Ένας ρεαλιστικός κόσμος

Ισχυρές χώρες με διακριτές ιδεολογίες γενικά προσπαθούν να προσηλυτίσουν, και μετατρέπουν γενικά την αγέλη σε νικητή. Επομένως, δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η δημοκρατία, το κράτος δικαίου και άλλες αμερικανικές αξίες έγιναν παγκοσμίως δημοφιλείς κατά την διάρκεια των μεταπολεμικών χρόνων, δεδομένης της δύναμης του αμερικανικού παραδείγματος (παρά το γεγονός ότι τα αμερικανικά ιδανικά συχνά τιμώντο περισσότερο με την παραβίασή τους παρά με την τήρησή τους). Αλλά τώρα, καθώς η σχετική ισχύς των ΗΠΑ έχει μειωθεί και η μάρκα των ΗΠΑ αντιμετωπίζει προβλήματα, έχει εκτεθεί η ευπάθεια ενός συστήματος που εξαρτάται από την ισχύ, την ικανότητα και την εικόνα των Ηνωμένων Πολιτειών.

Θα μπορέσουν οι δύο νέες υπερδυνάμεις να βρουν έναν τρόπο να διαχειριστούν τον ανταγωνισμό τους χωρίς να βρεθούν σε πόλεμο; Εάν όχι, μπορεί να οφείλεται στην Ταϊβάν. Η ακμάζουσα ασιατική τίγρη είναι ένα ακόμη αποτέλεσμα των θαυμάτων της παγκοσμιοποίησης, έχοντας γίνει πλούσια, ισχυρή και δημοκρατική μετά το αδιάφορο ξεκίνημά της πριν από επτά δεκαετίες. Αλλά το Πεκίνο είναι αποφασισμένο να επιμείνει στην ανάκτηση όλων των εδαφών που θεωρεί ως ιστορικά κτήματά του, και ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping επαναβεβαίωσε προσωπικά ότι η Ταϊβάν είναι κινεζική επικράτεια και «βασικό ενδιαφέρον» (core interest). Και ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός, από την πλευρά του, σταδιακά συσσώρευσε την ικανότητα να καταλάβει το νησί με τη βία.

Μια τέτοια ριζοσπαστική κίνηση μπορεί να φαίνεται τρελή, δεδομένου του χάους που θα μπορούσε να προκαλέσει, και του πόσο βαθιά η συνεχιζόμενη εσωτερική επιτυχία της Κίνας εξαρτάται από την εξωτερική σταθερότητα. Ωστόσο, οι δημοσκοπήσεις των κατοίκων του νησιού κατέγραψαν μια αποφασιστική τάση προς μια ξεχωριστή ταυτότητα της Ταϊβάν, το αντίθετο από αυτό που περίμενε το Πεκίνο από την οικονομική ενσωμάτωση. (Οι Δυτικές ελίτ δεν είναι οι μόνοι που καλλιεργούν αυταπάτες). Το ολοένα ισχυρότερο Πεκίνο θα καθίσει και θα παρακολουθήσει το από μακρού χρόνου επιδιωκόμενο βραβείο του να του ξεφεύγει;

ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΤΩΡΑ

Κατά την τελευταία δεκαετία, η Ρωσία έχει προκαλέσει σύγχυση στο τι μπορεί να περιμένει κανείς από αυτήν, καταφέρνοντας να αντέξει τις μειωμένες τιμές του πετρελαίου και τις Δυτικές κυρώσεις. Το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν μπορεί να είναι μια γκανγκστερική κλεπτοκρατία, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Ακόμη και διεφθαρμένα αυταρχικά καθεστώτα μπορούν να επιδείξουν σταθερή χρηστή διακυβέρνηση σε ορισμένους βασικούς τομείς και η έξυπνη μακροοικονομική πολιτική κράτησε την Ρωσία στην επιφάνεια.

