Κερδίζει ο ακροδεξιός λαϊκισμός έδαφος στην Ισπανία;

Λόγω της κληρονομιάς του καθεστώτος του Φράνκο, ενός καθεστώτος που είναι πασίγνωστο για την επιβολή στην ισπανική επικράτεια μιας ομοιογενούς πολιτιστικής ταυτότητας, το Vox είναι περιορισμένο στην ικανότητά του να χρησιμοποιεί εθνικιστικά θέματα και σύμβολα, όπως η ισπανική σημαία, για να κινητοποιεί ψηφοφόρους. Η επίθεση εναντίον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που αποτελεί βασικό κομμάτι των λαϊκιστικών κινημάτων στην Ευρώπη, δεν έχει καμία απήχηση στην Ισπανία, δεδομένης της θετικής μνήμης που έχουν οι απλοί Ισπανοί για τον εποικοδομητικό ρόλο που διαδραμάτισε η Ένωση στην εδραίωση της δημοκρατίας στην εποχή μετά τον Φράνκο. Αυτή η θετική άποψη εξηγεί γιατί το πρόγραμμα του Vox δεν απαιτεί την απόσυρση της Ισπανίας από την ΕΕ. Τέλος, αλλά όχι κάτι ασήμαντο, η λαϊκιστική ενέργεια της Ισπανίας προέρχεται από την αριστερά και όχι από την δεξιά. Τα νεόκοπα κόμματα της αριστεράς, όπως το Podemos («Μπορούμε»), τα οποία αναπτύχθηκαν λόγω της οικονομικής κρίσης που ξέσπασε το 2011, είναι αυτά που υπονομεύουν το κατεστημένο, αμφισβητώντας την αξία της παγκοσμιοποίησης, και ζητώντας την «αποστράγγιση του βάλτου» [του καπιταλισμού].

Ταυτόχρονα, οι πολιτικές του εθνικιστικού σεπαρατισμού είναι μοναδικά σημαντικές στην Ισπανία, ειδικά μετά την έκρηξη της καταλανικής αυτονομιστικής κρίσης. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η εθνική ολοκλήρωση, παρά η ταραγμένη οικονομία, αναμένεται να κυριαρχήσει στις γενικές εκλογές. Μέχρι στιγμής, το Vox δεν κατάφερε να προτείνει μια λύση για την καταλανική κρίση, εκτός από την κατάργηση του συστήματος περιφερειακής αυτονομίας της Ισπανίας και την απαγόρευση των κομμάτων και των κινημάτων που υιοθετούν μια αυτονομιστική ατζέντα. Αυτά τα ακραία μέτρα θα απαιτούσαν την τροποποίηση του ισπανικού Συντάγματος, το οποίο άνοιξε τον δρόμο για την δημιουργία των 17 αυτόνομων περιοχών μετά τον θάνατο του Φράνκο.

ΕΝΑΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΔΕΞΙΑ;

Τα εμπόδια που αντιμετωπίζει η δεξιά λαϊκιστική ατζέντα του Vox δεν σημαίνουν ότι η ανάδυσή του δεν θα γίνει αισθητή σε εθνικό επίπεδο. Το Vox κλονίζει την ισπανική δεξιά σε μια εποχή που η δεξιά μπορεί λιγότερο να αντέξει κάτι τέτοιο. Αν και το ΡΡ κυβερνά την Ανδαλουσία για πρώτη φορά, ο έλεγχός του στους ψηφοφόρους εκεί και αλλού δεν ήταν ποτέ πιο αδύναμος. Το Ciudadanos αμφισβητεί ήδη το κόμμα από την αριστερή πτέρυγα της δεξιάς -ειδικά στην Καταλονία, την πατρίδα του Ciudadanos, όπου η στήριξη για το PP έχει καταρρεύσει μετά από την καταστολή των Καταλανών αυτονομιστών από τον πρωθυπουργό του PP, Mariano Rajoy, και το Vox αμφισβητεί τώρα το PP από τα δεξιά. Μέχρι στιγμής, το PP προσπάθησε να προσελκύσει ψηφοφόρους του Ciudadanos ενώ απομόνωσε το Vox απεικονίζοντάς το ως ακραίο. Αν όμως το Vox καταφέρει να κερδίσει μια εθνική βάση, όπως έκανε το Ciudadanos, θα μπορούσε να ωθήσει το PP περισσότερο προς τα δεξιά σε θέματα όπως η μετανάστευση και η ανεξαρτησία των Καταλανών.

Όλη αυτή η αναταραχή στην δεξιά φαίνεται να βελτιώνει τις πιθανότητες οι Σοσιαλιστές να παραμείνουν στην εξουσία στη Μαδρίτη. Καθώς σκέφτεται να ζητήσει νέες εκλογές αργότερα φέτος, ο πρωθυπουργός του Σοσιαλιστικού Κόμματος, Pedro Sánchez, χρησιμοποιεί το Vox ως μέσο για να ενοποιήσει την αριστερά. Πράγματι, η απάντηση του Sánchez [5] στο Vox δείχνει ότι προτίθεται να τοποθετήσει τον εαυτό του ως την καλύτερη άμυνα της Ισπανίας ενάντια σε μια ενισχυόμενη δεξιά: «Τα αποτελέσματα στην Ανδαλουσία ενισχύουν την δέσμευσή μας να υπερασπιζόμαστε την δημοκρατία και το σύνταγμα ενάντια στον φόβο», δήλωσε στους δημοσιογράφους. Θα ήταν όμως λάθος να πιστεύουμε ότι το Vox δεν δημιουργεί κανένα πρόβλημα για την αριστερά. Για πρώτη φορά στην δημοκρατική περίοδο, ένας νυν πρωθυπουργός του Σοσιαλιστικού Κόμματος θα διεξάγει γενικές εκλογές χωρίς να ελέγχει την Ανδαλουσία, το μεγαλύτερο καλάθι ψήφων του έθνους. Είναι σαφές ότι κανένα πολιτικό κόμμα δεν έχει ανοσία έναντι της απειλής του Vox.

Ο μεγαλύτερος αντίκτυπος του Vox, ωστόσο, θα είναι να κατακερματίσει περαιτέρω το πολιτικό τοπίο. Εάν το Vox καταφέρει να γίνει εθνικό, θα μετάσχει με το PSOE, το PP, το Ciudadanos και το Podemos στην προσπάθεια να κυβερνήσει το έθνος. Αυτή η εικόνα είναι ριζικά διαφορετική από πριν από λίγα χρόνια, όταν το PSOE και το PP ήταν οι μόνοι εθνικοί διεκδικητές, ουσιαστικά εξασφαλίζοντας την συνεχή πολιτική σταθερότητα. Ο μεγαλύτερος πολιτικός κατακερματισμός σημαίνει περισσότερη πολιτική εμπλοκή, ειδικά κατά την εκλογική περίοδο. Το 2016, για παράδειγμα, η Ισπανία ήταν χωρίς κυβέρνηση στη Μαδρίτη για σχεδόν ένα χρόνο, επειδή κανένα κόμμα δεν κέρδισε αρκετές έδρες στο εθνικό κοινοβούλιο για να σχηματίσει κυβέρνηση. Με το Vox στο μείγμα, οι προοπτικές για περισσότερο πολιτικό αδιέξοδο και αναταραχή αυξήθηκαν εκθετικά.

Copyright © 2019 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/spain/2019-02-11/far-right-popul...