Η χώρα που σώζετε μπορεί να είναι η δική σας

Ψηφοφόροι στην Τεχεράνη παραλαμβάνουν ψηφοδέλτια στην διάρκεια των προεδρικών εκλογών του Ιράν, τον Μάιο του 2017. TIMA/REUTERS
-----------------------------------------------

Παρόλα αυτά, η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν βλέπει πλεονεκτήματα στο να επιδεικνύει τις εκλογές, όχι να τις αρνείται. Η καταστολή των ψηφοφόρων φαίνεται άσχημα στην τηλεόραση. Και έτσι, σκηνές όπως αυτή στην Βόρεια Ντακότα, όπου μια νέα απαίτηση ότι οι ψηφοφόροι πρέπει να δείχνουν ότι έχουν μια τρέχουσα διεύθυνση κατοικίας εμπόδισε πολλούς χιλιάδες αυτόχθονες Αμερικανούς [8] από το να ψηφίσουν, ή στην Τζόρτζια, όπου ακυρώθηκαν περισσότερες από 650.000 εγγραφές πέρυσι και περισσότεροι από 85.000 [9] ακυρώθηκαν μέχρι την 1η Αυγούστου του τρέχοντος έτους, είναι αδιανόητες στην ιρανική περίπτωση.

Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι στο Ισλαμικό Ιράν η καταστολή πραγματοποιείται στο παρασκήνιο, μακριά από τις κάμερες. Όπως όλα τα εκλογικά συστήματα, φιλελεύθερα ή άλλα, εκείνο του Ιράν έρχεται εξοπλισμένο με διακόπτες -θεσμικούς μηχανισμούς για να εμποδίσουν τους ψηφοφόρους να παράγουν «λανθασμένα» αποτελέσματα. Αν στις Ηνωμένες Πολιτείες το Κολέγιο των Εκλεκτόρων ανέλαβε αρχικά τον ρόλο αυτό, που προοριζόταν από τον James Madison εν μέρει να διαφυλάξει την δημοκρατία από τους δημαγωγούς και τους τσαρλατάνους (τώρα αξιόπιστα παρέχει δυσανάλογη εκπροσώπηση στους αγροτικούς ψηφοφόρους και τους άδειους αγρούς [10]), τότε στην περίπτωση του Ιράν, αυτός ο διακριτικός μηχανισμός είναι το Συμβούλιο των Κηδεμόνων, μια μη εκλεγμένη 12μελής επιτροπή που αμείλικτα, επισήμως, επιλέγει λίστες υποψηφίων σύμφωνα με την «Ισλαμική ικανότητα», αλλά ανεπίσημα λειτουργεί ως μια θωράκιση της φραξιονιστικής εξουσίας. Το συμβούλιο, ένα οχυρό συντηρητικών, αξιόπιστα επιβλέπει την γενική απομάκρυνση των μεταρρυθμιστών από τα ψηφοδέλτια. Για να πάρουμε ένα πρόσφατο παράδειγμα, μόνο 30 μεταρρυθμιστές [11], από μια προτεινόμενη λίστα 3.000, ή αλλιώς το 1%, είχαν τα προσόντα για τις βουλευτικές εκλογές του 2016˙ στην Τεχεράνη, ο αριθμός ήταν τέσσερις. Για να παραφράσω μια δημοφιλή φράση, οι συντηρητικοί του Ιράν δεν μπορούν να χάσουν έναν διαγωνισμό αν δεν έχουν να αντιμετωπίσουν έναν διαγωνισμό.

Με την επιλεξιμότητα των υποψηφίων, όχι των ψηφοφόρων, να διακυβεύεται σε κάθε εκλογικό κύκλο, μια από τις προσφιλείς ιδιότητες της ιρανικής δημοκρατίας είναι ότι πολλές χιλιάδες θα προσπαθήσουν πάλι να τα καταφέρουν μέσω του Συμβουλίου. Μόνο στην Τεχεράνη, 1.121 άτομα υπέβαλαν αίτηση για 30 διαθέσιμες έδρες στις βουλευτικές εκλογές του 2016. Σε εθνικό επίπεδο ένας εκπληκτικός αριθμός 12.123 ατόμων υπέγραψαν για να έχουν αυτή την τιμή, πολλοί από τους οποίους καταφεύγοντας σε δημιουργικά τεχνάσματα [12] προκειμένου να γίνουν αποδεκτοί.

