Μπορεί η Δύση να αποτρέψει τον αργό στραγγαλισμό της Ουκρανίας;

Πολύ περισσότερο ανησυχητική σύμφωνα με την άποψη του Κιέβου είναι η έλλειψη ισχυρής διεθνούς αντίδρασης στη ναυτική επίθεση της Ρωσίας. Δυτικοί ηγέτες όπως ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, αρχικά ηγήθηκαν ενός χορού από επίσημες καταδίκες, αλλά οι δηλώσεις τους δεν έχουν οδηγήσει ακόμα στο είδος του αυξημένου κόστους που θα μπορούσε να κάνει το Κρεμλίνο να προσέξει. Αντίθετα, το αποτέλεσμα ήταν να επισημάνει την χλιαρότητα του συνόλου της Δυτικής απάντησης στον υβριδικό πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η αποτυχία της Δύσης να αντιμετωπίσει επαρκώς τη ναυτική κλιμάκωση της Ρωσίας καθιστά σαφέστερο από ποτέ ότι η Ουκρανία χρειάζεται απεγνωσμένα ισχυρότερη διπλωματική στήριξη στον άνισο αγώνα της ενάντια στο Κρεμλίνο. Ο Ποροσένκο σίγουρα φαίνεται να το αναγνωρίζει αυτό. Καλεί τώρα τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ να αυξήσουν την παρουσία τους στη Μαύρη Θάλασσα και μέχρι που τα κάλεσε να επισκεφθούν την πόλη-λιμάνι της Αζοφικής, την Μαριούπολη, μια κίνηση που θα περιλάμβανε πολεμικά πλοία του ΝΑΤΟ και θα έβαζε την ρωσική αποφασιστικότητα σε αμφισβήτηση μόλις [τα πλοία] θα περνούσαν το διαμφισβητούμενο στενό Kerch.

Δεδομένης της εμφανούς έλλειψης όρεξης της Δύσης για οποιαδήποτε μορφή στρατιωτικής αντιπαράθεσης με την Ρωσία, οι προτάσεις του Ποροσένκο μοιάζουν κάπως φαντασιακές και πρωτίστως χρησιμεύουν για να υπογραμμίσουν την έλλειψη καλύτερων επιλογών της Ουκρανίας. Παρόλα αυτά, οι προσφυγές στο διεθνές δίκαιο και την Δυτική αλληλεγγύη είναι τα μόνα χαρτιά που έχουν απομείνει στον Ουκρανό ηγέτης για να παίξει στον αγώνα του [με στόχο] να αποτρέψει την Αζοφική Θάλασσα από το να γίνει ρωσική λίμνη. Χωρίς ισχυρή διεθνή παρέμβαση κάποιου είδους, το Κίεβο δεν έχει κανέναν τρόπο να αναγκάσει τη Μόσχα να χαλαρώσει τον στραγγαλισμό της στο στενό του Κερτς ή να συμμορφωθεί με τις συμβατικές υποχρεώσεις της για να μοιραστεί την Αζοφική Θάλασσα με την Ουκρανία. Προς το παρόν, η παρέμβαση αυτή φαίνεται απίθανη. Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ έχει ήδη βγάλει από τις προτεραιότητές της το θέμα με το να το συζητήσει στο πλαίσιο του λεγόμενου Normandy Format της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ρωσίας και της Ουκρανίας, μια πλατφόρμα που δεν έχει πετύχει τίποτα από την εποχή της έναρξής της το καλοκαίρι του 2014.

