Κάνουν οι Ταλιμπάν υποσχέσεις που δεν μπορούν να τηρήσουν; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Κάνουν οι Ταλιμπάν υποσχέσεις που δεν μπορούν να τηρήσουν;

Οι μαχητικές οργανώσεις δεν θα σταματήσουν να χρησιμοποιούν το αφγανικό έδαφος για τρομοκρατία

Στη Ντόχα, στα τέλη Ιανουαρίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Αφγανοί Ταλιμπάν συμφώνησαν καταρχήν το περίγραμμα μιας ειρηνευτικής συμφωνίας. Σύμφωνα με τους όρους της, οι Ταλιμπάν θα εγγυώνται ότι η περιοχή του Αφγανιστάν δεν θα χρησιμοποιηθεί ποτέ από τρομοκράτες. Η διαβεβαίωση είναι ζωτικής σημασίας για τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά ενώ ορισμένοι σχολιαστές [1] διακήρυξαν την υπόσχεση των Ταλιμπάν ως σημαντική εξέλιξη, οι αναλυτές [2] σημείωσαν ότι η ομάδα έκανε παρόμοιες διαβεβαιώσεις στο παρελθόν και απέτυχε να τις τηρήσει. Παραμένουν ερωτηματικά σχετικά με το εάν οι Ταλιμπάν είναι πραγματικά πρόθυμοι να διαχωριστούν από την Αλ Κάιντα -την ίδια την προοπτική από την οποία η ομάδα έκανε πίσω το 2001, γεγονός που παρακίνησε τις Ηνωμένες Πολιτείες να εισβάλουν.

26022019-1.jpg

Αμερικανοί στρατιώτες σε αποστολή στο Αφγανιστάν, τον Ιανουάριο του 2019. U.S. ARMY / REUTERS
-------------------------------------------------------------------

Το τρομοκρατικό τοπίο στη Νότια και Κεντρική Ασία εκτείνεται πολύ πέρα από την Αλ Κάιντα. Οι Ταλιμπάν πολεμούν την θυγατρική του Ισλαμικού Κράτους στην περιοχή, το Ισλαμικό Κράτος στην Khorasan (ISK) [3], προκαλώντας σοβαρές απώλειες χωρίς να καταφέρουν να εξαλείψουν αυτόν τον αντίπαλο. Από το 2002, η υπό την ηγεσία των Ταλιμπάν εξέγερση στο Αφγανιστάν αποτέλεσε μια ενοποιητική αιτία για τις μαχητικές οργανώσεις στην περιοχή. Στο Αφγανιστάν λειτουργούν τουλάχιστον 18 τρομοκρατικές ομάδες. Οι Ταλιμπάν ασκούν κάποια επιρροή στις δραστηριότητες των 14 από αυτές, παρέχοντας την εισαγωγή τους στην εξέγερση με αντάλλαγμα ανθρώπινο δυναμικό και εξειδίκευση. Αυτές οι ομάδες θα περιμένουν μια αποζημίωση σε περίπτωση νίκης των Ταλιμπάν και θα προσπαθήσουν πιθανώς να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν το αφγανικό έδαφος ως βάση για τρομοκρατικές δραστηριότητες. Εάν οι Ταλιμπάν αποδειχθούν απρόθυμοι ή ανίκανοι να τις αποτρέψουν, η χώρα να γίνει «ελεύθερη» για μαχητικούς οργανώσεις μετά την απόσυρση των ΗΠΑ, και οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπως και το Πακιστάν, η Ινδία και τα κράτη της Κεντρικής Ασίας, θα απειληθούν.

Η ΑΠΕΙΛΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ

Από την σκοπιά των Ηνωμένων Πολιτειών, η πιο σημαντική σχέση των Ταλιμπάν είναι με την Αλ Κάιντα, η οποία εξακολουθεί να δίνει προτεραιότητα στο να χτυπήσει το έδαφος των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι Ταλιμπάν δεν έχουν περιορίσει ποτέ με επιτυχία τις δραστηριότητες της Αλ Κάιντα. Αντιθέτως, παρέδωσαν στην ομάδα ένα ασφαλές καταφύγιο στο Αφγανιστάν, ενώ η ηγεσία της σχεδίαζε και εκτέλεσε επιθέσεις εναντίον των πρεσβειών των ΗΠΑ στην Κένυα και την Τανζανία το 1998˙ του [πολεμικό πλοίο] USS Cole στην Υεμένη το 2000˙ και του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου και του Πενταγώνου το 2001. Η ηγεσία της Αλ Κάιντα δεν ζήτησε από τους Ταλιμπάν άδεια για την διεξαγωγή αυτών των επιθέσεων˙ στην πραγματικότητα, η Αλ Κάιντα τις διεξήγαγε σε άμεση αντίθεση με τις εντολές των Ταλιμπάν να απέχει από διεθνείς επιθέσεις. Οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου οδήγησαν τις Ηνωμένες Πολιτείες να εισβάλουν στο Αφγανιστάν και να απομακρύνουν τους Ταλιμπάν από την εξουσία. Ωστόσο, οι Ταλιμπάν αρνήθηκαν [4] να σπάσουν τους δεσμούς τους με την Αλ Κάιντα και παρέμειναν ανίκανοι να αποτρέψουν την αδίστακτη συμπεριφορά της.

Από το 2001, η Αλ Κάιντα συνέχισε να απολαμβάνει καταφύγιο στους Ταλιμπάν. Συγκεκριμένα, η Αλ Κάιντα βρήκε καταφύγιο στο Βόρειο Βαζιριστάν στις Ομοσπονδιακά Διοικούμενες Φυλετικές Περιοχές (Federally Administered Tribal Areas, FATA), υπό την προστασία του δικτύου Haqqani, μιας φράξιας εντός των Ταλιμπάν. Μέχρι το 2014, όταν μια στρατιωτική επίθεση του Πακιστάν διέλυσε πολλές μαχητικές ομάδες που δραστηριοποιούνταν σε αυτή την περιοχή, τα περισσότερα από τα μεγάλα σχέδια της Αλ Κάιντα και οι επιθέσεις εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης προήλθαν από τις φυλετικές περιοχές, ιδιαίτερα το Βόρειο Βαζιριστάν. Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι οι Ταλιμπάν ή το δίκτυο Haqqani βοήθησαν σε αυτές τις επιθέσεις ή ότι γνώριζαν καν γι’ αυτές, αλλά επίσης ούτε ότι τις εμπόδισαν.

Ένας άλλος από τους συμμάχους των Αφγανών Ταλιμπάν, οι Πακιστανοί Ταλιμπάν [5], έχουν μια vendetta εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες είναι υπεύθυνες για τους θανάτους τριών ηγετών τους. Το 2010, αυτή η ομάδα έβαλε βόμβα στην Times Square. Οι Πακιστανοί Ταλιμπάν είναι μια ιδιαίτερα αποκεντρωμένη ομάδα-ομπρέλα που προσπαθεί να εκδιώξει τις πακιστανικές δυνάμεις από τις φυλετικές περιοχές, να ανατρέψει την πακιστανική κυβέρνηση, να εξαλείψει τους Σιίτες Μουσουλμάνους από το Πακιστάν και να ωθήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες έξω από το Αφγανιστάν. Από την στιγμή που ο πακιστανικός στρατός ανάγκασε πολλούς από τους πράκτορές τους να περάσουν τα σύνορα μετά τις επιχειρήσεις στο Νότιο Βαζιριστάν το 2009 και στο Βόρειο Βαζιριστάν το 2014, οι Πακιστανοί Ταλιμπάν επιχειρούσαν σε μεγάλο βαθμό από το Αφγανιστάν. Και ενώ η ατζέντα τους είναι πιο τοπική από ό, τι της Αλ Κάιντα, πιθανώς θα εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες για να επιτεθούν στις Ηνωμένες Πολιτείες, εάν και όποτε προκύψουν.

Οι Ταλιμπάν δεν έχουν επιδείξει πραγματική βούληση να παρεμποδίσουν ενεργά τις επιχειρήσεις των δύο ομάδων που είναι πιο πιθανό να επιτεθούν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Και ακόμα κι αν το ήθελαν, πιθανόν να μην έχουν την ικανότητα. Εάν οι Ταλιμπάν εξακολουθούν να επιτρέπουν στην κάθε ομάδα να δραστηριοποιείται σε έδαφος υπό τον έλεγχό τους -όπως είναι πιθανό να κάνουν- αυτό θα παραβιάσει σοβαρά την τήρηση της δέσμευσής τους να αποτρέψουν τις διεθνείς επιθέσεις που προέρχονται από το Αφγανιστάν.

Η ΑΠΕΙΛΗ ΓΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ

Οι Ταλιμπάν λάμβαναν από καιρό κεφάλαια και προστασία από την πακιστανική δομή ασφαλείας, αλλά η σχέση μεταξύ των δύο είναι γεμάτη πολυπλοκότητα. Οι Ταλιμπάν συνεργάζονται με μαχητικές ομάδες που επιδιώκουν να ανατρέψουν την κυβέρνηση στην Ισλαμαμπάντ. Στο παρελθόν, παρότρυναν αυτές τις ομάδες να επικεντρωθούν στο Αφγανιστάν και να απέχουν από μια επίθεση στο Πακιστάν, χωρίς αποτέλεσμα. Η θυγατρική της Αλ Κάιντα στη Νότια Ασία, για παράδειγμα -η Αλ Κάιντα στην Ινδική Υποήπειρο- συνεργάζεται στενά με την εξέγερση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν˙ διεξάγει επίσης τρομοκρατικές επιθέσεις σε όλο το Πακιστάν με σκοπό την αποδυνάμωση της κυβέρνησης. Άλλες ομάδες, όπως ο Πακιστανοί Ταλιμπάν και τα παρακλάδια τους, και η Lashkar-e-Jhangvi, έχουν επίσης ως στόχο την πακιστανική κυβέρνηση, αλλά έχουν επίσης μακροχρόνιους δεσμούς με τους Ταλιμπάν και συμμετέχουν στην εξέγερση στο Αφγανιστάν.

Η σύγκρουση στο Αφγανιστάν χρησίμευσε ως ανακουφιστική βαλβίδα για το Πακιστάν, παρέχοντας μια διέξοδο για αντι-κρατικές ομάδες όπως αυτές, ιδίως για εκείνες που βρίσκονται στις φυλετικές περιοχές. Οι δυνάμεις ασφαλείας του Πακιστάν έχουν κάνει εκεχειρίες με ορισμένες ομάδες, υποσχόμενες να τις αφήσουν ήσυχες στο Πακιστάν όσο εστιάζουν τις δραστηριότητές τους στο Αφγανιστάν. Εάν τελειώσει η εξέγερση των Ταλιμπάν και οι ομάδες αυτές αποκτήσουν περισσότερη ελευθερία να επιχειρούν μέσα από το Αφγανιστάν, θα επιλέξουν πιθανώς να κατευθύνουν την προσοχή τους προς το Πακιστάν.

Η Ινδία θα χάσει επίσης εάν οι Ταλιμπάν δεν τηρήσουν την δέσμευσή τους. Η μεγαλύτερη απειλή για την Ινδία είναι ότι οι Ταλιμπάν θα επιτρέψουν στις πακιστανικές μαχητικές ομάδες που παραδοσιακά βρίσκονται κοντά στο πακιστανικό κράτος, κυρίως την Lashkar-e-Taiba και την Jaish-e-Mohammed, να επιχειρούν στην επικράτειά τους. Και οι δύο αυτές ομάδες συνεργάζονται στενά με την εξέγερση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, αλλά η πρωταρχική αιτία τους είναι να αμφισβητήσουν τον έλεγχο της Ινδίας στο Κασμίρ. Οι ομάδες αντιτίθενται επίσης στην Ινδία ευρύτερα και έχουν επιτεθεί σε άλλα μέρη της χώρας. Αμφότερες οι ομάδες ευθυγραμμίζονται στενά με την πακιστανική δομή ασφαλείας, η οποία τις χρησιμοποιεί ως όπλα κατά της Ινδίας. Σε περίπτωση που οι Ταλιμπάν επιφορτιστούν με την διαχείριση των μαχητικών ομάδων στην επικράτειά τους, η Lashkar-e-Taiba και η Jaish-e-Mohammed θα προσπαθούσαν σχεδόν σίγουρα να χρησιμοποιήσουν το Αφγανιστάν ως ασφαλές καταφύγιο για να εκπαιδεύσουν και να σχεδιάσουν επιθέσεις κατά της Ινδίας και του Ινδικού Κασμίρ. Η χρήση του αφγανικού εδάφους προξενεί στο Πακιστάν εύλογη δυσπιστία. Το Πακιστάν χρησιμοποίησε το Αφγανιστάν ακριβώς με αυτόν τον τρόπο όταν οι Ταλιμπάν κυριαρχούσαν στην δεκαετία του 1990.

Δύο άλλες μαχητικές ομάδες του Πακιστάν που στοχεύουν την Ινδία, η Harakat ul-Mujahedeen και η Harakat ul-Jihad-al-Islami, βρίσκονταν επίσης κοντά στους Ταλιμπάν στην δεκαετία του 1990 και εξακολουθούν να έχουν ανθρώπους τους στην εξέγερση στο Αφγανιστάν. Οι ομάδες αυτές δεν είναι πλέον οργανωτικά συνεκτικές, αλλά οι άνθρωποι που συνδέονται με αυτές παραμένουν στο Αφγανιστάν και έχουν ενταχθεί σε ευρύτερα δίκτυα μαχητών. Με περισσότερο επιχειρησιακό χώρο στο Αφγανιστάν, αυτές οι αδύναμες ομάδες θα μπορούσαν να ανοικοδομηθούν.

Ακόμη και οι δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας έχουν να φοβηθούν από ένα αφγανικό κράτος που κυριαρχείται και πάλι από τους Ταλιμπάν. Ένα συνονθύλευμα τρομοκρατικών ομάδων με προέλευση την Κεντρική Ασία επιχειρούσε εδώ και καιρό στην εξορία στο Αφγανιστάν. Ομάδες όπως η Ένωση Ισλαμικής Τζιχάντ, το Ισλαμικό Κίνημα του Ανατολικού Τουρκμενιστάν και παρατάξεις του Ισλαμικού Κινήματος είναι αφοσιωμένες κατά κύριο λόγο στην εξέγερση στο Αφγανιστάν και στην αντίθεσή τους στο πακιστανικό κράτος, αλλά εξακολουθούν να καλλιεργούν φιλοδοξίες να χτυπήσουν τις πατρίδες τους. Πιθανόν θα επωφεληθούν από ένα καταφύγιο στο Αφγανιστάν υπό τους Ταλιμπάν, για να ανοικοδομήσουν και να αναπτύξουν τις εξωτερικές δυνατότητές τους.

Κι έτσι, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν λόγο να ανησυχούν, αυτές οι χώρες πιθανότατα αντιμετωπίζουν μια ακόμη σοβαρότερη απειλή από τις μαχητικές ομάδες που συμμάχησαν με τους Ταλιμπάν. Η υπόσχεση των Ταλιμπάν θα απαιτούσε την αστυνόμευση πάνω από δώδεκα οργανώσεων με φιλοδοξίες να χτυπήσουν τουλάχιστον πέντε άλλες χώρες. Η τήρηση μιας τέτοιας υπόσχεσης θα αποτελούσε σημαντικό έργο για οποιαδήποτε κυβέρνηση -πόσω μάλλον για μια αντάρτικη ομάδα με μακροχρόνιους δεσμούς με αυτές τις οργανώσεις.

ΜΙΑ ΚΟΥΦΙΑ ΥΠΟΣΧΕΣΗ

Οι Αφγανοί Ταλιμπάν είναι ο κεντρικός κόμβος στη Νότια και Κεντρική Ασία, γύρω από τον οποίο περιστρέφονται και άλλες μαχητικές οργανώσεις. Η εξέγερσή τους απολαμβάνει ουσιαστικό ιδεολογικό κύρος και υποστήριξη. Αλλά αυτή η προνομιούχος θέση δεν μεταφράζεται στον έλεγχο των εταίρων των Ταλιμπάν, οι οποίοι θα πρέπει να πεισθούν να παραιτηθούν από τις εξωτερικές τους φιλοδοξίες -μια απίθανη προοπτική. Και έτσι για να τηρήσουν την υπόσχεσή τους, οι Ταλιμπάν θα πρέπει να είναι πρόθυμοι είτε να γυρίσουν την πλάτη τους σε μακροχρόνιους συμμάχους τους είτε να χρησιμοποιήσουν βία για να τους συγκρατήσουν. Και τα δύο σενάρια είναι δύσκολο να τα φανταστεί κανείς.

Έχοντας υποστηρίξει την εκστρατεία των Ταλιμπάν για περισσότερα από 17 χρόνια, οι μαχητικοί εταίροι τους προσδοκούν σίγουρα να δουν κάποιο όφελος όταν η εξέγερση αναδειχθεί νικηφόρα. Το τελικό βραβείο θα ήταν ένα ασφαλές καταφύγιο σε περιοχές υπό τον έλεγχο των Ταλιμπάν, με την ελευθερία να ακολουθούν τις εξωτερικές ατζέντες τους. Υποσχόμενοι την αποτροπή της τρομοκρατίας που προέρχεται από το Αφγανιστάν, οι Ταλιμπάν κάνουν μια υπόσχεση που θα αγωνιστούν να τηρήσουν -αν σκοπεύουν καν να προσπαθήσουν.

Copyright © 2019 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/afghanistan/2019-02-21/taliban-m...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.wsj.com/articles/taliban-agrees-to-bar-al-qaeda-and-islamic-...
[2] https://www.longwarjournal.org/archives/2019/02/taliban-continues-to-hos...
[3] https://ctc.usma.edu/challenging-isk-brand-afghanistan-pakistan-rivalrie...
[4] https://warontherocks.com/2018/09/deadly-cooperation-the-shifting-ties-b...
[5] https://ctc.usma.edu/the-complicated-relationship-between-the-afghan-and...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition