και το Rockefeller Center, αργότερα οι ιαπωνικές επιχειρήσεις μετατοπίστηκαν στην οικοδόμηση νέων εργοστασίων και εξοπλισμού -με μεγάλα εργοστάσια παραγωγής Toyota σε έξι πολιτείες, «κόσμημα» για τις ξένες επενδύσεις.

Ο Trump θα πρέπει να πει στον Xi ότι παρόλο που οι Ηνωμένες Πολιτείες (όπως η Κίνα και οι περισσότερες άλλες χώρες) πρέπει να διατηρήσουν το δικαίωμα να μπλοκάρουν τις ξένες επενδύσεις για δικαιολογημένους λόγους εθνικής ασφάλειας, θα καλωσόριζαν περισσότερα κινεζικά μετρητά. Όπως και της Ιαπωνίας πριν από αυτές, οι επενδύσεις της Κίνας στις Ηνωμένες Πολιτείες κλίνουν σε μεγάλο βαθμό προς την αγορά υφιστάμενων περιουσιακών στοιχείων, κυρίως ακίνητα, μια περιοχή όπου οι Κινέζοι επενδυτές έχουν σταθμεύσει περισσότερα από 130 δισεκατομμύρια δολάρια. Την ίδια περίοδο, οι κινεζικές επενδύσεις σε νέα έργα, γνωστά ως greenfield investment [στμ: επενδύσεις σε ημιαστικό περιβάλλον], ανέρχονται στο συνολικό ασήμαντο ποσό των 9 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Τώρα είναι η τέλεια στιγμή για να μπουν οι κινεζικές επενδύσεις στην κατεύθυνση των ιαπωνικών. Ένα σημαντικό πρώτο παράδειγμα είναι η Foxconn, η εταιρεία που φτιάχνει τις περισσότερες συσκευές της Apple στην ηπειρωτική Κίνα. Πέρυσι, η Foxconn ανακοίνωσε ότι θα επενδύσει 9 δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή και το άνοιγμα ενός μεγάλου εργοστασίου στο Wisconsin που θα δημιουργήσει 13.000 θέσεις εργασίας. Αυτή είναι μια νίκη για το Wisconsin, αλλά είναι επίσης μια νίκη για τη Foxconn.

Ο «εμπορικός πόλεμος» έχει γίνει ένας από τους όρους που ερευνάται περισσότερο στις [διαδικτυακές] μηχανές αναζήτησης και στις δύο πλευρές του Ειρηνικού. Όμως, από σημαντικές πλευρές, το παραδοσιακό εμπόριο είναι δευτερεύον στην σημερινή παγκόσμια οικονομία. Το κύριο παιχνίδι είναι οι πολυεθνικές επιχειρήσεις που εδρεύουν σε μια χώρα αλλά δραστηριοποιούνται σε πολλές άλλες. Όταν οι Trump και Xi συναντηθούν στο Μπουένος Άιρες, εκεί θα πρέπει να επικεντρωθούν. Τα εμπορικά ελλείμματα φαίνονται μηδενικού αθροίσματος. Αλλά η αμοιβαία απελευθέρωση των επενδύσεων προσφέρει κέρδη για αμφοτέρους (win-win). Τώρα είναι η στιγμή να τα καρπωθούν.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/2018-11-12/deal-trump-should-str...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.nytimes.com/2018/09/18/business/china-trade-war-retaliate.html
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/2018-11-06/trade-under-trump
[3] https://www.wsj.com/articles/some-friendly-advice-for-chinas-leaders-153...
[4] https://www.economist.com/graphic-detail/2018/02/16/chinas-tech-industry...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition