Πώς η Ευρώπη μπορεί να μεταρρυθμίσει τη μεταναστευτική πολιτική της | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς η Ευρώπη μπορεί να μεταρρυθμίσει τη μεταναστευτική πολιτική της

Η σημασία του να είναι διατηρήσιμη*

Ωστόσο, η ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική και η πολιτική της για τους πρόσφυγες από το 2015 είναι το αντίθετο της βιώσιμης: Χαοτική, αντιδραστική και ad hoc. Πουθενά δεν ήταν πιο εμφανές από ό, τι στη μετατόπιση της μεταναστευτικής πολιτικής της Γερμανίας μεταξύ Σεπτεμβρίου 2015, όταν η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ άνοιξε τις πόρτες της Ευρώπης στους πρόσφυγες, και Μαρτίου 2016, όταν [η ίδια] ηγήθηκε της πίεσης για μια συμφωνία της ΕΕ με την Τουρκία που προσπάθησε να κλείσει τις πόρτες. Μεγάλο μέρος της στήριξης για την αρχική πολιτική της Μέρκελ προέκυψε από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι οι πλούσιες χώρες της Ευρώπης έχουν ηθική υποχρέωση να δέχονται πρόσφυγες και μετανάστες από φτωχές χώρες, ανεξάρτητα από το πώς εισήλθαν στην Ευρώπη, εάν είχαν νόμιμη αξίωση για άσυλο ή πώς αισθάνονταν οι Ευρωπαίοι πολίτες σχετικά με το θέμα.

Η Ευρώπη έχει πράγματι ηθικές υποχρεώσεις έναντι του υπόλοιπου κόσμου. Ταυτόχρονα, μια καλοπροαίρετη αλλά απερίσκεπτη πολιτική είναι πιθανό να οδηγήσει σε αποτελέσματα όπως αυτά που είδαμε στην Ευρώπη τα τελευταία τρία χρόνια: Κατάρρευση της δημόσιας εμπιστοσύνης, πολιτικές αντιδράσεις κατά της μετανάστευσης, και πικρές διαμάχες μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ. Συνεπώς, μια βιώσιμη μεταναστευτική πολιτική πρέπει να κάνει διάκριση μεταξύ των αμοιβαίων ηθικών υποχρεώσεων της Ευρώπης που προκύπτουν από τις συναλλακτικές σχέσεις αμοιβαίου κέρδους και των μη αμοιβαίων (nonreciprocal) [6] -εκείνων που [η Ευρώπη] έχει καθήκον να εκπληρώσει ανεξάρτητα από το αν κερδίζει οτιδήποτε ως αντάλλαγμα. Οι πλούσιες χώρες έχουν μη αμοιβαίες υποχρεώσεις να βοηθούν τις φτωχές κοινωνίες να αναπτυχθούν, και να βοηθούν τους πρόσφυγες που διαφεύγουν από συγκρούσεις και διώξεις. Δεν έχουν μη αμοιβαίες υποχρεώσεις -πέραν της ανθρωπιστικής μεταχείρισης- σε φιλόδοξους μετανάστες.

22042019-2.jpg

Μια βάρκα γεμάτη Σύρους πρόσφυγες στο Αιγαίο, τον Απρίλιο του 2016. YANNIS BEHRAKIS / REUTERS
---------------------------------------------------------------------

