Είναι τελικά η Λιβύη έτοιμη για ειρήνη;

Επί χρόνια, ο Haftar διεξήγαγε στρατιωτικές εκστρατείες εναντίον ισλαμιστών μαχητών στα ανατολικά -στην Βεγγάζη από το 2014 έως το 2017 και στην συνέχεια στην Derna νωρίτερα αυτό το φθινόπωρο. Αλλά αυτές οι εκστρατείες έχουν τελειώσει, αφήνοντας τον Haftar χωρίς μια νέα «μάχη» για να ενισχύσει την ταυτότητά του ως μια προσωπικότητα ασφαλείας και για να ενοποιήσει τον όλο και πιο κατακερματισμένο συνασπισμό φυλών, πόλεων, οικονομικών συμφερόντων και σαλαφιστών που τον υποστηρίζουν. Κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, ο Haftar ανακατέλαβε τις κεντρικές εγκαταστάσεις πετρελαίου της Λιβύης από τον ηγέτη πολιτοφυλακής Ibrahim Jadhran, και έπειτα εμπόδισε τις εξαγωγές από την διεθνώς αναγνωρισμένη Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου (National Oil Company) ενώ απαιτούσε να έχει την δυνατότητα να πωλεί απευθείας στην διεθνή αγορά από την βάση του στα ανατολικά. Γρήγορα υποχώρησε [2] αφότου η Ουάσιγκτον εξέφρασε την αποδοκιμασία της. Πιο πρόσφατα, έχει τοποθετήσει τον εαυτό του ως ότι καταπολεμά την αυξανόμενη αναρχία στη νοτιοδυτική Λιβύη, αλλά αυτό παραμένει ένα στρατιωτικά και επιμελητειακά δύσκολο έργο.

Συνολικά, τα γεγονότα του περασμένου εξαμήνου έχουν υποβαθμίσει σταθερά κάθε ιδέα ότι ο Haftar είναι ο μοναδικός ηγέτης που είναι αρκετά ισχυρός για να ενοποιήσει την χώρα [18]. Στο Παλέρμο, ο υπερεβδομηκοντούτης στρατηγός έδειχνε να το αναγνωρίζει όταν εξέφρασε [19] το ενδιαφέρον του να δει τον Serraj να παραμένει στην θέση του μέχρι τις εκλογές. Πράγματι, αν η GNA ανανεωθεί ως μια πιο λιτή μεταβατική κυβέρνηση με έναν νέο πρωθυπουργό στο τιμόνι -και καταφέρει να είναι πιο λειτουργική και λιγότερο διεφθαρμένη- ο Haftar θα μπορούσε να χάσει την τελευταία του ελπίδα να γίνει εθνικός ηγέτης. Παραδόξως, η βιασύνη για πρόωρες εκλογές το επόμενο έτος, πριν αναπτυχθούν πλήρως οι βάσεις για την επιτυχία, μπορεί να είναι η καλύτερη ευκαιρία του στρατιωτικού διοικητή για την πραγματοποίηση των εθνικών του φιλοδοξιών.

ΟΙΚΟΔΟΜΩΝΤΑΣ ΣΤΟ ΠΑΛΕΡΜΟ

Παρά τις περιοδικές συγκρούσεις και τον εμβαθυνόμενο de facto διαχωρισμό της Λιβύης, οι παραπάνω εξελίξεις αποκαλύπτουν μια χώρα που έχει γίνει πιο σταθερή και πιο δύσκολο να την διαταράξουν οι καταστροφείς. Προκειμένου να επωφεληθούν από αυτή την εύθραυστη τάση και να συμβάλουν στην προώθηση της διαρκούς ειρήνης στην Λιβύη, οι διάφορες ξένες δυνάμεις που επηρεάζουν την χώρα πρέπει να επιδείξουν συλλογικό ρεαλισμό τώρα, πριν επιδεινωθεί η κατάσταση.

