Μπορεί ο Πούτιν να διορθώσει την οικονομία της Ρωσίας;

Ήταν μια ομιλία που προοριζόταν για τις οικογένειες που αγωνίζονται, μια απόδειξη ότι οι πολιτικοί σύμβουλοι και οι ωραιοποιοί του Κρεμλίνου αντιλαμβάνονται ότι πρέπει να προσφέρουν κάτι περισσότερο από την γεωπολιτική αντιπαράθεση. Αλλά αν το μήνυμα έβλεπε στον στόχο, δεν είχε ουσία. Προσθέτοντας τις δεσμεύσεις της ομιλίας του Πούτιν, ο υπουργός Οικονομικών Anton Siluanov προέβλεψε ότι οι υποσχέσεις του θα κοστίζουν 100 δισεκατομμύρια έως 120 δισεκατομμύρια ρούβλια [7] ή περίπου 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Διαιρέστε τον αριθμό αυτόν με τον πληθυσμό της Ρωσίας, περίπου 140 εκατομμύρια άτομα, και οι νέες ελεημοσύνες του Πούτιν ανέρχονται σε λίγο περισσότερο από 10 δολάρια ανά άτομο ανά έτος. Ακόμη και σε μια χώρα όπως η Ρωσία, όπου οι μισθοί είναι πολύ χαμηλότεροι από ό, τι στις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτά είναι ψίχουλα. Αντιπαραβάλετε την υπόσχεση του Κρεμλίνου για αύξηση των κοινωνικών δαπανών κατά 1,5 δισ. δολάρια, για παράδειγμα, με τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας ύψους 390 δισ. δολαρίων. Ή δείτε την κρατική εταιρεία ενέργειας Gazprom, η οποία ανέφερε κέρδη 15 δισ. δολαρίων [8] κατά τους πρώτους εννέα μήνες του 2018. Ή τους 58 Ρώσους, οι οποίοι, σύμφωνα με το Forbes [9], έχουν προσωπική περιουσία μεγαλύτερη από την αύξηση των δαπανών που υποσχέθηκε ο Πούτιν.

Για να καταλάβουμε πραγματικά πόσο υποτονική είναι η υπόσχεση δαπανών του Πούτιν, ωστόσο, συγκρίνετέ την με τα έσοδα που θα συγκεντρωθούν [10] από την φετινή αύξηση των φόρων -γύρω στα 8,9 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών. Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση της Ρωσίας μειώνει τα εισοδήματα των νοικοκυριών μέσω μιας σημαντικής αύξησης των φόρων, αποδίδοντας ένα μικρό τμήμα αυτών των εσόδων μέσω νέων κοινωνικών δαπανών και ελπίζοντας ότι κανείς δεν θα παρατηρήσει ότι το Κρεμλίνο τσεπώνει τα υπόλοιπα.

Σε κάθε περίπτωση, το αν το Κρεμλίνο θα προχωρήσει με τις νέες υποσχέσεις του για δαπάνες, δεν είναι καθόλου σαφές. Ο Πούτιν έκανε μια παρόμοια δέσμη υποσχέσεων [11] το 2012, γύρω στην αρχή της προηγούμενης προεδρικής του θητείας, όταν υποσχέθηκε ότι θα αυξήσει τους μισθούς αλλά δεν θα αυξήσει την ηλικία συνταξιοδότησης. Πέντε χρόνια αργότερα, πολλές από εκείνες τις υποσχέσεις παρέμειναν εντελώς ανεκπλήρωτες. Αυτή την φορά, η εκπλήρωση των υποσχέσεων θα είναι ακόμη πιο δύσκολη. Οι επαρχιακές κυβερνήσεις της Ρωσίας, οι οποίες συχνά είναι επιφορτισμένες με την εφαρμογή κοινωνικών προγραμμάτων, είναι σε πολλές περιπτώσεις τώρα πολύ χρεωμένες [12] μετά από πέντε χρόνια οικονομικής στασιμότητας.

Το Κρεμλίνο ξέρει φυσικά ότι οι υποσχέσεις του δεν είναι τόσο εντυπωσιακές. Ωστόσο, η ελίτ της Ρωσίας πιστεύει ότι έχει κάποιο μικρό περιθώριο ελιγμών, καθώς η αντιπαράθεση της χώρας με την Δύση εντείνεται. Οι περισσότεροι ηγέτες της Ρωσίας πιστεύουν [13] ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες σχεδιάζουν να αυξήσουν την οικονομική τους πίεση. Η Γερουσία των ΗΠΑ μελετά [14] ένα νομοσχέδιο που θα επιβάλλει κυρώσεις στην έκδοση νέου δημοσίου χρέους της Ρωσίας, γεγονός που στην πράξη θα περιορίσει την ικανότητα της Ρωσίας να διατηρήσει ένα μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα. Η Ρωσία έχει προετοιμαστεί από καιρό για αυτό το είδος εξωτερικής πίεσης με αυστηρές δημοσιονομικές πολιτικές. Αλλά χωρίς μια αναπτυσσόμενη οικονομία, ο λαός θα βρει την κυβερνητική λιτότητα πιο επίπονη από πριν.

Η μόνη άλλη επιλογή για το Κρεμλίνο είναι η βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος με τρόπους που προσελκύουν περισσότερους Ρώσους και ξένους επενδυτές. Τέτοιες κινήσεις, ωστόσο, θα απειλούσαν επίσης την ικανότητα του Κρεμλίνου να ελέγχει την ρωσική εσωτερική πολιτική. Σε πολλές περιπτώσεις, η ρωσική κυβέρνηση θεωρεί τους ξένους επενδυτές ως απειλή [15]. Ένας μεγάλος Αμερικανός επενδυτής στην Ρωσία, ο Michael Calvey [16], φυλακίστηκε τον Φεβρουάριο με αμφίβολες κατηγορίες. Και η βελτίωση του περιβάλλοντος για τους εγχώριους επενδυτές σημαίνει μείωση της ισχύος των μονοπωλιακών κρατικών επιχειρήσεων -επιχειρήσεων μέσω των οποίων το Κρεμλίνο μπορεί να ασκεί εξουσία εγχωρίως.

ΜΙΑ ΣΤΑΣΙΜΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΣΤΑΘΕΡΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Με δεδομένους αυτούς τους περιορισμούς, η κυβέρνηση της Ρωσίας πιστεύει ότι η καλύτερη επιλογή της είναι η περιστολή. Το Κρεμλίνο γνώριζε ότι οι φορολογικές αυξήσεις και οι περικοπές των συντάξεων θα καθιστούσαν τους ανθρώπους δυσαρεστημένους. Ωστόσο, εν μέσω οικονομικού πολέμου με την Δύση, ρωτούν οι Ρώσοι ηγέτες, ποια επιλογή έχει η χώρα τους;

Επομένως, να αναμένετε περισσότερες υποσχέσεις από το κράτος, αλλά μην περιμένετε πολλά να αλλάξουν. Το στυλ διακυβέρνησης του Κρεμλίνου εγχωρίως και η αντιπαράθεση με τη Δύση στο εξωτερικό το έχουν εγκλωβίσει. Μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, η οικονομία της Ρωσίας θα αναπτυχθεί ελάχιστα, αναφέρουν οι προβλέψεις της κυβέρνησης της χώρας [17]. Δεδομένων τέτοιων δυσοίωνων προβολών, αν δεν υπάρξει μια νέα ξένη κρίση για να συσπειρωθούν γύρω από αυτήν, οι Ρώσοι πιθανώς θα κρίνουν τις πολιτικές του Κρεμλίνου ως στάσιμες. Αλλά το στάσιμο μπορεί να είναι σταθερό, ακόμη και αν τα ποσοστά έγκρισης του Πούτιν μειωθούν περαιτέρω. Η νέα νομοθεσία για την επιβολή αυστηρότερων κυρώσεων για επικριτική ρητορική κατά της κυβέρνησης αυξάνει το κόστος της διαφωνίας. Ο κίνδυνος επιβολής προστίμων ή σύλληψης θα αποτρέψει τους περισσότερους ανθρώπους από το να διαμαρτυρηθούν ενάντια στις ζοφερές οικονομικές προοπτικές. Οι Ρώσοι είναι πικρά συνηθισμένοι στην οικονομική στασιμότητα και την αναποτελεσματική διακυβέρνηση -και είναι απίθανο να τους προσφερθεί μια εναλλακτική λύση σύντομα.

Copyright © 2019 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2019-03-13/ca...