Μπορεί το Change UK να σπάσει το βρετανικό δικομματικό σύστημα; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μπορεί το Change UK να σπάσει το βρετανικό δικομματικό σύστημα;

Η επανάσταση δεν έχει έρθει ακόμα
Περίληψη: 

Στις 20 Φεβρουαρίου, επτά βουλευτές εγκατέλειψαν το Εργατικό Κόμμα. Ένας άλλος τους ακολούθησε εκείνο το βράδυ. Την επόμενη μέρα, τρεις βουλευτές ανακοίνωσαν ότι θα μετακινούνταν από το κυβερνών Συντηρητικό Κόμμα για να συμμετάσχουν σε αυτό που στην συνέχεια ονομάστηκε Ανεξάρτητη Ομάδα. Τον Μάρτιο, η ομάδα μετατράπηκε σε πολιτικό κόμμα, το Change UK.

Ο ANAND MENON είναι διευθυντής του The UK in a Changing Europe στο King's College του Λονδίνου.
Ο ALAN WAGER είναι ερευνητικός συνεργάτης στο The UK in a Changing Europe.

Ο ιστορικός Richard Hofstadter παρατήρησε κάποτε ότι «τα τρίτα κόμματα είναι σαν τις μέλισσες: Μόλις κεντρίσουν, πεθαίνουν». Το Ηνωμένο Βασίλειο μόλις απέκτησε ένα νέο κόμμα, το Change UK (Αλλαγή του Ηνωμένου Βασιλείου). Και σε μερικές δημοσκοπήσεις, το νέο σχήμα έρχεται στην τρίτη θέση πίσω από τους Συντηρητικούς και τους Εργατικούς. Το ερώτημα είναι, ποιος θα νιώσει το τσίμπημα;

Στις 20 Φεβρουαρίου, επτά βουλευτές εγκατέλειψαν το Εργατικό Κόμμα. Ένας άλλος τους ακολούθησε εκείνο το βράδυ. Την επόμενη μέρα, τρεις βουλευτές ανακοίνωσαν ότι θα μετακινούνταν από το κυβερνών Συντηρητικό Κόμμα για να συμμετάσχουν σε αυτό που στην συνέχεια ονομάστηκε Ανεξάρτητη Ομάδα (The Independent Group, TIG) [1]. Τον Μάρτιο, η ομάδα μετατράπηκε σε πολιτικό κόμμα, το Change UK. Το νέο σχήμα είχε μια αρχική επιτυχία όταν το κόμμα των Εργατικών ανακοίνωσε (διστακτικά) ότι θα υποστηρίξει ένα δεύτερο δημοψήφισμα για την ένταξη στην ΕΕ, δημοψήφισμα που αποτελεί ένα από τα κύρια αιτήματα της Ανεξάρτητης Ομάδας. Αλλά τώρα έχουν περάσει έξι εβδομάδες από τότε που η TIG δηλώθηκε ως νέα πολιτική δύναμη. Οι αποστασίες έχουν στερέψει. Εάν το ζήτημα που οδήγησε τους περισσότερους από αυτούς να αφήσουν τα παλιά τους κόμματα -το Brexit- φτάσει σε κάποια μορφή επίλυσης, αυτό θα μπορούσε να τραβήξει το κεντρί του Change UK χωρίς να πληγωθεί κανένας άλλος.

10042019-1.jpg

Μέλη της Ανεξάρτητης Ομάδας σε συνέντευξη Τύπου στο Λονδίνο, τον Φεβρουάριο του 2019. SIMON DAWSON / REUTERS
----------------------------------------------------------------

Οι αποστασίες πάντα σαγηνεύουν το Westminster. Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ υποστήριξε ότι το στήσιμο της Βουλής των Κοινοτήτων -δύο σειρές πράσινων πάγκων, η κάθε μια απέναντι στην άλλη -καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την αλλαγή κόμματος. Είναι εύκολο, είπε, για βουλευτές σε ημικυκλικές αίθουσες «να κινηθούν μέσα από αυτές τις ανεπαίσθητες διαβαθμίσεις από την Αριστερά προς την Δεξιά, αλλά [στο σχέδιο του Westminster] η πράξη της διάσχισης της αίθουσας είναι κάτι που απαιτεί σοβαρή μελέτη». Οπότε, με ποιες σκέψεις έχουν φθάσει στον σχηματισμό του νέου κόμματος;

