Η μετατόπιση του κέντρου βάρους της πολεμικής διαδικασίας

Σε προηγούμενο άρθρο στο Foreign Affairs [1] είχαμε εξετάσει την τάση για μετατροπή της πολεμικής διαδικασίας σε βληματοκεντρική (projectile centric), δηλαδή τη μετατόπιση του κέντρου βάρους από τις πλατφόρμες στα μέσα άσκησης των καταστρεπτικών αποτελεσμάτων στον αντίπαλο, δηλαδή τα βλήματα. Η (εν δυνάμει) αυτή εξέλιξη αποτελεί το αποτέλεσμα μιας σειράς παραγόντων.

ΑΔΙΑΠΕΡΑΣΤΟΙ ΘΟΛΟΙ ΑΕΡΑΜΥΝΑΣ ΚΑΙ ΕΝΑ ΝΕΟ ΠΥΡΟΒΟΛΙΚΟ «ΜΑΖΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ»

Ένας γεωπολιτικός λόγος που ωθεί προς την ανάπτυξη βληματοκεντρικών μοντέλων μάχης είναι το πιο πρόσφατο επεισόδιο στον διιστορικό ανταγωνισμό των ναυτικών με τις χερσαίες δυνάμεις στα εγγύς ευρασιατικά ύδατα. Συγκεκριμένα, οι μεγάλες ευρασιατικές χερσαίες δυνάμεις, με προεξάρχουσα την Κίνα, έχουν δημιουργήσει εδώ και μερικά χρόνια πλέγματα «αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής» (A2/AD), βασισμένα σε προηγμένα βλήματα, ικανά να προσβάλουν τις ομάδες μάχης των αμερικανικών αεροπλανοφόρων, όπως είναι αντιπλοϊκοί βαλλιστικοί πύραυλοι (ASBM), υπερηχητικοί ή υπέρ – υπερηχητικοί (hypersonic) αντιπλοϊκοί πύραυλοι cruise (ASCM) ή ακόμη και πολλαπλοί εκτοξευτές ρουκετών. Ταυτοχρόνως, προηγμένα συστήματα πολυστρωματικής αεράμυνας δημιουργούν «θόλους» (‘bubbles’) αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής, απαγορεύοντας ή έστω καθιστώντας πολύ δύσκολο και επικίνδυνο σε μαχητικά αεροσκάφη, ακόμη και στα «αόρατα» F–35, να διεισδύσουν μέσα σε αυτές για να καταστρέψουν τους εκτοξευτές των βαλλιστικών πυραύλων, τους πολλαπλούς εκτοξευτές ρουκετών και τα υπόλοιπα συστήματα πυροβολικού που απειλούν πλοία επιφανείας ή τεθωρακισμένες και μηχανοκίνητες μονάδες.

Ένα υπό κλίμακα μοντέλο του μαχητικού αεριωθούμενου Rafale εξοπλισμένου με αντι-πλοϊκούς πυραύλους Exocet AM39 από την MBDA στην Euronaval, την παγκόσμια έκθεση ναυτικής άμυνας στο Le Bourget, κοντά στο Παρίσι της Γαλλίας, στις 23 Οκτωβρίου 2018. REUTERS/Benoit Tessier
---------------------------------------------------------------------------------

Τις χερσαίες δυνάμεις απειλεί ένα νέου τύπου, «μαζικής καταστροφής» πυροβολικό, όπως φάνηκε πριν από μερικά χρόνια στις μάχες στην Ουκρανία.

Συγκεκριμένα, οι Ρώσοι φαίνεται ότι χρησιμοποίησαν συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου για στοχοποίηση των ουκρανικών δυνάμεων, τις οποίες εν συνεχεία εξόντωσαν σε ελάχιστο χρονικό διάστημα με μαζικά πυρά πυροβολικού. Εκτιμάται δε ότι το 90% των ουκρανικών απωλειών στον πόλεμο προήλθε από πυρά πυροβολικού και όλμων. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της λεγόμενης «Μάχης της Zelenopillya», όπου δύο ουκρανικά μηχανοκίνητα τάγματα αφανίστηκαν μέσα σε μερικά λεπτά από μπαράζ ρουκετών των 122 χιλιοστών από εκτοξευτές BM–21 Grad.

Οπότε, για να διαπεράσουν αυτούς τους «θόλους» αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής, οι Ηνωμένες Πολιτείες επενδύουν επίσης σε βληματοκεντρικά μοντέλα αντι–αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής. Δηλαδή, κυρίως σε πυραυλικά συστήματα, ικανά να προσβάλουν κινούμενους στόχους τόσο στην στεριά όσο και την θάλασσα (και πιθανώς και στον αέρα) σε μεγάλες αποστάσεις. Αυτός ήταν ο βασικός λόγος, κατά την άποψη του γράφοντος, που οδήγησε τις ΗΠΑ στην έξοδο από τη Συνθήκη INF (Intermediate – Range Nuclear Forces) και όχι η ανάπτυξη νέων πυρηνικών. Οι Αμερικανοί κατενόησαν ότι για να διαπεράσουν αυτά τα πλέγματα θα έπρεπε να αναπτύξουν και αυτοί πυραυλικά συστήματα μεγάλης ακρίβειας και βεληνεκούς, ικανά να προσβάλουν κινούμενους στόχους. Έτσι, αρχικώς αναπτύχθηκε ένα έκδοχο του πυραύλου ATACMS με βεληνεκές 350 χλμ., ικανού να χτυπήσει και κινούμενα πλοία επιφανείας. Εν συνεχεία, οι ΗΠΑ ανέπτυξαν έναν νέο πύραυλο, τον Deep Strike, εκτοξευόμενο από τον πολλαπλό εκτοξευτή ρουκετών MLRS, ικανό να προσβάλει κινούμενους στόχους στην στεριά και την θάλασσα, με επίσημο βεληνεκές 499 χλμ. για να μην παραβιάζει ονομαστικά τους περιορισμούς της Συνθήκης INF.

Αναλυτικότερα, η συνθήκη INF απαγορεύει την ανάπτυξη και κατοχή χερσαία εκτοξευόμενων πυραυλικών συστημάτων, τόσο βαλλιστικών πυραύλων όσο και πυραύλων cruise, με βεληνεκές μεταξύ 500 και 5.500 χλμ., ανεξαρτήτως αν μεταφέρουν πυρηνικές ή συμβατικές κεφαλές. Για πολλά χρόνια αυτός ο περιορισμός δεν προβλημάτιζε ιδιαίτερα τις ΗΠΑ δεδομένου ότι, ως ναυτική δύναμη, τα πυραυλικά συστήματα που χρησιμοποιούσαν σε αυτές τις κατηγορίες βεληνεκούς εκτοξεύονταν από πλοία ή αεροσκάφη.

Όμως, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω τα τελευταία χρόνια, οι Κινέζοι έθεσαν νέα δεδομένα. Συγκεκριμένα, για να κυριαρχήσουν στη Νότιο Σινική Θάλασσα, ανέπτυξαν μια σειρά από καινοφανή πυραυλικά συστήματα, όπως κατευθυνόμενους βαλλιστικούς πυραύλους εναντίον πλοίων (ASBM). Πιο γνωστός εκπρόσωπος είναι το περιβόητο σύστημα Dong Feng 21D (DF-21D), το βεληνεκές του οποίου ξεπερνά τα 1.500 χλμ. και απειλεί τα αεροπλανοφόρα του αμερικανικού ναυτικού.

ΜΕΓΑΛΟ ΒΕΛΗΝΕΚΕΣ, ΥΨΗΛΗ ΦΟΝΙΚΟΤΗΤΑ, ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

Ένας ακόμη λόγος που ωθεί στην ανάπτυξη βληματοκεντρικών μοντέλων μάχης είναι οι τεράστιες πρόοδοι που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια στο βεληνεκές, την ακρίβεια πλήγματος, την φονικότητα, την ποικιλία των αποτελεσμάτων και την ικανότητα βλημάτων διαφόρων κατηγοριών να προσβάλουν κινούμενους στόχους διαφόρων τύπων, εντοπίζοντάς τους με δικά τους μέσα.

Αυτό ισχύει για πάσης φύσεως βλήματα. Από αντιαρματικούς πυραύλους μέχρι βαλλιστικούς, από οβίδες πυροβόλων και ρουκέτες μέχρι αντιπλοϊκούς πυραύλους cruise και από πυραύλους αέρος–αέρος μέχρι τορπίλες.