Επίσης, η Κίνα έχει αυθαίρετο και διεφθαρμένο απολυταρχικό καθεστώς και, επίσης, έχει αποδειχθεί πολύ πιο ευπροσάρμοστο από όσο οι περισσότεροι παρατηρητές φαντάζονταν ότι ήταν δυνατό. Οι ελίτ της έχουν διαχειριστεί την ανάπτυξη μιας χώρας μεγέθους ηπείρου με μια άνευ προηγουμένου ταχύτητα και κλίμακα, σε σημείο που πολλοί αναρωτιούνται εάν η Κίνα θα κυριαρχήσει στον κόσμο. Το 1800, κάποιος θα περίμενε την Κίνα να κυριαρχήσει έναν αιώνα αργότερα -και αντ’ αυτού, η κινεζική ισχύς κατέρρευσε και η αμερικανική ισχύς ανέβηκε στα ύψη. Επομένως οι προβολές με ευθεία γραμμή είναι επικίνδυνες. Αλλά τι γίνεται αν οι προβλέψεις των αρχών του 19ου αιώνα δεν ήταν λάθος αλλά πρόωρες;

Ο αυταρχισμός [6] είναι παντοδύναμος αλλά εύθραυστος, ενώ η δημοκρατία είναι αξιολύπητη αλλά ανθεκτική. Η Κίνα έρχεται από μια μακρά πορεία σταθερής επιτυχίας, αλλά τα πράγματα θα μπορούσαν να αλλάξουν γρήγορα. Εξάλλου, ο Μάο Τσε Τουνγκ ηγήθηκε του ίδιου ακριβώς καθεστώτος και ήταν ένας από τους πιο βάρβαρους και αυτοκαταστροφικούς ηγέτες στην ιστορία. Όπως πολλοί άνθρωποι υπολόγιζαν κάποτε ότι η Κίνα δεν θα μπορούσε ποτέ να αναδυθεί τόσο πολύ και τόσο γρήγορα, τώρα μερικοί υποθέτουν ότι η άνοδός της πρέπει αναπόφευκτα θα συνεχιστεί -με αντίστοιχα ελάχιστη αιτιολόγηση.

Η απόφαση του Xi να συγκεντρώσει την εξουσία [7] έχει πολλαπλές πηγές, αλλά μια από αυτές είναι σίγουρα η εκτίμηση του πόσο τρομερά είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Κίνα. Η φυσική αντίδραση των αυταρχικών καθεστώτων σε κρίσεις είναι να σφίξουν τα λουριά στην κορυφή. Αυτό επιτρέπει τον καλύτερο χειρισμό των γεγονότων βραχυπρόθεσμα, και ενίοτε εντυπωσιακά βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα. Αλλά ποτέ δεν υπήρξε συνταγή γνήσιας μακροπρόθεσμης επιτυχίας.

Ωστόσο, προς το παρόν, η Κίνα, υποστηριζόμενη από την τεράστια οικονομία της, προβάλλει ισχύ προς όλες τις κατευθύνσεις, από τις Θάλασσες της Ανατολικής Κίνας και της Νότιας Κίνας, μέχρι τον Ινδικό Ωκεανό, την Κεντρική Ασία και ακόμη και την Αφρική και την Λατινική Αμερική. Ο πλούτος και η συνέπεια συνέβαλαν στην δημιουργία ενός όλο και εντυπωσιακότερου χαρτοφυλακίου ήπιας ισχύος μαζί με την σκληρή ισχύ, επιτρέποντας στην Κίνα να κάνει επιδρομές στα εδάφη των αντιπάλων της.

Η Αυστραλία, για παράδειγμα, είναι μια πλούσια και ισχυρή φιλελεύθερη δημοκρατία με υψηλό βαθμό κοινωνικής αλληλεγγύης και ένας κρίσιμος στυλοβάτης της αμερικανικής τάξης -και συμβαίνει να είναι ακριβώς στην πορεία της επέκτασης της Κίνας. Η επιρροή και η παρέμβαση του Πεκίνου αυξάνονται συνεχώς κατά την διάρκεια της τελευταίας γενιάς, τόσο ως φυσική συνέπεια της οικονομικής αλληλεξάρτησης, όσο και χάρη σε μια σκόπιμη μακρόχρονη εκστρατεία εκ μέρους της Κίνας για να προσελκύσει την Αυστραλία σε μια εκδοχή της φινλανδοποίησης στον 21ο αιώνα. Παρόμοιες διαδικασίες διαδραματίζονται σε ολόκληρη την Ασία και την Ευρώπη, καθώς η Κίνα ξεκινά την οικοδόμηση μιας Μεγάλης Ευρασίας με επίκεντρο το Πεκίνο, ίσως ακόμη και στρέφοντας την Ευρώπη μακριά από τον Ατλαντικό.