Απομυθοποιώντας την Ζώνη και Οδό | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Απομυθοποιώντας την Ζώνη και Οδό

Ο αγώνας για τον ορισμό του κινεζικού «έργου του αιώνα»

Ωστόσο, άλλα σχέδια είναι πιο αμφιλεγόμενα, όπως η Ειδική Οικονομική Ζώνη Sihanoukville (SSEZ), ένα βιομηχανικό πάρκο που απασχολεί περίπου 20.000 εργαζόμενους. Στην ιστοσελίδα του [9], το κινεζικό Υπουργείο Εμπορίου περιγράφει την SSEZ ως «σημαντικό έργο συνεργασίας μεταξύ Καμπότζης και Κίνας» αλλά, σε αντίθεση με την οδό ταχείας κυκλοφορίας, είναι μια κοινοπραξία μεταξύ ιδιωτικών καμποτζιανών και κινεζικών εταιρειών.

24052019-2.jpg

Μια κατασκευασμένη από Κινέζους σιδηροδρομική γραμμή στο Ναϊρόμπι, στην Κένυα, τον Μάιο του 2017. THOMAS MUKOYA / REUTERS
---------------------------------------------------------

Ακόμη λιγότερο άμεσα συνδεδεμένα με την BRI είναι τα κινεζικά καζίνο και τα συγκροτήματα κατοικιών που γεμίζουν τώρα την Sihanoukville. Πρόκειται κυρίως για ιδιωτικές επενδύσεις που επιδιώκουν γρήγορο κέρδος και κερδοσκοπικά οφέλη, παρά σχέδια για την προώθηση της ανάπτυξης ή την βελτίωση των δεσμών μεταξύ Πεκίνου και Πνομ Πενχ. Και δεν προέρχονται όλες οι επενδύσεις από την ηπειρωτική χώρα: Ορισμένοι επενδυτές στην Sihanoukville προέρχονται από το Χονγκ Κονγκ, το Μακάο και τη Μαλαισία. Αλλά οι κάτοικοι της περιοχής συχνά δεν κάνουν διάκριση μεταξύ κρατικών και ιδιωτικών επενδύσεων ή μεταξύ εθνοτικά Κινέζων επενδυτών από διαφορετικές χώρες -στα μάτια τους, αν είναι κινεζικό, είναι BRI.

Η ασάφεια σχετικά με το τι θεωρείται και τι δεν θεωρείται ως έργο της BRI ξεπερνά τις μεμονωμένες περιπτώσεις, όπως της Sihanoukville˙ επηρεάζει επίσης τις βάσεις δεδομένων που χρησιμοποιούν οι ξένοι αναλυτές για να παρακολουθούν την BRI. Το σύνολο δεδομένων που κατασκευάστηκε από το Κέντρο για την Παγκόσμια Ανάπτυξη (Center for Global Development), για παράδειγμα, βασίζεται στις δημοσιεύσεις των κινεζικών μέσων ενημέρωσης για τον εντοπισμό των έργων της BRI, αφήνοντας εκτός μικρότερα έργα που δεν προβάλλονται από τα μέσα ενημέρωσης. Η Βάση Δεδομένων για τα Δάνεια Κίνας-Αφρικής (China-Africa Loan Database) μετρά τα κινεζικά δάνεια προς την Αφρική, εξαιρουμένων των επενδύσεων και των έργων που χρηματοδοτούνται από ιδιωτικούς φορείς. Η Βάση Δεδομένων Επαναδιασύνδεσης της Ασίας (Reconnecting Asia Database) καλύπτει σημαντικά έργα υποδομής στην Ασία, αλλά παραλείπει βιομηχανικά πάρκα όπως η SSEZ. Το ευρύ φάσμα των ορισμών που υιοθετήθηκαν από τους αναλυτές της BRI οδήγησε τον πολιτικό επιστήμονα Nick Bisley [10] να υποστηρίξει ότι «το κινεζικό εκτεταμένο πρόγραμμα υποδομών έχει καταλήξει [να είναι] μια δοκιμασία συμπεριφορών που μας λέει περισσότερα για τον αναλυτή από ό, τι για την BRI».

Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ

Η σύγχυση γύρω από την ΒΡΙ αψηφά το στερεότυπο της ηγεσίας της Κίνας ως στρατηγικής και συνεκτικής. Επειδή η Κίνα είναι μια απολυταρχία, πολλοί υποθέτουν ότι οι ηγέτες της διατυπώνουν μακρόπνοες υψηλές στρατηγικές, τις οποίες οι υφιστάμενοι εργάζονται για να εκτελούν πιστά. Η πραγματικότητα είναι συνήθως το αντίθετο. Οι εθνικές ατζέντες διατυπώνονται στην κορυφή και διακηρύσσονται από τους ηγέτες, χρησιμοποιώντας συχνά παροιμίες και αναλογίες (θυμηθείτε το χαρακτηριστικό σλόγκαν του Υπέρτατου Ηγέτη, Deng Xiaoping, «Διασχίζοντας τον ποταμό με το να αγγίζουμε τις πέτρες»). Ωστόσο, η εφαρμογή αφήνεται σε μια σωρεία επιτροπών, υπουργείων και τοπικών κυβερνήσεων, που έχουν ως καθήκον να μεταφράσουν το μεγάλο όραμα σε συγκεκριμένες πολιτικές και σχέδια. Αυτή η ρύθμιση διευκολύνει τις ομάδες εγχώριων συμφερόντων να χρησιμοποιούν μια εθνική πολιτική ως κάλυψη για να επιδιώξουν την δική τους ατζέντα, για παράδειγμα με την δημιουργία έργων της BRI για την εξασφάλιση συμβάσεων προμηθειών και φθηνών δανείων.

Δεδομένου ότι η BRI είναι μόλις έξι ετών, η διατύπωσή της φυσικά έχει επεκτάσεις στις παραδόσεις της εσωτερικής πολιτικής. Μια από αυτές τις παραδόσεις είναι η «εκστρατεία πολιτικής» [11]. Ενώ οι τεχνοκρατικές δημοκρατίες ψηφίζουν νόμους και στην συνέχεια τους εφαρμόζουν με έναν συνήθη τρόπο, η Κίνα τείνει να κάνει πολιτικές με ένα στυλ «εκστρατείας», όπου ο ανώτατος διοικητής κινητοποιεί γραφειοκράτες, επιχειρηματίες, ακόμη και απλούς πολίτες, σε ένα ενιαίο όραμα. Αυτές οι εκστρατείες έχουν το πλεονέκτημα ότι εμπνέουν μαζική συμμετοχή και επιτυγχάνουν γρήγορα αποτελέσματα, αλλά η κλίμακα και η ταχύτητα της δράσης που εμπνέουν, σε συνδυασμό με την έλλειψη συντονισμού, παράγουν συνήθως μια σειρά από σοβαρά λάθη. Όταν τα προβλήματα γίνονται τόσο πολύ σοβαρά για να αγνοηθούν, η ηγεσία αναγκάζεται να προσαρμοστεί. Η BRI εμφανίζει το χαρακτηριστικό μοτίβο μιας τέτοιας εκστρατείας: Θέση του οράματος, μαζική κινητοποίηση, και επακόλουθη επαναρρύθμιση.

Μια άλλη παράδοση της εγχώριας πολιτικής, όπως δείχνει η δική μου έρευνα [12], είναι η σκόπιμη ασάφεια. Οι Κινέζοι ηγέτες συχνά μιλούν -και διατυπώνουν οδηγίες- με ασαφείς ή ακόμη και αινιγματικούς όρους. Για παράδειγμα, το κεντρικό έγγραφο καθοδήγησης [13] για την BRI από το 2015 έως το 2017 ήταν μόνο επτά σελίδες και σκιαγραφούσε ευρείες αρχές όπως «πηγαίνετε όπου υπάρχει ζήτηση» και «μοιραστείτε τις ευθύνες και την πρόοδο μαζί», αντί να παράσχει ένα λεπτομερές σχέδιο. Η ασάφεια αφήνει τις πολιτικές ανοιχτές σε ερμηνεία, επιτρέποντάς τους να προσαρμόζονται σε διαφορετικές συνθήκες και να τελειοποιούνται σταδιακά, καθώς οι ηγέτες επεξεργάζονται τα σχέδιά τους. Αλλά όταν αυτή η σκόπιμη ασάφεια μεταφέρεται στην διαμόρφωση μιας σαρωτικής παγκόσμιας πολιτικής όπως η BRI, δημιουργεί παρεξηγήσεις στο εξωτερικό που βρίσκονται πέρα από τις προβλέψεις ή τον έλεγχο του Πεκίνου.