Η μεγαλοφυΐα της εξωτερικής πολιτικής του George H. W. Bush

Μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου το φθινόπωρο του 1989, το μέλλον της Γερμανίας έγινε το κεντρικό ευρωπαϊκό ζήτημα. Είχε από καιρό ειπωθεί, μόνο κατά το ήμισυ ως αστείο, όπως κάποτε χαριτολόγησε ο λόρδος Ismay, ο πρώτος γενικός γραμματέας του θεσμού, ότι ο ρόλος του ΝΑΤΟ ήταν «να κρατήσει τους Ρώσους έξω, τους Αμερικανούς μέσα, και τους Γερμανούς κάτω». Τώρα, οι φόβοι για μια ενοποιημένη Γερμανία επανεμφανίστηκαν. Η Βρετανίδα πρωθυπουργός, Μάργκαρετ Θάτσερ, και ο Γάλλος πρόεδρος, Φρανσουά Μιτεράν, ήταν ιδιαίτερα ανήσυχοι. Το 1990, συνειδητοποιώντας ότι η επανένωση ήταν αναπόφευκτη, η κυβέρνηση Μπους ξεκίνησε να μεγιστοποιήσει την εμπιστοσύνη και να ελαχιστοποιήσει τους φόβους. Η πρώτη δουλειά ήταν η αντιμετώπιση των σοβαρών εντάσεων μέσα στην Δυτική Γερμανία μεταξύ του καγκελαρίου, Helmut Kohl, και του υπουργού Εξωτερικών, Hans-Dietrich Genscher. Ο Μπους δούλεψε με τον Kohl και ο Baker με τον Genscher, σε μια διαδικασία διαπραγματεύσεων «τέσσερις συν δύο» (τέσσερις δυνάμεις κατοχής συν δύο Γερμανίες). Το αποτέλεσμα ήταν μια γερμανική δημοκρατία εντός του, και περιοριζόμενη από το, ΝΑΤΟ, ένα αποτέλεσμα που ο Σοβιετικός ηγέτης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ αποδέχτηκε ως την λιγότερο κακή διαθέσιμη επιλογή. Καθ’ όλη την διάρκεια του έτους, με τον Bush και τον Baker να κάνουν την δημόσια διπλωματία, ο Scowcroft βασίστηκε στους αξιωματούχους του NSC και σε μια συλλογική δι-υπηρεσιακή διαδικασία για να αναπτύξουν ιδέες πολιτικής ώστε να επιτύχουν τον πρωταρχικό στόχο της αποκλιμάκωσης του Ψυχρού Πολέμου με μια επανενωμένη Γερμανία, αγκυρωμένη στην Δύση.

Στην συνέχεια, το καλοκαίρι του 1990, ο Ιρακινός δικτάτορας Σαντάμ Χουσεΐν σόκαρε τον κόσμο εισβάλλοντας το Κουβέιτ. «Αυτό δεν θα σταθεί», δήλωσε ο Μπους με την προτροπή του Scowcroft. Ο Μπέικερ ταξίδεψε στον κόσμο, οικοδομώντας μια άνευ προηγουμένου συμμαχία για να ανατρέψει τις πράξεις του Σαντάμ. Κέρδισε στρατιωτική και διπλωματική υποστήριξη και απέσπασε κεφάλαια για να βοηθήσει στην χρηματοδότηση της πολεμικής προσπάθειας των ΗΠΑ. Για άλλη μια φορά, η διαδικασία συνεργασίας του Μπους θριάμβευσε καθώς οι διεθνείς κυρώσεις ακολουθήθηκαν από στρατιωτική δράση και την απελευθέρωση του Κουβέιτ. Επιλογές εξετάστηκαν και συζητήθηκαν˙ όλες οι απόψεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αντιτίθεντο στην στρατιωτική δράση, είχαν μια πλήρη και δίκαιη ακρόαση. Ο Scowcroft διαχειρίστηκε την διαδικασία από τα μέσα, ενώ τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου και οι αξιωματούχοι ενεργούσαν απ’ έξω.

Ο Μπους αντιμετώπισε βροντερό χειροκρότημα στο Κογκρέσο όταν ανέφερε την επιτυχία της συμμαχίας τον Μάρτιο του 1991. Τα ποσοστά αποδοχής του έφτασαν το 89% σε μια δημοσκόπηση της Gallup. Δεν επρόκειτο να διαρκέσει. Επιβαρυμένος από μια εξασθενημένη οικονομία και μια αντιληπτή αδυναμία αντιμετώπισής της, ο Μπους βίωσε μια σταθερή μείωση της υποστήριξης καθ’ όλη τη διάρκεια εκείνου του έτους και στο επόμενο. Έχασε την επανεκλογή του απέναντι σε έναν νεοφώτιστο της εξωτερικής πολιτικής, τον Μπιλ Κλίντον, και έφυγε από το αξίωμά του ως πρόεδρος της μιας θητείας. Αλλά οι αλλαγές που έφερε ο Μπους θα έμεναν.

Κάθε πρόεδρος έκτοτε έχει υιοθετήσει το μοντέλο Bush-Scowcroft για τον σχεδιασμό της εξωτερικής πολιτικής σε επίπεδο υπουργικού συμβουλίου και δι-υπηρεσιακού διαλόγου. Το πρότυπο αυτό περιλαμβάνει επιτροπές σε πολλά κυβερνητικά επίπεδα, από την Ανώτατη Επιτροπή (Principals Committee), η οποία απαρτίζεται από υπουργούς και προεδρεύεται από τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας, μέχρι έναν μεγάλο αριθμό επιτροπών δι-υπηρεσιακής συνεργασίας αποτελούμενων από υφυπουργούς που ασχολούνται με περιφερειακά και λειτουργικά ζητήματα. Η σύνθεση των επιτροπών έχει εξελιχθεί, όπως έχουν κάνει και τα θέματα που αντιμετωπίζουν οι διάφορες δι-υπηρεσιακές ομάδες, και διαφορετικές διοικήσεις έχουν ακολουθήσει την τυπική διαδικασία με τους δικούς τους τρόπους. Αλλά το βασικό σύστημα έχει αντέξει για σχεδόν 30 χρόνια και αποτελεί μια μεγάλη μαρτυρία για την σοφία και την προνοητικότητα του Μπους και του Σκόουκροφτ.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/2018-12-04/foreign-policy-genius...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/Shadow-Oval-Office-Presidents-Served/dp/1416553207

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition