Η Κίνα θα καταλάβει την Ταϊβάν;

«Η Κίνα πρέπει, και θα επανενωθεί», δήλωσε [1] ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, σε μια ομιλία του τον Ιανουάριο. Ο Σι μίλησε για την «ειρηνική επανένωση» με την Ταϊβάν, αλλά προειδοποίησε: «Δεν εγκαταλείπουμε την χρήση βίας». Από τότε που το Χονγκ Κονγκ και το Μακάο επανεντάχθηκαν στην ηπειρωτική Κίνα το 1997 και το 1999 αντίστοιχα, οι κινεζικές προσδοκίες ότι θα ακολουθήσει η Ταϊβάν αυξήθηκαν. Όταν, πριν από μια δεκαετία οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Πεκίνου και η παγκόσμια οικονομική κρίση ενίσχυσαν την αυτοπεποίθηση της Κίνας στην παγκόσμια σκηνή, οι προσδοκίες αυτές διπλασιάστηκαν.

Αλλά η «ειρηνική επανένωση» έχει αποδειχθεί άπιαστη. Αφότου στην Ταϊβάν εκλέχθηκε στην Προεδρία το 2016 η Tsai Ing-wen, του υπέρ της ανεξαρτησίας Δημοκρατικού Προοδευτικού Κόμματος (DPP), πολλοί Κινέζοι της ηπειρωτικής Κίνας έχασαν υπομονή τους με την ιδέα. Ορισμένοι Κινέζοι εθνικιστές υποστηρίζουν τώρα ότι η Κίνα έχει μόνο ένα σύντομο παράθυρο ευκαιρίας για να καταλάβει την Ταϊβάν. Η συζήτηση για «αναγκαστική επανένωση» εξαπλώνεται.

Μια ταϊβανέζικη ναυτική τελετή στην βάση Zuoying στον δήμο Kaohsiung της Ταϊβάν, τον Νοέμβριο του 2018. TYRONE SIU / REUTERS
---------------------------------------------------------------

Η Κίνα έχει ήδη αρχίσει να σφίγγει την θηλιά. Έχει εξαναγκάσει την Ταϊβάν να εξέλθει από διεθνείς οργανισμούς όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας˙ απαίτησε από αεροπορικές εταιρείες να αντικαταστήσουν την περιγραφή «Ταϊβάν» με άλλες όπως «Ταϊβάν, επαρχία της Κίνας»˙ και παρότρυνε άλλες πέντε χώρες να διακόψουν τις σχέσεις τους με την Ταϊπέι.

Το Πεκίνο φαίνεται να πιστεύει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα καθίσουν στο περιθώριο, καθώς πιέζει την Ταϊβάν. Η Ταϊπέι, εν τω μεταξύ, έχει πείσει τον εαυτό της ότι η Κίνα δεν έχει σχέδια να εισβάλει. Και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, φαίνεται να σκέπτεται ότι μπορεί να ταράζει τα νερά χωρίς συνέπειες. Όλα είναι λανθασμένα -και οι ευσεβείς πόθοι τους αυξάνουν τις πιθανότητες σύγκρουσης.

«ΚΙΝΕΖΙΚΟ ΟΝΕΙΡΟ» ΣΤΟ ΠΕΚΙΝΟ

Τώρα που ο Xi έχει εδραιώσει την εξουσία του, αναζητά μια κληρονομιά που να ταιριάζει με τους παλαιούς μεγάλους αυτοκράτορες: Την επανένωση του Μέσου Βασιλείου. «Το μόνο πράγμα που θα τον κάνει τον μεγαλύτερο ηγέτη στην ιστορία του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος είναι να ξαναπάρει την Ταϊβάν», είπε στο Quartz [2] ο Shen Dingli, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Fudan, το 2018. «Αν επρόκειτο να επιτύχει την επανένωση της Κίνας, ποιος θα πει ότι είναι δεύτερος μετά τον Μάο Τσε Τουνγκ ή τον Ντενγκ Σιάο Πινγκ;».

