Η εξωτερική πολιτική του Trump δεν είναι πλέον απρόβλεπτη

Έχει γίνει σύνηθες να περιγράφεται η εξωτερική πολιτική του προέδρου των ΗΠΑ, Donald Trump, ως απρόβλεπτη. Αλλά με τον τρόπο αυτό χαρακτηρίζεται εσφαλμένα και ο άνθρωπος και η πολιτική. Στην πραγματικότητα, παρόλο που οι ενέργειες του Trump συχνά είναι συγκλονιστικές, σπάνια προκαλούν έκπληξη. Οι πιο αμφιλεγόμενες θέσεις του -η αμφισβήτηση του ΝΑΤΟ, η επιδίωξη να αποχωρήσει από την Συρία, το ξεκίνημα εμπορικών πολέμων- είναι όλες σύμφωνες με την κοσμοθεωρία που έχει υιοθετήσει δημοσίως από την δεκαετία του '80.

Ο απρόβλεπτος χαρακτήρας αυτής της διοίκησης δεν προήλθε από τις απόψεις του Trump, αλλά από την αντιπαλότητα μεταξύ του προέδρου [1] και των πολιτικών συμβούλων του, αφενός, και του κατεστημένου της εθνικής ασφάλειας, αφετέρου. Μέχρι πρόσφατα, αυτά τα δύο στρατόπεδα ανταγωνίζονταν για την υπεροχή, και ήταν δύσκολο να γνωρίζουμε ποιο θα κέρδιζε για το εκάστοτε θέμα.

Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο, και ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, John Bolton, σε συνέντευξη Τύπου μετά την συμμετοχή τους στην Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, τον Ιούλιο του 2018. YVES HERMAN / REUTERS
----------------------------------------------------------------

Στο όριο των δύο ετών [της θητείας του], είναι πλέον σαφές ότι ο πρόεδρος κυριαρχεί στον αγώνα αυτόν, ακόμα κι αν δεν έχει κερδίσει ακόμα ξεκάθαρα. Για πρώτη φορά, είναι δυνατόν να εντοπιστεί μια μοναδική εξωτερική πολιτική της διοίκησης Trump, καθώς η ομάδα του προέδρου συσπειρώνεται γύρω από τις ιδέες του. Η πολιτική αυτή συνίσταται σε μια στενή σχέση συναλλαγής με άλλα έθνη, σε μια προτίμηση των αυταρχικών κυβερνήσεων έναντι των άλλων δημοκρατιών, μια μερκαντιλιστική προσέγγιση της διεθνούς οικονομικής πολιτικής, μια γενική αδιαφορία για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου, και την προώθηση του εθνικισμού και της μονομέρειας εις βάρος της πολυμέρειας.

ΤΙ ΕΚΑΝΕ ΤΟΝ ΤΡΑΜΠ ΝΑ ΞΕΧΩΡΙΖΕΙ

Πολλοί πρόεδροι των ΗΠΑ έχουν εκλεγεί χωρίς πραγματική εμπειρία εξωτερικής πολιτικής. Ορισμένοι είχαν ιδέες που έρχονταν σε αντίθεση με μια βασική αξία της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ -για παράδειγμα, η θέση του Τζίμι Κάρτερ υπέρ της απομάκρυνσης των στρατευμάτων από την Κορέα. Ο Τραμπ όμως είναι διαφορετικός. Είναι ο μόνος πρόεδρος που εξελέγη ποτέ με μια πλατφόρμα που απέρριψε ρητά όλους τους πυλώνες της στρατηγικής των ΗΠΑ.

Αν και ο Trump έχει αλλάξει γνώμη σε πολλά θέματα, έχει σαφή, συνεπή, ενστικτώδη εξωτερική πολιτική που χρονολογείται ήδη τρεις δεκαετίες. Έχει από καιρό απορρίψει τις συμμαχίες ασφαλείας των Ηνωμένων Πολιτειών ως άδικες για τους φορολογούμενους και κατηγόρησε συμμάχους ότι οδήγησαν την Ουάσινγκτον στο να τους υπερασπίζεται δωρεάν. Έχει από καιρό θεωρήσει τα εμπορικά ελλείμματα ως απειλή για τα συμφέροντα των ΗΠΑ και έχει απορρίψει σχεδόν όλες τις εμπορικές συμφωνίες που έχουν διαπραγματευτεί οι Ηνωμένες Πολιτείες από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Και έχει ιστορία στο να εκφράζει θαυμασμό για τους αυταρχικούς σε ολόκληρο τον κόσμο: Για παράδειγμα, το 1990, παραπονιόταν σε συνέντευξή του ότι ο Σοβιετικός ηγέτης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ δεν είχε πατάξει τους διαδηλωτές όπως είχε κάνει το Πεκίνο στην πλατεία Τιενανμέν έναν χρόνο πριν.

Κατά την διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, ο Trump όχι μόνο αρνήθηκε να αποκηρύξει αυτά τα ένστικτα, αλλά τα ενέτεινε. Υποστήριξε μια ηθική ισοδυναμία μεταξύ του Κρεμλίνου υπό τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και της κυβέρνησης των ΗΠΑ˙ επέκρινε το ΝΑΤΟ˙ επαίνεσε την σκληρότητα του Σαντάμ Χουσεΐν απέναντι στους τρομοκράτες και την ανάρρηση του Βορειοκορεάτη ηγέτη Kim Jong Un στην εξουσία [2]˙ και αντιτάχθηκε στο ελεύθερο εμπόριο. Η θέση του για την εξωτερική πολιτική είχε άμεσο και διαρκές αποτέλεσμα: Ώθησε δεκάδες Ρεπουμπλικανούς ειδικούς επί της εξωτερικής πολιτικής να τον καταδικάσουν δημόσια.

Στερημένος από συμβούλους του κατεστημένου, ο Trump κατάφερε να βρει μια χούφτα αγνώστους και μερικούς πρώην αξιωματούχους -για παράδειγμα, τον Michael Flynn και τον Walid Phares- αλλά αυτό ήταν σε μεγάλο βαθμό για την εικόνα. Καθ’ όλη την διάρκεια της εκστρατείας του, ο Trump στηρίχθηκε στα δικά του ένστικτα και πρόσθεσε μερικά νέα ζητήματα, ιδιαίτερα την έντονη αντίθεσή του στην παράνομη μετανάστευση και την κριτική του για το εμπόριο με την Κίνα.

Αφού κέρδισε, ο Trump αντιμετώπισε ένα πρόβλημα. Ήταν εντελώς απροετοίμαστος να κυβερνήσει και δύσκολα κάποιος στην ομάδα του είχε τα προσόντα να κατέχει υψηλό αξίωμα σε θέματα εθνικής ασφάλειας. Αυτή η έλλειψη, σε συνδυασμό με την συνεχιζόμενη μνησικακία του εναντίον των ειδικών του κατεστημένου που του αντιστάθηκαν κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, τον οδήγησαν να στραφεί σε συνταξιούχους στρατηγούς και ηγέτες της βιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένου του James Mattis ως υπουργό Άμυνας, του Rex Tillerson ως υπουργό Εξωτερικών, του Gary Cohn ως διευθυντή του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου και, ύστερα από λίγες εβδομάδες στο αξίωμα, του HR McMaster ως σύμβουλο για την εθνική ασφάλεια.

ΟΙ ΔΥΟ ΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