Ένα σχέδιο μάχης για την Παγκόσμια Τράπεζα

Η αιφνίδια παραίτηση του Jim Yong Kim από την θέση του προέδρου της Παγκόσμιας Τράπεζας (World Bank) την 1η Φεβρουαρίου -περισσότερα από τρία χρόνια πριν από την προγραμματισμένη λήξη της θητείας του- έστειλε κύματα ανησυχίας σε όλη την παγκόσμια αναπτυξιακή κοινότητα. Με το πολυμερές σύστημα υπό συνεχή επίθεση, το τελευταίο πράγμα που χρειαζόταν είναι αστάθεια στην κορυφή.

Στις 6 Φεβρουαρίου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, όρισε τον David Malpass, αξιωματούχο του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, [ως υποψήφιο] για να διαδεχθεί τον Κιμ στο τιμόνι της τράπεζας. Άλλες χώρες έχουν μέχρι τα μέσα Μαρτίου να υποβάλουν δικούς τους υποψηφίους, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες ελέγχουν το 16% των ψήφων στο εκτελεστικό συμβούλιο, δίνοντας έτσι στον Malpass την ευκαιρία να γίνει ο τελευταίος σε μια μακρά σειρά Αμερικανών ηγετών στην τράπεζα.

Πρόσφυγες Rohingya σε ένα στρατόπεδο στο Cox's Bazar, στο Μπανγκλαντές, τον Νοέμβριο του 2018. MOHAMMAD PONIR HOSSAIN/REUTERS
-------------------------------------------------------------------

Ο νέος πρόεδρος θα αντιμετωπίσει ένα ευρύ έργο. Βασική αποστολή του θεσμού είναι να τερματίσει την ακραία φτώχεια και να προωθήσει την αειφόρο ανάπτυξη. Αλλά η γεωγραφία της φτώχειας αλλάζει, μετατοπιζόμενη ολοένα και περισσότερο στις περιοχές που πλήττονται από συγκρούσεις. Ο Kim κατάλαβε ότι η εκπλήρωση της αποστολής της τράπεζας σήμαινε την αντιμετώπιση των συνεπειών του πολέμου και της βίαιης εκτόπισης. Είναι σημαντικό ο διάδοχός του να συνεχίσει στο ίδιο μονοπάτι.

ΕΝ ΚΙΝΗΣΕΙ ΚΑΙ ΞΕΧΑΣΜΕΝΟΙ

Η ακραία φτώχεια και οι συγκρούσεις πηγαίνουν χέρι-χέρι. Μέχρι το 2030, περίπου το 85% των εξαιρετικά φτωχών ανθρώπων -εκείνων που ζουν με λιγότερο από 1,90 δολάρια την ημέρα- θα ζουν σε εύθραυστα περιβάλλοντα, που επηρεάζονται ή απειλούνται από πόλεμο και άλλες συγκρούσεις. Ο αριθμός των ένοπλων συγκρούσεων ανά τον κόσμο είναι κατά 65% υψηλότερος από ό, τι πριν από μια δεκαετία. Πολλές από αυτές τις συγκρούσεις είναι εμφύλιοι πόλεμοι, οι οποίοι τείνουν να διαρκούν περισσότερο από τους διακρατικούς πολέμους και είναι πολύ πιθανότερο να επαναληφθούν μετά την επίτευξη ειρηνευτικής συμφωνίας.

Ως εκ τούτου, ο εκτοπισμός διαρκεί περισσότερο -τουλάχιστον δέκα χρόνια για τον μέσο πρόσφυγα. Κατά την διάρκεια αυτών των ετών, πολλοί εκτοπισμένοι δεν μπορούν να εργαστούν ή να πάνε στο σχολείο. Οι χώρες υποδοχής είναι συχνά υπερεπιβαρυμένες: Σχεδόν το 90% των 24,5 εκατομμυρίων προσφύγων στον κόσμο ζουν σε χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα, οι οποίες ήδη αγωνίζονται να εκπαιδεύσουν τον πληθυσμό τους και να επεκτείνουν τις οικονομίες τους. Η εισροή προσφύγων μπορεί να απειλήσει την πρόοδο προς την ανάπτυξη. Και όταν οι χώρες υποδοχής όντως αναπτύσσονται, οι πρόσφυγες συχνά μένουν πίσω. Τα παιδιά των προσφύγων είναι πέντε φορές λιγότερο πιθανό να φοιτήσουν στο σχολείο από τους συνομηλίκους τους.