Ο Xi, του οποίου το «Κινεζικό Όνειρο» υπόσχεται να κάνει και πάλι την Κίνα μεγάλη, πιθανώς συμφωνεί. «Πολέμησε έναν πόλεμο, κέρδισε έναν πόλεμο», είναι ένα από τα χαρακτηριστικά συνθήματά του. Το 2017 παρακολούθησε μια στρατιωτική παρέλαση με ένα αντίγραφο του προεδρικού παλατιού της Ταϊβάν ορατό σε κάποια απόσταση. Κινέζοι στρατιώτες το είχαν κατασκευάσει για να εκπαιδευτούν για μια εισβολή στην Ταϊβάν. Την ίδια χρονιά, το πρώτο αεροπλανοφόρο της Κίνας, το Liaoning, περιέπλευσε την Ταϊβάν δύο φορές. «Ο PLA [Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός] είναι πιθανό ότι προετοιμάζεται για ένα ενδεχόμενο ενοποίησης της Ταϊβάν με την Κίνα δια της βίας», ανέφερε το αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας στο Κογκρέσο [3] το 2018.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Xi πιστεύει πως ο κόσμος θα μείνει αμέτοχος αν η Κίνα εισβάλει στην Ταϊβάν. «Ο Xi έχει πει σε ανθρώπους ότι εντυπωσιάστηκε από την κατάληψη της Κριμαίας από τον Πούτιν», είπε ένας γνώστης του Πεκίνου [4] στον δημοσιογράφο Evan Osnos το 2015. «[Ο Πούτιν] πήρε ένα μεγάλο κομμάτι γης και πόρων» και αντιμετώπισε μικρή αντίσταση από την Δύση.

Πολλές από τις ελίτ της Κίνας έχουν αγκαλιάσει την στρατιωτική δράση. «Η πιθανότητα για ειρηνική επανένωση διαλύεται σταδιακά», δήλωσε ο Wang Zaixi, πρώην αναπληρωτής διευθυντής της κινεζικής Υπηρεσίας Υποθέσεων Ταϊβάν [5] το 2017. «Πολύ πιθανόν θα υπάρξει στρατιωτική σύγκρουση», δήλωσε ο Κινέζος στρατηγός εν αποστρατεία Wang Hongguang στην Λαϊκή Καθημερινή [6] τον Δεκέμβριο.

Πολλοί Κινέζοι συμφωνούν. «Αν θέλουμε να πάρουμε πίσω το νησί μας, πρέπει να χρησιμοποιήσουμε βία», ανέφερε μια δημοσίευση στο Weibo [7] τον περασμένο Νοέμβριο. Και αμφότεροι οι Κινέζοι ακαδημαϊκοί και δημοσιογράφοι υποστηρίζουν ότι αυτό το αίσθημα είναι ευρέως διαδεδομένο. «Η κοινή γνώμη της ηπειρωτικής Κίνας έγινε ανυπόμονη με την Ταϊβάν εδώ και πολύ καιρό», έγραψε [8] ο πρώην διευθυντής του Ινστιτούτου Ταϊβανέζικων Σπουδών της Κινεζικής Ακαδημίας Κοινωνικών Επιστημών, Zhou Zhihuai, το 2017. «Οι ηπειρωτικοί Κινέζοι θα είναι πολύ χαρούμενοι που θα δουν τον PLA να αναλαμβάνει δράση για να τιμωρήσει μια ‘υπέρ της ανεξαρτησίας Ταϊβάν’», σύμφωνα με ένα άρθρο γνώμης στους Global Times [9] το 2018.

ΕΥΣΕΒΕΙΣ ΠΟΘΟΙ ΣΤΗΝ ΤΑΪΠΕΪ

Παρά την αυξημένη αυτή μαχητικότητα στο Στενό [της Ταϊβάν], η Ταϊπέι έχει πεισθεί ότι η Κίνα δεν θα επιτεθεί. Πολλοί στο κυβερνών Δημοκρατικό Προοδευτικό Κόμμα έχουν πείσει τον εαυτό τους ότι η Κίνα είναι πολύ λογική για να αναλάβει στρατιωτική δράση. «Ο Κινέζος ηγέτης της ηπειρωτικής χώρας σήμερα είναι κάποιος που λαμβάνει αποφάσεις ορθολογικά», υποστήριξε η Τσάι [10] το 2017: Ο Xi δεν θα προκαλούσε πόλεμο που πιθανώς θα έφερνε μέσα [στην σύγκρουση] την Ιαπωνία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Άλλοι στο DPP απεικονίζουν την Κίνα ως πολύ αδύναμη. «Η Κίνα έχει πάρα πολλά εσωτερικά προβλήματα» για να καταλάβει την Ταϊβάν, έγραψε ο καθηγητής Fan Shih-Ping [11] το 2017.