Δυστυχώς, πολλές χώρες στο Παλέρμο φάνηκαν αδιάφορες για μια τέτοια πορεία, και παρέμειναν κολλημένες στα ένστικτα αποκλεισμού των λιβυκών φατριών της προτίμησής τους. Τούτο, επέτρεψε σε αυτούς τους αντίπαλους Λίβυους δρώντες να συνεχίσουν να επιδιώκουν τη μέγιστη νίκη, χωρίς να φοβούνται ότι θα περιοριστούν από τους εξωτερικούς υποστηρικτές τους. Λέγοντάς το διαφορετικά, ένα μέρος των διχασμών που τροφοδοτούν την σύγκρουση στην Λιβύη έχει τις ρίζες του στο εξωτερικό. Ο ιστορικός ανταγωνισμός μεταξύ του Παρισιού και της Ρώμης έναντι της Λιβύης –η Γαλλία έχει υποστηρίξει τον Haftar ενώ η Ιταλία έχει υποστηρίξει την GNA- ενισχύθηκε πρόσφατα από το χάσμα φιλελεύθερων-εναντίον-λαϊκιστών εντός της ΕΕ, το οποίο αντιτάσσει τον Macron απέναντι στην δεξιά κυβέρνηση της Ιταλίας. Ακόμη πιο σημαντικό είναι το πικρό ρήγμα μεταξύ του υπέρ της GNA συνασπισμού μεταξύ της Τουρκίας και του Κατάρ, αφενός, και της Αιγύπτου και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων που υποστηρίζουν τον Haftar, αφετέρου (αν και τα ΗΑΕ δεσμεύονται όλο και περισσότερο με προσωπικότητες στην Τρίπολη που είναι υπέρ της GNA).

Αυτές οι εξωγενείς δυναμικές πρόσθεσαν θόρυβο στην σύνοδο κορυφής και εξέτρεψαν την προσοχή από ευρύτερα διαρθρωτικά προβλήματα που εξακολουθούν να υπάρχουν στην Λιβύη, μεταξύ των οποίων και το θέμα της διεξαγωγής ελεύθερων και δίκαιων εθνικών εκλογών στις οποίες ούτε οι υποψήφιοι ούτε οι ψηφοφόροι θα αισθάνονται ότι κινδυνεύουν. Η ανακοίνωση στο Παλέρμο ότι οι γενικές εκλογές πρέπει να πραγματοποιηθούν μέχρι τον Ιούνιο του 2019 υποδηλώνει ότι το γαλλικό σχέδιο του Μαΐου ήταν ακόμα σε εξέλιξη, απλώς με καθυστερήσεις λίγων μηνών. Ωστόσο, η πίεση του Παρισιού για ταχείες εκλογές συνάντησε αντίσταση εξ’ αρχής, και τα εμπόδια παραμένουν. Συγκεκριμένα, οι ανατολικές φατρίες της Λιβύης παραμένουν αποφασισμένες να χειραγωγήσουν κάθε προσπάθεια υιοθέτησης ενός συντάγματος πριν από τις εθνικές εκλογές. Η μόνη ευκαιρία για επίλυση αυτού του αδιεξόδου είναι η Εθνική Διάσκεψη του ΟΗΕ στις αρχές του επόμενου έτους.

Εν τω μεταξύ, εξακολουθεί να υπάρχει ο κίνδυνος να επαναληφθεί η βία που κατέστρεψε την Τρίπολη τις τελευταίες εβδομάδες του καλοκαιριού [20]. Ο ΟΗΕ, η Γαλλία και η Ιταλία συμβούλεψαν αρκετούς ηγέτες ενόπλων ομάδων κατά την διάρκεια της εκδήλωσης στο Παλέρμο αλλά δεν έφεραν τους πιο πολωμένους αντιπάλους γύρω από ένα τραπέζι. Την επόμενη μέρα μετά την διάσκεψη για την ειρήνη, δύο πολιτοφυλακές που ήταν πίσω από μεγάλο μέρος της βίας τον Αύγουστο, κατέλαβαν το διεθνές αεροδρόμιο στη νότια Τρίπολη δια της βίας. Το περιστατικό ήταν μια υπενθύμιση ότι οι ηγέτες των ένοπλων ομάδων, οι οποίοι ασκούν πολύ περισσότερη εξουσία απ’ ό, τι οι πολιτικές ελίτ, πρέπει να συμμετέχουν στην διαπραγματευτική διαδικασία [21], χωρίς να θυσιαστούν η λογοδοσία και η δικαιοσύνη.