Η κινητοποίηση της διεθνούς κοινότητας προς την μεγαλύτερη εμπλοκή της θα παραμείνει μια από τις κορυφαίες προτεραιότητες του Poroshenko κατά τους επόμενους μήνες. Υπάρχει σαφώς πολλή δουλειά να γίνει. Η κάλυψη της πρόσφατης ναυτικής αντιπαράθεσης από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης κατέδειξε την διαρκή επιρροή των αφηγήσεων του Κρεμλίνου στην διεθνή κατανόηση των γεγονότων στην Ουκρανία, ενώ ταυτόχρονα τονίζει τις επικοινωνιακές αποτυχίες της Ουκρανίας από το 2014. Παρά τα σχεδόν πέντε χρόνια αμείλικτης ρωσικής επιθετικότητας, πολλές από τις αναφορές σχετικά με την σύγκρουση παραμένουν κολλημένες στην σφαίρα του «αυτός είπε, εκείνη είπε», οδηγώντας σε ένα βαθμό ασάφειας που συγκαλύπτει το καθεστώς της Ουκρανίας ως θύμα. Αυτό θα πρέπει να αλλάξει εάν το Κίεβο πρόκειται να εξασφαλίσει την υποστήριξη που χρειάζεται απεγνωσμένα. Πάνω απ’ όλα, ο Ποροσένκο πρέπει να αντιμετωπίσει τις προσπάθειες να απεικονιστεί η ρωσο-ουκρανική σύγκρουση ως τμήμα μιας υποτιθέμενης προσπάθειας να περικυκλωθεί η Ρωσία. Πρέπει σθεναρά να υπενθυμίσει σε εκείνους που δυνητικά θα κατευνάσουν τον Πούτιν, ότι η Ρωσία είναι έρημη, όχι περικυκλωμένη. Πρόκειται για ένα επαναλαμβανόμενο πρόβλημα κατά την αντιμετώπιση του μετασοβιετικού κόσμου, όπου η φυσική τάση των πρώην υποτελών στο Κρεμλίνο κρατών να επιδιώξουν την προστατευτική αγκαλιά της ευρωατλαντικής κοινότητας έχει παρερμηνευθεί τακτικά ως Δυτικός αυτοκρατορικός επεκτατισμός. Πολύ συχνά από το 2014, ο θαυμαστός αγώνας της Ουκρανίας για ανεξαρτησία έχει πνιγεί από γεωπολιτική μεγαλαυχία και λόγια για έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο. Ο Ποροσένκο πρέπει τώρα να ξαναφέρει την εθνική αφήγηση της Ουκρανίας στο κέντρο της διεθνούς συζήτησης και να υπενθυμίσει στους Δυτικούς ηγέτες την ανάγκη να υπερασπιστούν τις αξίες που καθορίζουν τις κοινωνίες τους.

Ένα πλοίο ταξιδεύει πέρα από μια γέφυρα που συνδέει την ρωσική ηπειρωτική χώρα με την χερσόνησο της Κριμαίας απέναντι από το στενό του Κερτς, τον Νοέμβριο του 2018. PAVEL REBROV / REUTERS
---------------------------------------------------------------------

Η ΝΕΑ ΟΥΚΡΑΝΙΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΡΩΣΙΑΣ

Καθώς προσπαθεί να αλλάξει τον τόνο του διεθνούς διαλόγου γύρω από την Ουκρανία, η εσωτερική στρατηγική του Ποροσένκο θα επικεντρωθεί στο σχέδιο εθνικής οικοδόμησης που βρίσκεται στο επίκεντρο του αγώνα της Ουκρανίας με το Κρεμλίνο. Χωρίς βιώσιμες στρατιωτικές επιλογές διαθέσιμες για τον Ουκρανό ηγέτη είτε στην ξηρά είτε στην θάλασσα, το πιο ρεαλιστικό περιθώριο για την πρόοδο της υβριδικής σύγκρουσης έγκειται στην ενίσχυση της αίσθησης της εθνικής ταυτότητας της Ουκρανίας ως έναν τρόπο απομάκρυνσης της χώρας από τους ιστορικούς της δεσμούς με την Ρωσία. Αυτό είναι ένα βασικό μέτωπο σε μια αντιπαράθεση που αντηχεί διαμέσου των αιώνων και φέρνει τεράστιες επιπτώσεις στην ίδια την εικόνα της Ρωσίας. Η Μόσχα αρέσκεται να υποστηρίζει [3] ότι οι σύγχρονοι Ουκρανοί και Ρώσοι αποτελούν έναν ενιαίο λαό, κάνοντας την προσπάθεια της Ουκρανίας να ενσωματωθεί με την Δύση τόσο μια προδοσία όσο και μια υπαρξιακή απειλή για το μέλλον της ίδιας της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Η ανάδυση μιας αποδεδειγμένα δημοκρατικής και ευρωπαϊκής Ουκρανίας θα εκθέσει τους αθέμιτους μακροχρόνιους ισχυρισμούς του Κρεμλίνου [4] περί αυταρχικής εξαιρετικότητας (exceptionalism), κάτι που εξηγεί σε μεγάλο βαθμό γιατί ο Πούτιν είναι διατεθειμένος να πληρώσει ένα τόσο δυσανάλογα υψηλό τίμημα για να αποτρέψει την επιτυχημένη αποστασία της Ουκρανίας.