Η παγκόσμια απόκριση στο πρόβλημα της εκτόπισης ήταν υποτονική. Το 2007, τα Ηνωμένα Έθνη ανέφεραν ένα έλλειμμα 28% για τις ανθρωπιστικές εκκλήσεις τους. Από το 2017, ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί σε ένα συγκλονιστικό 40%. Η πλειονότητα της ανθρωπιστικής βοήθειας αντιμετωπίζει τις βραχυπρόθεσμες, βασικές ανάγκες των πληθυσμών των καταυλισμών, παρόλο που η πλειονότητα των προσφύγων ζουν σήμερα σε αστικές περιοχές. Λόγω των περιστάσεων ή λόγω του σχεδιασμού τους, οι εθνικές έρευνες για την φτώχεια σπάνια περιλαμβάνουν πρόσφυγες. Όταν οι χώρες υποβάλλουν τα σχέδια δράσης τους για την επίτευξη των Στόχων της Αειφόρου Ανάπτυξης (Sustainable Development Goals) των Ηνωμένων Εθνών, σπάνια υπολογίζουν τους εκτοπισθέντες πληθυσμούς που φιλοξενούν. Οι ίδιοι οι στόχοι δεν περιλαμβάνουν ούτε δείκτες ούτε στόχους για την διαδικασία παρακολούθησης μεταξύ αυτών των πληθυσμών.

ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ

Κατά την διάρκεια της επταετούς διάρκειας θητείας του Jim Yong Kim, η Παγκόσμια Τράπεζα παρενέβη. Επέκτεινε την υποστήριξη για τις χώρες που απειλούνταν από συγκρούσεις και άρχισε να επικεντρώνεται σε διακρατικές κρίσεις, συμπεριλαμβανομένων των εκτοπισμένων, της κλιματικής αλλαγής, των πανδημιών και της πείνας. Το 2016, η τράπεζα άρχισε να προσφέρει ευνοϊκές χρηματοδοτήσεις –επιχορηγήσεις και δάνεια με ελάχιστο ή καθόλου τόκο- που της επέτρεψαν να μαζέψει περισσότερα από 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια για χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα που φιλοξενούν πρόσφυγες.

Το μοντέλο αυτό έχει την δυνατότητα να κάνει την αλλαγή. Αντί για προσωρινά μετρητά, η τράπεζα παρέχει πολυετή χρηματοδότηση που επιτρέπει στα κράτη που φιλοξενούν πρόσφυγες να βελτιώσουν ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών, από τις δημόσιες υποδομές έως την υγεία και την εκπαίδευση. Οι επιχορηγήσεις και τα δάνεια υποστηρίζουν τις ευάλωτες κοινότητες υποδοχής καθώς και τους πρόσφυγες, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση των τριβών μεταξύ των δύο ομάδων.

Η Παγκόσμια Τράπεζα πίεσε για νομικές μεταρρυθμίσεις στις χώρες στις οποίες παρέχει χρηματοδότηση. Με την προτροπή της τράπεζας, οι κυβερνήσεις επέτρεψαν στους πρόσφυγες να μετακινούνται πιο ελεύθερα, να εργάζονται νόμιμα και να στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο. Σε αντάλλαγμα για το πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια που η Παγκόσμια Τράπεζα βοήθησε να εξασφαλιστεί σε επιχορηγήσεις και δάνεια, η κυβέρνηση της Ιορδανίας παρέσχε στους πρόσφυγές της άδειες εργασίας, επέκτεινε τα είδη των θέσεων εργασίας που θα μπορούσαν να καταλάβουν και τους επέτρεψε να λειτουργούν επιχειρήσεις στο σπίτι τους. Η Αιθιοπία έκανε μια παρόμοια συμφωνία˙ ένας νόμος που ψηφίστηκε τον Ιανουάριο δίνει στους πρόσφυγες το δικαίωμα να παρακολουθούν δημοτικά σχολεία και ανοίγει δρόμους για νόμιμη εργασία και διαμονή εκτός των στρατοπέδων.