Μπορεί η Δύση να αποτρέψει τον αργό στραγγαλισμό της Ουκρανίας;

Τα διαπιστευτήρια οικοδόμησης του έθνους του Ποροσένκο θα ενισχυθούν σημαντικά τις προσεχείς εβδομάδες εάν, όπως αναμένεται, το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην Κωνσταντινούπολη, όπου κατοικεί ο παγκόσμιος πνευματικός ηγέτης των Ορθοδόξων Χριστιανών, προσφέρει [5] στην Ουκρανία μια δική της ανεξάρτητη Ορθόδοξη Εκκλησία. Στα τέλη Νοεμβρίου, η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου ανακοίνωσε ότι είχε συντάξει έναν συνταγματικό χάρτη για μια αυτοδιοικούμενη Ουκρανική Εκκλησία. Το ουκρανικό ιερατείο έχει προγραμματιστεί να συναντηθεί στον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας του Κιέβου στις 15 Δεκεμβρίου για να ιδρύσει επίσημα την ανεξάρτητη Ορθόδοξη Εκκλησία και να εκλέξει τον ηγέτη της.

Η Ουκρανία έχει μια από τις μεγαλύτερες ορθόδοξες εκκλησίες στον κόσμο, αλλά οι ενορίες της χώρας έχουν χωριστεί από την εποχή της ανεξαρτησίας της, κυρίως μεταξύ του διεθνώς αναγνωρισμένου Πατριαρχείου της Μόσχας και του μη αναγνωρισμένου Πατριαρχείου του Κιέβου. (Υπάρχει επίσης η Ουκρανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία είναι πολύ μικρότερη από τις άλλες δύο). Η επίτευξη Ορθόδοξης ανεξαρτησίας θα ολοκληρώσει με πολλούς τρόπους το έργο του 1991, δημιουργώντας ένα σημαντικό αλλά μέχρι στιγμής ελλείπον συστατικό της ουκρανικής κρατικής υπόστασης ενώ θα καταφέρει ένα καταστροφικό πλήγμα στην ρωσική επιρροή στην χώρα. Ο Ποροσένκο έχει εμπλακεί στενά στην ώθηση για μια ανεξάρτητη Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία και θα επιδιώξει να εκμεταλλευτεί αυτή την δυνητική ιστορική επιτυχία. Εν τω μεταξύ, η Ρωσία πιθανότατα θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί τις θρησκευτικές εντάσεις και θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το φάσμα των ιδιοποιήσεων εκκλησιών για να ξεκινήσει ένα νέο κύμα βίας. Με τους οπαδούς του μη αναγνωρισμένου Πατριαρχείου του Κιέβου ήδη σε άνοδο, και πολλούς στην πλευρά της Μόσχας να αποδέχονται σιωπηρά την ανάγκη για μια πραγματικά εθνική εκκλησία, αυτό φαίνεται ότι θα αποτελέσει νίκη-κλειδί για τον Ποροσένκο. Προς το παρόν, ωστόσο, τα στοιχήματα δύσκολα θα μπορούσαν να είναι υψηλότερα και η πιθανότητα για αιματοχυσία παραμένει σοβαρή.

Η πατριωτική στάση του Ποροσένκο θα καταστήσει όλο και πιο δύσκολο για τους αντιπάλους του στις προεδρικές εκλογές να αμφισβητήσουν τις θέσεις του χωρίς να διακινδυνεύσουν τοξικές κατηγορίες για συμπάθειες με το Κρεμλίνο. Αυτό είναι διπλά έτσι, αν ληφθούν υπόψη οι πρόσφατες δηλώσεις του Πούτιν στο G-20 [6] ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα συνεχιστεί όσο ο Ποροσένκο παραμένει στην εξουσία. Αντίθετα, είναι πιθανό να δούμε τους κορυφαίους υποψήφιους να προσπαθούν να ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον στην αντίθεσή τους σε οποιαδήποτε διευθέτηση με την Ρωσία.

Τούτο καθιστά τις προοπτικές για τον τερματισμό της de facto ρωσικής κατοχής της ανατολικής Ουκρανίας πιο αδύναμες από ποτέ. Η μόνη ρεαλιστική δυνατότητα για μια σημαντική ανακατάληψη στα ανατολικά της χώρας έγκειται στην εμφάνιση μιας συναίνεσης σχετικά με την ανάγκη για συμβιβασμό, αλλά αυτό φαίνεται αδύνατο στο σημερινό κλίμα. Πράγματι, καθώς η λαβή της Ρωσίας στην υπόλοιπη Ουκρανία συνεχίζει να χαλαρώνει, εξακολουθεί να υπάρχει ο κίνδυνος τα ανατολικά να εκραγούν για άλλη μια φορά. Προς το παρόν, ωστόσο, η Ρωσία είναι πολύ πιο πιθανό να συνεχίσει την τρέχουσα πορεία του αργού στραγγαλισμού των νοτιοανατολικών λιμένων της Ουκρανίας, ενώ θα σχεδιάζει περαιτέρω αποδιοργανωτικά μέτρα πριν από αυτό που φαίνεται να είναι ένα μοιραίο εκλογικό έτος της Ουκρανίας.

Η Ουκρανία θα έχει προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές το 2019 οι οποίες θα καθορίσουν το αποτέλεσμα της προσπάθειας της χώρας να στραφεί αποφασιστικά προς την Δύση. Η Ρωσία εξακολουθεί να ελπίζει ότι μπορεί να ασκήσει αρκετή πίεση στην ουκρανική κοινωνία για να εξαναγκάσει μια αλλαγή πορείας και να αποτρέψει την ιστορική απώλεια του σημαντικότερου αυτοκρατορικού προσαρτήματος της Μόσχας. Το Κρεμλίνο θα συνεχίσει τον υβριδικό του πόλεμο αναλόγως, με τον μερικό αποκλεισμό της Αζοφικής Θάλασσας [να είναι] μόνο μια πτυχή των προσπαθειών αποσταθεροποίησης που πιθανότατα θα κλιμακωθεί, καθώς η προεκλογική εκστρατεία θα διεξαχθεί στους πρώτους τρεις μήνες του επόμενου έτους.

Η απάντηση του Ποροσένκο σε αυτή την πίεση θα είναι να υιοθετήσει μια ολοένα πιο έντονη αντιρωσική στάση εγχωρίως, ενώ εργάζεται για να ενεργοποιήσει την διεθνή αντίθεση στο Κρεμλίνο. Πολλά θα εξαρτηθούν συνεπώς από την συλλογική ετοιμότητα της Δύσης να αντιμετωπίσει την ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία. Μετά από σχεδόν πέντε χρόνια ημίμετρων, λίγοι περιμένουν οποιεσδήποτε δραματικές αλλαγές. Αυτό αφήνει ανοιχτό τον δρόμο για μια δυνητικά καταστροφική στρατιωτική κλιμάκωση εάν η Ρωσία αποτύχει να εξασφαλίσει ευνοϊκά εκλογικά αποτελέσματα και αισθανθεί την απειλητική ήττα στον αγώνα για την αποτροπή της απώλειας της Ουκρανίας. Τους επόμενους μήνες, πιθανόν θα μείνει στην Δύση να καθορίσει συλλογικά αν ο υβριδικός πόλεμος του Πούτιν θα μεταπέσει σε μια πιο συμβατική σφαγή.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2018-12-05/can-west-prev...