ΜΕΝΟΝΤΑΣ ΣΠΙΤΙ

Η σαφέστερη μη αμοιβαία υποχρέωση της Ευρώπης είναι να βοηθά τους πρόσφυγες που ενδέχεται να βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο βλάβης. Για ορισμένους, το άσυλο στην Ευρώπη είναι ο μόνος τρόπος για να εξασφαλιστεί η ασφάλειά τους. Ωστόσο, οι περισσότεροι πρόσφυγες δεν είναι ούτε στην Ευρώπη ούτε προσπαθούν να έρθουν στην Ευρώπη. Το 85% των προσφύγων στον κόσμο βρίσκουν καταφύγιο σε χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα. Σήμερα υπάρχουν σχεδόν τρία εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες στην Τουρκία, πάνω από ένα εκατομμύριο στον Λίβανο και πάνω από 650.000 στην Ιορδανία, σε σύγκριση με περίπου ένα εκατομμύριο στην Ευρώπη στο σύνολό της. Οι πρόσφυγες δεν είναι φυσικοί μετανάστες: Είναι άνθρωποι που επέλεξαν να παραμείνουν στο σπίτι τους μέχρι να εκτοπιστούν βίαια από την κρίση. Αυτό που χρειάζονται δεν είναι μόνιμη μετανάστευση per se, αλλά ασφάλεια και κανονικότητα, μέχρι να μπορέσουν είτε να γυρίσουν σπίτι τους είτε να γίνουν δεκτοί ως παραγωγικοί πολίτες στο περιφερειακό καταφύγιό τους ή αλλού. Εάν η ΕΕ μπορεί να προσφέρει στους πρόσφυγες επαρκείς δυνατότητες βοήθειας και ευκαιρίες ανάπτυξης, θα εκπληρώσει τις ηθικές της υποχρεώσεις και θα αφήσει τους περισσότερους με ελάχιστη ανάγκη να προχωρήσουν στην Ευρώπη.

Εντούτοις, η βοήθεια και οι ευκαιρίες ανάπτυξης δεν μπορούν να λάβουν τη μορφή επ’ αόριστον ανθρωπιστικής βοήθειας, η οποία δρα ως αποστράγγιση των πόρων των πλούσιων χωρών και δεν κάνει τίποτα για να βάλει τους πρόσφυγες σε μια βιώσιμη και αυτοδύναμη βάση. Αυτές οι ευκαιρίες πρέπει να βοηθήσουν τους πρόσφυγες να αποκαταστήσουν μια αίσθηση αυτονομίας, κοινότητας και αξιοπρέπειας στις μη ευρωπαϊκές χώρες όπου κατοικούν οι περισσότεροι. Αυτό σημαίνει θέσεις εργασίας στις χώρες υποδοχής τους -μια πολιτική με το πρόσθετο πλεονέκτημα να προσφέρει στις χώρες υποδοχής ένα οικονομικό κίνητρο για να διατηρούν ανοιχτά τα σύνορά τους. Ο καλύτερος τρόπος για να εκπληρώσει η Ευρώπη τις υποχρεώσεις της προς την συντριπτική πλειοψηφία των προσφύγων στον κόσμο είναι να τους παράσχει θέσεις εργασίας στις χώρες υποδοχής τους, από τις οποίες μπορούν να επωφεληθούν τόσο οι πρόσφυγες όσο και οι οικοδεσπότες τους.

Παραδείγματα αφθονούν από προοδευτικές πολιτικές για την οικονομική ένταξη των προσφύγων στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το 2016, η Ιορδανία [7], υποστηριζόμενη από εμπορικές παραχωρήσεις από την ΕΕ και χρηματοδοτούμενη από την Παγκόσμια Τράπεζα, έδωσε στους πρόσφυγες το δικαίωμα στην εργασία. Σχεδόν αμέσως μετά την ανεξαρτησία, η Ουγκάντα [8] επέτρεψε στους πρόσφυγες την σχετική ελευθερία κινήσεων και το δικαίωμα στην εργασία. Το 2016, η Κένυα άνοιξε τον καταυλισμό Kalobeyei [9], ο οποίος είναι ο πρώτος σχεδιασμένος, βασισμένος στο εμπόριο καταυλισμός στον κόσμο στον οποίο ζουν δίπλα-δίπλα οι πρόσφυγες και τα μέλη της κοινότητας υποδοχής. Την ίδια χρονιά, η Αιθιοπία ανέλαβε την δέσμευση να μετακινηθεί από μια πολιτική καταυλισμών σε μια [πολιτική] που θα δίνει στους πρόσφυγες σταδιακά το δικαίωμα να εργάζονται και να μετακινούνται. Με την διεθνή υποστήριξη, οι χώρες αυτές δημιουργούν βιώσιμα μοντέλα που προστατεύουν τόσο τους πρόσφυγες όσο και τις κοινότητες υποδοχής. Για παράδειγμα, πρόσφατες μελέτες της Παγκόσμιας Τράπεζας [10] και της Διεθνούς Χρηματοδοτικής Εταιρείας (International Finance Corporation) [11], παρέχουν αποδείξεις ότι οι κοινότητες υποδοχής στην Κένυα έχουν επωφεληθεί από μια βασισμένη στην αγορά προσέγγιση για την βοήθεια των προσφύγων.