Εκείνοι που επιβιώνουν [13] από την διαδικασία αξιολόγησης αντιμετωπίζονται την ημέρα των εκλογών από εκατομμύρια συμπολίτες τους, ψηφοφόρους που εμφανίζονται για να ψηφίσουν σε μια διαδικασία που, όπως μας λένε, δεν έχει νόημα. Όπως και ο Σίσυφος του Καμύ, επιμένουν όχι παρά το παράλογο, αλλά εξαιτίας του [14]. Σχεδόν πριν από 15 χρόνια, οι μεταρρυθμιστικής νοοτροπίας Ιρανοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η μεγαλύτερη απειλή για την ευημερία τους δεν ήταν η έλλειψη επιλογής μεταξύ υποψηφίων για το αξίωμα [του βουλευτή], αλλά η αδιαφορία, η επιλογή της απελπισίας.

Για το μεταρρυθμιστικό κίνημα του Ιράν, η κινητοποίηση είναι μια αδιαπραγμάτευτη επιτακτική ανάγκη [15], καθώς η χαμηλή προσέλευση ευνοεί πάντοτε τους συντηρητικούς και τους κατεστημένους. Λιγότερο από 28 εκατομμύρια Ιρανοί -περίπου το 60% των ικανών για ψηφοφορία- ψήφισαν στις προεδρικές εκλογές του 2005 που έφεραν τον Mahmoud Ahmadinejad στην εξουσία, μια αναιμική προσωπικότητα με βάση τα ιστορικά πρότυπα. Η κυβέρνηση που προέκυψε αποδείχθηκε καταστροφική για το Ιράν, οικονομικά και πολιτικά, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.

Από τότε, οι Ιρανοί ψηφίζουν σαν κάθε εκλογές να είναι πιο σημαντικές από τις τελευταίες. Για ένα χρονικό διάστημα, φάνηκε ότι οι εκλογές του 2009 θα ήταν οι τελευταίες τους. Περισσότεροι από 40 εκατομμύρια ψηφοφόροι εμφανίστηκαν [στις κάλπες] εκείνο το έτος, ένα εκπληκτικό 85% του κοινού, πολλοί από τους οποίους επεδίωκαν να αποτρέψουν την επανεκλογή του Αχμαντινετζάντ για μια δεύτερη θητεία. Αυτό που ξεκίνησε ως μια εορταστική περίσταση γρήγορα μετατράπηκε σε ερείπια [16] καθώς, για πρώτη φορά από την ίδρυση της δημοκρατίας, πολλοί Ιρανοί έφθασαν να αισθάνονται ότι το εκλογικό σύστημα ήταν χειραγωγημένο τόσο πριν όσο και μετά την ψηφοφορία [17], παραβιάζοντας το σιωπηρό κοινωνικό συμβόλαιο που επέτρεψε στο σύστημα να λειτουργεί με κάποια αξιοπιστία ότι είναι δημοκρατικό, με το κράτος να προσποιείται ότι διεξάγει πλήρως ελεύθερες και δίκαιες εκλογές και τους ψηφοφόρους να προσποιούνται ότι πιστεύουν σε αυτές. Οι μεγάλες διαδηλώσεις που ακολούθησαν έστειλαν σαφή προειδοποίηση στις Αρχές ότι το κοινό ήταν διατεθειμένο να στραφεί στην βία για να υπερασπιστεί την ψήφο του και να καταστήσει το κράτος υπόλογο με τους ίδιους τους δικούς του όρους [18], όπως καταγράφηκε στο σύνθημα διαμαρτυρίας «Πού είναι η ψήφος μου»;