Οι επαναστατημένοι βουλευτές του Change UK ταιριάζουν κυρίως από αυτά που δεν είναι. Απορρίπτουν το Brexit και αρκετοί από τους πρώην βουλευτές του Εργατικού Κόμματος άφησαν το κόμμα τους για αυτό που βλέπουν ως θεσμικό αντισημιτισμό. Αυτό που υποστηρίζουν κατηγορηματικά είναι ένα άλλο δημοψήφισμα για την ένταξη στην ΕΕ. Αλλά, όπως και όλα τα κεντρώα κινήματα, το Change UK είναι ανοικτό στην κατηγορία ότι καθορίζεται απλώς από την αντίθεση με τα κόμματα εκατέρωθέν του. Αυτό που υπάρχει από την πλατφόρμα του -μια δήλωση «αξιών» και μια ανώδυνη έκκληση για «μια σταθερή, δίκαιη και ισορροπημένη οικονομία»- βάζει το κόμμα σταθερά στο κέντρο του παραδοσιακού αριστερού-δεξιού διαχωρισμού επί της οικονομικής πολιτικής. Αυτός παραδοσιακά ήταν κακός κυνηγότοπος για ψήφους. Υπάρχουν όμως ενδείξεις ότι το κόμμα επιδιώκει να παρακάμψει αυτό το πρόβλημα συντασσόμενο χωρίς ντροπή με την φιλελεύθερη πλευρά του νέου χάσματος για τις κοινωνικές αξίες που διαμορφώνει την βρετανική πολιτική. Με το να παντρεύει τις κεντρώες οικονομικές πολιτικές με τον κοινωνικό φιλελευθερισμό, το Change UK πιθανότατα ελπίζει να στήσει μια νέα μάχη στην βρετανική πολιτική, αντί να καθίσει στη μέση και να μοιράσει την διαφορά.

Το να ανταγωνιστεί σε αμφότερες τις διαστάσεις έχει νόημα, καθώς οι οικονομικές αξίες εξακολουθούν να υπερισχύουν των κοινωνικών [αξιών] για τους περισσότερους ψηφοφόρους. Είναι αλήθεια ότι οι αξίες κρύβονται πίσω από το χάσμα του Brexit -το 80% των πιο κοινωνικά συντηρητικών ψηφοφόρων επέλεξαν το «εκτός» [από την ΕΕ], σε σύγκριση με το 10% των πιο κοινωνικά φιλελεύθερων- αλλά στις τελευταίες γενικές εκλογές, το πού βρισκόταν ένα άτομο σε σχέση με τον οικονομικό άξονα αριστεράς-δεξιάς, ήταν ακόμα ένας πολύ καλύτερος παράγοντας για να προβλεφθεί ο τρόπος με τον οποίο θα ψήφιζε.

Το εάν το Change UK θα επιτύχει, θα εξαρτηθεί από το ποιο χάσμα -το κοινωνικό ή το οικονομικό- θα έρθει στο προσκήνιο στις επόμενες εκλογές. Στις γενικές εκλογές του 2017, ο ηγέτης των Εργατικών, Jeremy Corbyn, έστρεψε αποτελεσματικά το επίκεντρο της εκστρατείας από το Brexit, όπου το ήθελε η Theresa May, στην λιτότητα, όπου ήθελε εκείνος. Οι πρόωρες εκλογές που θα μπορούσε να προκηρύξει η Μέι για να σπάσει το αδιέξοδο του Brexit θα μπορούσαν επίσης να καταλήξουν να είναι για το βιοτικό επίπεδο. Ωστόσο, στο (απίθανο) ενδεχόμενο ότι οι εκλογές θα διεξαχθούν στις 23 Μαΐου, την ίδια μέρα με τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τότε θα μπορούσαν να γίνουν ένα είδος υποκατάστατου για ένα άλλο δημοψήφισμα για την ΕΕ. Αυτό το πλαίσιο θα τόνιζε τον διχασμό του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με τις κοινωνικές αξίες και θα δούλευε προς όφελος του Change UK. Ακόμη και εν τη απουσία γενικών εκλογών, το γεγονός ότι αυτές οι ευρωεκλογές είναι η μόνη εθνική ψηφοφορία που διεξάγεται με ένα σύστημα αναλογικής εκπροσώπησης θα βοηθήσει αναμφίβολα το αρτιγενές κόμμα.

Ο καλύτερος τρόπος να καμφθεί ο άξονας του βρετανικού πολιτικού συστήματος μπορεί να είναι η εγγύηση ότι θα σπάσει. Σε μια διχασμένη χώρα, οι ψηφοφόροι ενώνονται [2] από την πεποίθηση ότι η κυβέρνηση αντιμετώπισε άσχημα το Brexit: Το 80% των Leavers [των υπέρμαχων του «εκτός»], μαζί με το 85% των Remainers [των υπέρμαχων του «εντός»], συμφωνούν σε αυτό. Περίπου το 83% των ψηφοφόρων συμφωνούν [3] ότι «ολόκληρο το πολιτικό κατεστημένο απέτυχε για την χώρα στο Brexit». Μόνο το 19% [4] των πολιτών εμπιστεύεται τους πολιτικούς. Όταν η εταιρεία δημοσκοπήσεων YouGov ρώτησε τους ψηφοφόρους ποιον από τους δύο ηγέτες των κομμάτων θα επέλεγαν ως καλύτερο πρωθυπουργό, το «δεν είμαι σίγουρος» ήταν ο συνήθης νικητής. Τα πολιτικά της αντι-πολιτικής μπορεί να είναι γόνιμη περιοχή.